ارزیابی مدیریت بحران شهری(نمونه موردی: زلزله سال 1396 سرپل ذهاب)

الموضوعات : آمایش محیط

پیمان کریمی ¹ , عباس ملک حسینی ²

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ملایر، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ملایر، ایران

تاريخ الإرسال : 02 الثلاثاء , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 14 الجمعة , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 02 السبت , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: نقاط قوت و ضعف, مدیریت بحران, زلزله, شهر سرپل¬ذهاب.,

ملخص المقالة :

زلزله همواره یکی از مخاطرات مهم جامعه بشری و از جمله ایران است که سالانه آسیب¬های جانی و مالی زیادی را تحمیل می¬نماید. برنامه‌ریزی و مقابله با این مخاطره، نیازمند مدیریت بحران مناسب می¬باشد. هدف تحقیق حاضر بررسی نقاط قوت و ضعف مدیریت بحران زلزله به¬صورت موردی در شهر سرپل¬¬ذهاب در سال 1396 می¬¬باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر گردآوری داده¬ها از طریق پرسش¬نامه است. روایی تحقیق از طریق جامعه نخبگان و پایایی آن نیز با ¬¬ضریب کرونباخ بیشتر از 70/0 تأیید شده است. نتیجه تحقیق نشان داد مهمترین قوت¬¬های مدیریت بحران شامل کمک‌رسانی سازمان¬های مردم نهاد با وزن 883/0 و مشارکت شهروندان با وزن 846/0 است. همچنین مهمترین ضعف¬ها، نبود مدیریت یکپارچه شهری با وزن 929/0، نبود نیروی عملیاتی کافی جهت پاسخگویی به بحران زلزله با وزن 923/0 و پایین بودن آگاهی و دانش مردم در مقابله با بحران با وزن 901/0 شناخته شد. در سطح فرصت¬ها نیز تخصیص منابع مالی به بافت فرسوده با وزن 883/0 و نظارت مستمر در اجرای کامل آیین نامه ساختمانی با وزن 863/0 و در زمینه تهدیدات نیز کاهش انگیزه و علاقه نیروهای داوطلب و مردمی با وزن 899/0 و نیز شیوع و افزایش جرائم شهری با وزن 853/0 در رتبه¬های اول و دوم قرار گرفته‌اند.

المصادر:


