مقایسه تطبیقی حس مکان در شهرهای جدید تهران (نمونه موردی: شهرهای جدید پردیس، پرند و اندیشه)

الموضوعات : آمایش محیط

میثم ادینه لوفرد ¹ , محمد رحمانی ²

1 - (کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره))
2 - (استادیار گروه شهرسازی،واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , ربيع الثاني, 1442 تاريخ التأكيد : 17 السبت , جمادى الثانية, 1442 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: حس مکان, شهر جدید, شهرهای جدید تهران, کیفیت کالبدی,

ملخص المقالة :

یکی از مهمترین چالش‌های شهرهای دوران معاصر، بحران هویت می‌باشد که تحت تأثیر فقدان حس مکان، تعلق و دلبستگی به آن ایجاد می‌شود. در این زمینه، شهرهای جدید که از سابقه سکونت کمتری برخوردار هستند، بیشتر از سایر شهرها در معرض بی‌هویتی قرار دارند. شناسایی و تحلیل عوامل منجر به حس مکان در این شهرها، تأثیر عمده‌ای بر رفع مشکلات موجود و دستیابی به هویت خواهد داشت. بنابراین، تحقیق کیفی حاضر با روشی توصیفی -تحلیلی به بررسی تطبیقی حس مکان در سه شهر جدید پرند، پردیس و اندیشه می‌پردازد. نتایج بیانگر آن است که حس مکان در شهر جدید اندیشه (فاز سوم)، در شرایط بهتری قرار دارد که عمدتاً ناشی از کیفیت بالای محیط کالبدی و انطباق با استانداردهای شهرسازی می‌باشد. ازاین‌رو، ارتقای کیفیت کالبدی- فضایی در شهرهای جدید، به ویژه تنوع فعالیت‌ها و میزان پاسخگویی آن‌ها به نیازهای روزانه ساکنین، منجر به افزایش حس مکان و هویت خواهد شد.

المصادر:

1. احمدی­پور، ز.، میرزایی­تبار، م (1390) نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا، فصلنامه آمایش محیط، 12 (4) : 62-47.


2. بیگدلو، ر (1396) تحلیل تاریخی کارکرد حس مکان در ایجاد و تداوم هویت ایرانی، مطالعات ملی، 18(3): 42-21.


3. دانش‌پایه، ن.، حبیب، ف.، طغیانی، ش (1396)، تبیین فرایند شکل‌گیری مکان در توسعه جدید شهری (منطقه 4 شهرداری تهران)، مطالعات ملی، 18(4): 155-137.


4. سرمست، ب.، متوسلی، م.م (1389) بررسی نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان، مطالعه موردی: شهر تهران، مدیریت شهری، 26: 146-133.


5. علیپور، د.، شهابیان، پ (1398) ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی از کیفیت محیطی محلات مسکونی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 46: 22-39.


6. فتح­بقالی، ع.، صنیعی­پور، ح (1395) تأثیر عوامل کالبدی-فضایی (معماری) بر دلبستگی به مکان شهروندان در مجموعه بازار تبریز، فصلنامه آمایش محیط، 43 (11): 124-97.


7. فلاحت، م.ص (1385) مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن، هنرهای زیبا، 26: 66-57.


8. فلاحت، م.ص.، کمالی، ل.، شهیدی، ص (1395) نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری، باغ نظر، 14(46): 22-15


9. کاشی، ح.، بنیادی، ن (1392) تبیین مدل هویت مکان-حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، هنرهای زیبا، 18(3): 52-43.


10. لینچ، ک (1395) تئوری شکل خوب شهر، ترجمه دکتر سید حسین بحرینی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.


11. منتظر‌الحجه، م.، شریف‌نژاد، م.، دهقان، س (1395) ارزیابی و سنجش عوامل مؤثر بر ایجاد حس مکان در مراکز محله‌های شهری، مطالعه موردی: مراکز محله‌های شیخداد و شهرک دانشگاه در شهر یزد، مطالعات شهر ایرانی، اسلامی،7(26): 54-43.


12. مهندسان مشاور نقش محیط (1392) طرح بازنگری توسعه و عمران شهر جدید پرند. وزارت راه و شهرسازی.


13. Robert، C (2005) The Dictionary of Urbanism. Streetwise Press. London.


14. Micheal، D (2004) A Planners Dictionary. Chicago، IL: American Planning Association، Planning Advisory Service.


15. Eisenhauer BW، et al (2000) Attachment to Special Places on Public Lands: An Analysis of Activities، Reason for Attachments and Community Connections، Society and Natural Resources،12:421-441.


16. Farnum، J et al (2005) Sense of Place in Natural Resource Recreation and Tourism: An Evaluation and Assessment of Research Findings، General Technical Report، PNW-GTR-660. United States Department of Agriculture، Pacific Northwestern Research Station.


17. Bradley،، Richard، S (2011) Measuring the Spatial Component of Sense of Place: A Methodology for Research on the Spatial Dynamics of Psychological Experiences of Places، Environment and Planning B: Planning and Design، 38: 795 – 813.


18. Bjorn، K (1997) Nature of Place Attachment: A study among Recreation Homeowners in Southern Norway، Leisure-Sciences، 19(3): 175-189.


19. Maria، L (2011) Place Attachment: How Far Have We Come in the Last 40 Years، Environmental Psychology،31: 207-230.


20. Manzo،C.، Perkins، D. D (2006) Finding Common Ground: The Importance of Place Attachment to Community Participation and Planning، Planning Literature، 20:335-350.


21. Robert،، Rosaline، C (2018) From Sense of Place to Visualization of Place: Examining People-Place Relationships for Insight on Developing Geovisualizations، Heliyon،2(4):1-37.


22. Schulz، N (1997) The Phenomenon of Place، New York: Princeton Architectural Press.


23. Relph، E (1976) Place and Placelessness.London: Pion Press.


24. Shamai، S et al (2012) From Home to Community and Settlement: Sense of Place in Different Scales، Stud Home Com Sci، 6(3): 153-163.


25. Shamai، S (1991) Sense of Place: An Empirical Measurement، Israel Geoforum ،22: 347-358.


26. andisheh-ntoir.gov.ir


27. pardis.ntdc.ir