میزان تحقق اصول عملکردی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی مطالعه موردی: مجتمع ایستگاهی شهرک اکباتان

الموضوعات : آمایش محیط

پویان شهابیان ¹ ((استادیار گروه شهرسازی،دانشگاه آزاداسلامی واحد تهران مرکزی))
ریحانه اسدی ² ((کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی))

تاريخ الإرسال : 14 الثلاثاء , محرم, 1437 تاريخ التأكيد : 12 الإثنين , ذو القعدة, 1437 تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , شعبان, 1438

الکلمات المفتاحية: AHP, اصول عملکردی, مترو, مجتمع ایستگاهی, شهرک اکباتان, TOD,

ملخص المقالة :

امروزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم ترین عناصر ساختاری بر توسعه شهرها اثرگذار است که در این میان حمل‌ونقل همگانی به دلیل حجم و ظرفیت کارکردی گسترده خود می‌تواند در مقیاس وسیع‌تر عمل نماید. توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی[1](TOD) با محوریت مترو یکی از رویکردهای ویژه در این زمینه است که در شهر تهران باوجود پتانسیل‌های فراوان به علت عدم شناخت اصول پیاده‌سازی و چارچوب عملکردی صحیح، نه‌تنها نتوانسته است از مزایای چنین توسعه‌ای بهره‌مند شود، بلکه مشکلات ترافیکی و اجتماعی فراوانی را نیز بر محدوده‌های بلافصل مجتمع‌های ایستگاهی تحمیل کرده است. ایستگاه مترو شهرک اکباتان به‌عنوان یک مجتمع ایستگاهی، در بخش غربی خط 4 مترو شهر تهران واقع‌شده است. نظر به اینکه این ایستگاه به‌عنوان یکی از مجتمع‌های ایستگاهی تازه احداث به شمار می‌آید، پژوهش حاضر با بهره‌مندی از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و با بهره‌مندی از روش تحلیلی AHP در بستر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای و برداشت میدانی و نظرات ساکنین به بررسی میزان تحقق اصول عملکردی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در این مجتمع ایستگاهی پرداخته و پس از تحلیل امتیازات کسب‌شده در هر بخش، در پایان به این نتیجه می‌رسد که اگرچه میزان تحقق‌پذیری اصول مطرح‌شده به میزان 84.4 می‌باشد و به‌طورکلی این ایستگاه از جنبه انطباق با این اصول در شرایط مناسبی به سر می‌برد، اما عوامل کاهش امتیازات در این محدوده باهدف رفع کاستی‌های موجود، نیازمند بررسی، اصلاح و برنامه‌ریزی مجدد می‌باشد که در این باره در پایان به ارائه چند راهکار و پیشنهاد پرداخته می‌شود. [1] TOD:Transit-Oriented Development

المصادر:

 

1. بهزادفر، م، ذبیحی، م.1390، راهنمای برنامه‌سازی حوزه‌های شهری در چهارچوب توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی، فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر،18(8): 48-37


2. خاکساری، ع، طهماسبی، ش.1390، توسعه حمل‌ونقل همگانی محور، یازدهمین کنفرانس سیستم بین‌المللی مهندسی ترافیک و حمل‌ونقل، برج میلاد:13-1


3. راه‌نورد، بابک،1388، نقش کارآمد مجتمع‌های ایستگاهی مترو در توسعه اقتصادی اجتماعی شهر تهران، هشتمین همایش حمل‌ونقل ریلی،17-1


4. رفیعیان، م، عسگری تفرشی، ح. 1388، بررسی الگوی عرضه زمین در محدوده‌های اطراف ایستگاه مترو با استفاده از دیدگاه مخاطب محور، دو فصلنامه مدیریت شهری،24: 93-81


5. رضابیگی ثانی، ر، شیرمحمدی، ح، رضابیگی ثانی، ف.1390، بررسی ابعاد مختلف کاربست رویکرد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل در کلان‌شهرها و شهرهای جدید، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،20-1


6. زبردست، اسفندیار،1389، کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریه هنرهای زیبا، شماره 1380،21-13


7. ساریخانی، م.1383، مجتمع ایستگاهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


8. صرافی، م، محمدیان، ح. 1391. امکان‌سنجی پیاده راه‌سازی خیابان‌های مرکز شهر همدان، فصل‌نامه آمایش محیط،21(6): 138-112


9. عباس زادگان، م، رضازاده، ر، محمدی، م. 1390، بررسی مفهوم توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی و جایگاه مترو شهری تهران در آن، فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر،17(8):15-1


10. فرزاد بهتاش، م. 1383، امکان‌سنجی و برنامه‌ریزی فضایی مجتمع‌های ایستگاهی مترو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس،320 صفحه


11. فری، ه.1383، طراحی شهری به‌سوی یک‌شکل پایدارتر شهر، حسین بحرینی، نشر شهرداری تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری


12. کاشانی جو، خشایار، 1389، پیاده راه ها، انتشارات آذرخش، چاپ اول،217-1


13. لاریمیان، ت، صادقی، آ، عبدالله، ب. 1390، اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر در پیاده‌سازی رویکرد توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی با به‌کارگیری تحلیل سلسله‌مراتب فازی، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،16-1


14. منتظری، محمد،1391، مجتمع‌های ایستگاهی راهکاری نوین در تأمین مالی پروژه‌های حمل‌ونقل درون‌شهری، دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،17-1


15. هدایتی، ج.1381، توسعه با محوریت حمل‌ونقل عمومی، مجموعه مقالات ارائه‌شده برای همایش تهران با مترو، شرکت مترو


16. نظریان، ا، گودرزی، د.1391، ساختار فیزیکی کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک شهری، فصل‌نامه آمایش محیط،23(6): 50-28

 

1. Calthrope, P. (1993). the Next American Metropolis (Ecology, Community and American Dream) Princeton, N.J: Princeton Architectural Press.


2. CANPZD. (2006). Transit Oriented Development (TOD) Guidebook, City of Austin Neighborhood Planning and Zoning Department, Austin: Metropolitan Council


3. Daisa, J. M. (2004). Traffic, Parking, and Transit- Oriented Development, The NewTransit Town;Best Practices In Transit-Oriented Development, Washington, Covelo & London: Island Press.


4. Doina Olaru, Brett Smith, John H.E. Taplin(2011) Residential location and transit-oriented development in a new rail corridor, Transportation Research Part A 45, 219–237


5. Fernanda,b. (2012),A Proposal of indicators for evaluation of the urban space for pedestrian and cyclists in access to mass transit station,15^th meeting EURO working Group on Transportation,Social and Behavioral Scinecees(54),44-62


6. Greenberg, Ellen. (2004). Regulations Shape Reality: Zoning for Transit-Oriented Development,The New Transit Town; Best Practices In Transit-Oriented Development, Washington, Covelo &London: Island Press


7. Keith A. Ratner, Andrew R. Goetz, (2013) The reshaping of land use and urban form in Denver through transit-oriented development, Cities 30, 31–46


8. Transit-Oriented Development Guidebook, City of Austin Neighborhood Planning and Zoning Department, January, 2005 


9. Valley Connections. (2001). Model Transit-Oriented District Overlay Zoning Ordinance, Prepared for Valley Connections, Valley, Community Design and Architecture, Inc.


10. www.Copenhagenet.dk


11. www.Lenspoden.com


12. www.vieux.montreal.qc.ca