دستیابی به شهر دانش با رویکرد توسعه شهری دانش¬بنیان (مورد پژوهی: شهر قزوین)
الموضوعات : آمایش محیطسیده زهرا حسینی 1 , زهرا السادات سعیده سعیده زرآبادی 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - (دکتری شهرسازی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران)
الکلمات المفتاحية: توسعه شهری دانش¬بنیان, شهر دانش, مدل متاسوات, شهر قزوین,
ملخص المقالة :
همزمان با محبوب شدن توسعه¬شهری دانش¬بنیان به عنوان محصول¬اجتماعی پست¬مدرن در میان محققین حوزه شهری، این مفهوم به نقطه اتصال برنامه¬ریزان، اقتصاددانان، جغرافیدانان، و دیگر محققین حوزه اجتماعی مبدل شد. شهر قزوین یکی از شهرهایی است که در چشم¬انداز توسعه¬ای خود، دستیابی به شهردانش¬بنیان را هدف خود قرار داده¬است. با این وجود تاکنون راهبردهای شهر دانش¬بنیان در این شهر احصا نشده است. هدف اصلی این پژوهش ارائه راهبردهای برنامه¬ریزی توسعه¬شهری دانش¬بنیان با تکیه بر منابع و قابلیت¬های دانش¬بنیان قزوین است، تا با کمک آن بتواند در تبدیل به یک شهر دانش¬بنیان موفق عمل کند. روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و رویکرد آن ترکیبی می¬باشد و در دو مرحله اصلی خلاصه می¬شود. در مرحله نخست پایه¬های نظری توسعه¬شهری دانش¬بنیان مبتنی بر تعاریف و ابعاد آن پیشنهاد شده¬است و در مرحله دوم بر پایه روش متاسوات، منابع و قابلیت¬های شهر قزوین و جایگاه رقابتی این شهر در میان رقبا برای ارائه راهبردهای دستیابی به شهر دانش-بنیان شناسایی شده است. بدین ترتیب با تعیین اهداف شهر قزوین، در چهار بعد نهادی، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی و محیطی به عنوان ابعاد اصلی پژوهش، نقشه جایگاه رقابتی و راهبردی شهر قزوین در میان رقبا در دو بعد محیطی-نهادی و اجتماعی-اقتصادی نشان داده شده است. یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که برخورداری از پژوهشگران و حضور دانشگاه¬های مطرح در سطح کشور بیشترین میزان تناسب¬راهبردی و درجه¬اضطرار را داشتند، و تحریم و رکوداقتصادی و ضعف در سازوکار حمایت از جریان¬های علمی در کشور موانع اصلی و کلان تحقق اهداف بوده¬اند. از این رو توجه به راهبردهای دستیابی به توسعه¬شهری دانش¬بنیان در ابعاد نهادی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و محیطی در شهر قزوین برای تقویت قوت¬ها و برطرف¬کردن تهدیدها به عنوان پیش¬نیاز لازم توسعه¬شهری دانش¬بنیان، در شهر قزوین می¬باشد.
1. احمدی، فضل¬اله، نصیریانی، خدیجه، اباذری، پروانه. 1387. تکنیک دلفی: ابزاری در تحقیق. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 8(1):178-185.
2. بدری، سیدعلی، رضوانی، محمد رضا، ترابی، ذبیح الله، و ملکان، احمد. 1394. متاسوات، ابزاری استراتژیک برای برنامه‌ریزی گردشگری پایدار(مورد مطالعه: روستای میغان). مجله برنامه¬ریزی و توسعه گردشگری، (13)4:29-50.
3. پور رمضان، عیسی، پور حسین روشن، حمید، و علی اکبری، صدیقه. 1395. شهردانش بنیان: استراتژی توسعه آینده شهر زنجان به عنوان یک شهر پایدار و خلاق. فصلنامه آمایش محیط، 56: 171-192.
4. پورروحانی، ماجده. 1393، مبانی و اصول شکل‌گیری "شهر دانش پایه". فصلنامه رهیافت، 56: 73-88.
5. جمعه پور، محمود، عیسی لو، شهاب الدین، گودرزی، وحید، و دوستی، بهزاد. 1395. تدوین راهبردهای توسعه شهری با رویکرد توسعه دانش بنیان(مورد مطالعه: شهر صنعتی اراک)، (45)20:53-65.
6. رضایی، محمدرضا، خاوریان گرمسیر، امیررضا، و چراغی، رامین. 1394. برنامه¬ریزی راهبردی فضایی شهرهای کوچک اندام با استفاده از مدل متاسوات (مطالعه موردی: شهرتفت در استان یزد). پژوهش¬های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 3(4): 467-486.
7. شبانی، امیرحسین. ایزدی، محمدسعید. 1393. رویکردی نوین به بازآفرینی شهر خلاق. نقش جهان، (2)4.