1. ابراهیم بابایی، ش.1392. اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر مدیریت بحران شهری در برابر بلایای شهری.پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای پزشکی، دانشگاه اصفهان. 125 صفحه.
2. ابراهیم زاده، ع.، کاشفی، د.، حسینی، س. 1394.ارزیابی آسیب‌پذیری محله‌های شهری در برابر زلزله (نمونه موردی: شهر پیرانشهر).فصلنامه علمی برنامه‌ریزی فضایی(جغرافیا)، 1(5): 26-1.
3. ابراهیمی، م.، سلمانی مقدم، م.، امیراحمدی، ا.، نوری، م. 1394.ارزیابی آسیب‌پذیری لرزه‌ای شهر بَردَسْکن در برابر زلزله با استفاده از مدل سلسله مراتبی وارون (IHPW).مجله مخاطرات محیط طبیعی، 6(4): 137-105.
4. احدنژادروشتی، م.، روستایی، ش.، کاملی فر، م.، رنجبرنیا، ب.1392.ارزیابی آسیب‌پذیری تراکمی شهرها در برابر زلزله با استفاده از GIS (نمونه موردی: منطقه 1 شهر تبریز).پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران‌های طبیعی،تهران، 5-4 اسفند.45-30.
5. احمدی، ف.، اسکندری نژاد، ع.1400.ارزیابی میزان آسیب¬پذیري بافت مسکونی کلان¬شهر ساري در مخاطره طبیعی زلزله.فصلنامه آمایش محیط، 52(14):18-1.
6. ایلکا، ش.، ایلکا، ش.1391.کاهش میزان جرم خیزی در بازسازی مناطق شهری زلزله زده با رویکرد CPTED با تأکید بر چرخه مدیریت بحران، مورد پژوهشی بازسازی شهر بم پس از زلزله.نشریه مدیریت شهری،29(10):320-305.
7. آزاده، س.، تقوایی، م.1396.تحلیل فضایی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های شهری و روستایی در برابر مخاطره زلزله(مطالعه موردی: استان گیلان).نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(4): 84-71.
8. آهنچی، م.1376. مدیریت سوانح، سوابق، مفاهیم، اصول و تئوری‌ها، کتاب یکم. مرکز آموزش و تحقیقات هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، تهران.
9. آیسان، ی.، دیوس، ی.1382. معماری و برنامه‌ریزی بازسازی.ترجمه علیرضا فلاحی.چاپ دوم. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.80 صفحه.
10. پورحیدری، غ.، ولدبیگی، ب.1389. پیشگیری و آمادگی در برابر بحران‌ها: ایجاد جوامع پایدار.چاپ اول.انتشارات دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج).220 صفحه.
11. خیام باشی، ا.1389.مدیریت بحران محله محور زمین لرزه.دومین همایش ملی مهندسی عمران.دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر.خمین شهر.
12. ساسان پور، ف.، شماعی، ع.،افسر، م.، سعید پور، ش.1396. بررسي آسيب پذيري ساختمانهاي شهر در برابر مخاطرات طبيعي (زلزله)(مطالعه موردي: محله محتشم کاشان).مجله مخاطرات محیط طبیعی،14(6): 103-122.
13. سرور، ه.،کاشانی اصل، ا.1395. ارزیابی آسیب‌پذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله.فصلنامه آمایش محیط 34(9): 108-87.
14. شمس، م.، معصوم پور، ج.، سعیدی، ش.، شهبازی، ح.1390.بررسي مديريت بحران زلزله در بافت‌هاي فرسوده شهر کرمانشاه مطالعه موردي: محله فيض آباد.فصلنامه آمایش محیط،4(13): 66-41.
15. طالب پور، ا.، مجاهددینی، م.1398.نقش مديريت يکپارچه شهري در بهبود مديريت بحران و افزايش کيفيت خدمات عمومي به شهروندان (مطالعه موردي: استان تهران).مجله مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی، 4(7): 92-67.
16. عشقی چهاربرج، ع.، نظم فر، ح.1398. سنجش تاب‌آوری شهر در برابر زلزله با مدل پرومته(نمونه موردی: منطقه یک شهرداری تهران).فصلنامه پژوهش‌های بوم شناسی شهری،20(10): 140-127.
17. فرجی، ا.، قرخلو، م.1389. زلزله و مديريت بحران شهري(مطالعه موردي: شهر بابل).مجله جغرافیا،25(8): 143-164.
18. مدیری، م.، شاطریان، م.، حسینی، س.1396. مدل سازی آسیب‌پذیری مناطق شهری در زمان وقوع زلزله(نمونه موردی منطقه سه کلانشهر تهران).مجله مخاطرات محیط طبیعی، 13(6): 164-143.
19. مرکز آمار ایران.1395-1385.سرشماری نفوس و مسکن، مرکز آمار.
20. ناصحی فر، و.1380. مفاهیم و نکاتی پیرامون مدیریت بحران.ماهنامه توسعه مدیریت، 34(9): 57-41.
21. ملک حسینی، ع.، ملکی، ا.1395. آسیب شناسی مدیریت بحران شهری در بافت‌های فرسوده شهری همدان. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس،30(8): 85-65.
22. ملک حسینی، ع.، نصاری، م.، شریعت پناهی، م.، مدیری، م.1397. تحليل الگوي گسترش شهري در شهرهاي ميانه اندام با استفاده از مدل‌هاي کمي (مطالعه موردي: شهر ملاير).مجله آمایش محیط، 43(11): 182-147.
23. امانی، ح.، عزت پناه، ب.، شمس، م.1400. تحلیل عوامل مؤثر بر تاب‌آوری مراکز حساس و حیاتی شهری مبتنی بر پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: منطقه 11 کلانشهر تهران).مجله جغرافیا، 70(19): 118-97.
24. Alexander, d.2007. Disaster Management: From Theory to Implementation,Journal of seismology and earthquake engineering, 9(2): 49-59.
25. Bhuiyan, S.2010. A crisis in governance: Urban solid waste management in Bangladesh, Journal of Habitat International,34(1): 125-133.
26. Botero ,V.2009. Geo-information for measuring vulnerability to earthquake: a fitness for use approach PHD thesis, ITC, Netherland.
27. Gasparini,P., Manfredi, G., Zschau,J.2011.Earthquake early warning as a tool for improving society’s resilience and crisis response,Journal of Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 31(2): 267-270.
28. Gunderson, L.H. Allen. C.R. & Holling (eds). C.S .2010.Foundations of Ecological Resilience. Washington: Island Press.
29. Hizbaron, D. R. Baiquni, M. Sartohadi, J. & Rijanta, R.2012.Urban Vulnerability in Bantul District, Indonesia—Towards Safer and Sustainable Development, Journal of Sustainability, 4(1) 2022-2037.
30. Jain, G.2015.The role of private sector for reducing disaster risk in large scale infrastructure and real estate development: Case of Delhi, International Journal of Disaster Risk Reduction,14(3): 255-238.
31. Mobaraki, O. Kashaniasl, A.2014.The Role of Urban Planning In Crisis Management with an Emphasis on Earthquakes, (A Case Study of Ahar City), International Journal of Basic Sciences & Applied Research. 3 (SP): 256-263.
32. Motiram, B. H.2014.Earthquake Risk Assessment, Loss Estimation and Vulnerability Mapping for Dehradun City, India. Master of Science in Geo-information Science and Earth Observation, Faculty of Geo-information Science and Earth Observation of the University of Twente.
33. Nekoei,M., Amiresmaili,M., Aradoei,Z.2016.Investigation of obstacles against effective crisis management in earthquake, Journal of Acute Disease,5(2):91-95.
34. Roshan, A,, Kumar,M.2020.Water end-use estimation can support the urban water crisis management: A critical review, Journal of Environmental Management,268(3): 110-131.
35. Sadeghi-Bazargani, H., Azami-Aghdash, S., Kazemi, A., & Ziapour, B.2015.Crisis management aspects of bam catastrophic earthquake. Health promotion perspectives, 5(1), 3-13.
36. Tromeur, E. M´enard, R. Bailly, J.-B. & Souli´e, C.2012.Urban vulnerability and resilience within the context of climate change, Nat. Hazards Earth Syst. Sci,.
37. Zheng, B., Bi, G., Liu, H., & Lowry, P. B.2020.Corporate crisis management on social media: A morality violations perspective, Journal of Heliyon, 6(7):35-44.