8. صرافی، مظفر، محمدی، علیرضا. 1395. تحلیل الگوی فضایی توزیع شرکت‌های دانش بنیان(مطالعه موردی:کلان شهر تهران). پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،181-209.
9. شیعه، عباس، حسینی، سیده زهرا، روفی، روژین، و معارف وند، زهرا. 1400. توسعه شهری دانش بنیان در حوزه مرکزی شهر تهران ارایه پیشنهادات برنامه‌ریزی برای ارتقا عملکرد اجتماعی-محیطی نیروهای دانش بنیان در منطقه 6 شهرداری تهران. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 14(36)، 224-239.
10. علی اکبری، اسماعیل، اکبری، مجید. 1398. توسعه شهری دانش بنیان؛ تدوین نقشه راهبردی کلان شهر تهران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(1): 151-170.
11. کرسول، ج. 1396. پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت پژوهی، پدیدار شناسی، نظریه داده بنیاد، قوم نگاری و مطالعه موردی). حسین کاظمی، حسن دانایی فرد. چاپ سوم. تهران: انتشارات صفار.
12. محمود پور، ئه سرین، عبدی دانشپور، زهره. 1394. انگاشت پردازی چارچوب و اصول پایه برنامه¬ریزی توسعه شهری دانش-پایه در شهر تهران. فصلنامه صفه، (25)70: 81-106.
13. مرتضوی، ف. 1390. بررسی ویژگی‌های شهر دانش بنیان تهران مبتنی بر جذب و نگهداری کارکنان دانشی. پایان¬نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد رشته مدیریت، دانشگاه تهران.
14. مومنی بشیوسقه، م. خوارزمی، االف. رهنما، م. 1393. بررسی نقش پارک علم و فناوری و عوامل مؤثر برآن در توسعه شهر دانش (با تأکید بر کلانشهر مشهد). هفتمین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت دانش، تهران.
15. مهندسین مشاور تهران- ایران، مهندسین مشاور اربن سلوشنز- روتردام . (1388). برنامه توسعه راهبردي قزوين، مطالعات كالبدي، فقر، زيست محيطي، اقتصاد و حمل و نقل و ترفيك، شهرداري قزوين.
16. نقشه شهر قزوین و مناطق شهری، دسترسی آنلاین: https://www.qazvin.ir/map
17. Agarwal,R. Grass, W.& Pahl, J. 2011. Meta-SWOT: introducing a new strategic planning tool. (2)33: 12-21.
18. Dvir, R. 2006. 'Knowledge City, Seen as a Collage of Human Knowledge Moments', in Carrillo, F. J.(ed), Knowledge Cities: Approaches, Experiences, and Perspectives. Amsterdam, Boston, HeIdelberg, London, New York, Oxford, Paris, San Diego, San Francisco, Singapore, Sydney, Tokyo: Elsevier, 245-272.
19. Dedijer, S. 2002. 'Ragusa Intelligence &Security (1301-1806): A Model for the Twenty First Century', International Journal of Intelligence and Counter Intelligence, 15, (1): 101-114.
20. Ergazakis, K., Metaxiotis, k. and Psarras, J. 2004. ‘Towards Knowledge City: Conceptual Analysis and Success Stories', Journal of Knowledge Management, 8, (5)
21. Evers, H, D. Nordin, R. & Nienkemper, P. 2010. Knowledge Cluster Formation in Peninsular Malaysia: The Emergence of an Epistemic Landscape. SSRN Electronic Journal,)25845(:1-25.
22. Florida, Richard. 2003. Cities and the creative class. City & Community, 2(1): 3–19
23. Gonzalez, R. O. M. d., Marquez, J. A. A. and Salomon, S. D. M. 2004. 'A Compilation of Resources on Knowledge Cities and Knowledge-Based Development', Journal of Knowledge Management, 8(5): 107-127.
24. Michaud, P. 2003. Montreal: Knowledge City. Montreal: Montreal Knowledge City
25. Wernerfelt, B. 1986. From critical resources to corporate strategy. Journal of General Management,14(3).
26. Xuefeng, Wang. 2009. Knowledge-based urban development in China. A thesis for the degree of Doctor of Philosophy. Newcastle University.
27. Yigitcanlar, T. O’Connor, K. & Westerman, C. 2008. The making of knowledge cities: Melbourne’s experience, Cities. 25(2): 63-72.
28. Yigitcanlar,T. 2010. Knowledge-based development of cities: a myth or reality?
29. Yigitcanlar,T.& Sarimin, M. 2011. The role of universities in building prosperous knowledge cities: the Malaysian experience. Build Environment. (3)37:260-280.
30. Yigitcanlar, T . 2011. Redefining knowledge–based urban development, International Journal of Knowledge Based Development, (4)2:340-356.
31. Yigitcanlar,T. 2011. Knowledge-based urban development processes of an emerging knowledge city: Brisbane, Australia, (8)1: 53-67
