تاب‌آوری نهادی ‌و کالبدی-محیطی اجتماعات شهری ‌در جهت کاهش بحران‌های طبیعی، زلزله(مطالعه‌موردی: شهر کرمان)

الموضوعات : آمایش محیط

علی اصغر عبداللهی ¹ , حجت الله شرفی ² , یاسر صباحی ³

1 - (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)
2 - حجت الله شرفی (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)
3 - (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه باهنر کرمان)

تاريخ الإرسال : 12 الثلاثاء , ذو الحجة, 1437 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , محرم, 1438 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: "تاب آوری", "بحران های طبیعی", "جوامع تاب آور", "شهرکرمان",

ملخص المقالة :

بحران‌های‌طبیعی پتانسیل این امر را دارندکه درنبود سیستم‌های تقلیل مخاطرات به سوانحی‌هولناک بدل شوند. به ‌همین علت‌ امروزه ‌تاب‌آوری، به منزله‌ی ‌یکی ‌از سنجه‌های‌ مؤثر در فرآیند مدیریت بحران‌ها، رویکردی اجتماع محور برای ارتقای آمادگی اجتماعات شهری در برابر ناپایداری ناشی از بحران‌ها است. هدف اصلی این پژوهش‌ سنجش معیارها و شاخص‌های سازنده تاب ‌آوری شهروندان( نهادی و کالبدی-محیطی) و تعیین سهم و ظرفیت‌ آنها بر عوامل تاثیرگذار بر تقویت تاب ‌آوری می‌باشد. روش ‌تحقیق توصیفی و تحلیلی‌ از نوع رابطه‌ای با هدف کاربردی می‌باشد. داده‌های مورد نیاز برای تحلیل بااستفاده‌از پرسشنامه گردآوری که روایی آن بصورت صوری و پایایی آن‌باآلفای کرونباخ 887/0 به تاییدرسیده‌است. جامعه آماری موردمطالعه شهروندان شهرکرمان بوده‌است. در آخر شرایط تاب‌آوری با توجه به شاخص‌های در نظرگرفته شده، بابهره‌گیری‌از نرم‌افزار (spss) و آزمون‌‌ آماری تی تک نمونه‌ای(One Sample T- test)، آزمون‌ همبستگی و تکنیک پیرسون‌ و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفته‌اند. همچنین برای ‌وزن‌ دهی به معیارها و زیر معیارها از تکنیک آنتروپی ‌شانون و به منظور بررسی وضعیت چهار منطقه شهری دررتبه بندی تاب‌آوری از تکنیک و مدل‌های( WP,SAR) استفاده‌شده است. نتیجه ‌مطالعه حاضر نشان‌ می-دهد، که بین تاب‌آوری شهروندان و مولفه‌های نهادی و کالبدی-محیطی، در برابر بحران‌های طبیعی به ویژه زلزله رابطه ‌معناداری وجوددارد. و در نهایت براساس تکنیک‌های رتبه بندی ذکر شده، به ترتیب مناطق،منطقه1، منطقه 3، منطقه2، منطقه 4از لحاظ تاب‌آوری رتبه‌بندی شده‌اند.

المصادر:

 

1. اسماعیل زاده، حسن.حیدری، مرتضی،1394،راهبرد بهینه سازی محیط زیست شهری محمودآباد، فصل نامه آمایش محیط دوره 9، شماره 32

2-     سرور، هوشنگ. کاشانی اصل امیر.1395 . ارزیابی آسیب پذیری کالبدی شهر اهر در بحران زلزله، فصل نامه آمایش محیط دوره 9، شماره 34

3-     حافظ­نیا، م.1391.مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، انتشارات سمت.

4-     رضایی، م. رفیعیان، م. حسینی، م. سنجش و ارزیابی میزان تاب­آوری کالبدی اجتماع های شهری در برابر زلزله در محله های شهر تهران، پژوهش های جغرافیایی انسانی، دوره 47، شماره 4، زمستان 1394، صص609-623.

5-     رفیعیان،م.رضایی،م.عسگری،ع.پرهیزگار،ع.1389. تبیین مفهومی تاب­آوری شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور (CBDM)، فصلنامه مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی آمایش فضا، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 4، زمستان 1390.

6-      مضان­زاده، م. بدری، س.1393.تبیین ساختارهای اجتماعی- اقتصادی تاب­آوری جوامع محلی در برابر بلایای­طبیعی با تأکید بر سیلاب در­ حوضه­ گردشگری­ چشمه ­کلیله­ تنکابن­ و سرد آبرود کلاردشت، جغرافیا(فصلنامه علمی - پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران) دوره جدید، سال دوازدهم، شماره40.   سازمان آمار و فناوری اطلاعات، واحد GIS ، کرمان،1390.

7-     قائدرحمتی، صفر.گندمکار،امیر.1392،ارزیابی متغییرهای تاثیرگذاربر آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله، فصل نامه آمایش محیط دوره 7، شماره 24

8-     غیاثوند،ا. عبدالشاه، ف. فصلنامه روند، شاخص های تاب آوری اقتصادی ،سال بیست و دوم، شماره 71. پاییز 1394. 79-106 .

9-      Adger, W.N., 2006. “Vulnerability”, Global Environmental Change, 16, pp. 268–281.

10-  Antrobus, D. 2011. Smart green cities: from Routledge Infrom Ltd Registered in England and Wales modernization to, 12

11-  Usamah‚ M., Handmer‚ J., Mitchell‚ D., Ahmed‚ I.  2014‚ Can the vulnerable be resilient? Co-existence of vulnerability and disaster resilience: Informal settlements in the Philippines‚ International Journal of Disaster Risk Reduction‚ Volume 10, Part a, Pages 178–189.

12-  Davis, I. 2005. “The application of performance targets topromote effective earthquake risk reduction strategies”.Engineering Paper No. 2726 presented at the ThirteenthWorld Conference on Earthquakes, Vancouver, Canada, 1–6.

13-  Holling, C.S., 1973.  “Resilience and stability of ecological systems”, Annual Review of Ecology and Systematics, 4.

14-  Jones, T. et- al. 2011. Regional Planning and Resilient Futures: Destination Modeling and Tourism Development—the Case of the Ningaloo Coastal Region in Western Australia. Planning Practice and Research, 26 (4), 393-415

15-  Klein, R.J. N and Tomalley, F.2003. “Resilience to natural hazards: how useful is this concept”? Environmental Hazards5 (1–2) (2003).

16-  León‚ J., March‚ A. 2014‚ urban morphology as a tool for supporting tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile‚ Habitat International‚ Volume 43, July 2014, Pages 250–262

17-  World Disasters, 2013. Focus On technology and action. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies, 8.

18-  Zhou, H., Jing’ai W., Jinhong W., and Huicong J., 2009. Resilience to natural hazards: A geographic perspective. Nat Hazards, DOI 10.1007/s11069- 009- 9407.

19-  Mayunga JS. 2007. Understanding and Applying theConcept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach. A draft working paper prepared for thesummer academy for social vulnerability and resiliencebuilding, 22 - 28 July 2007, Munich,

20-  Manyena, S.B. 2006. “The concept of resilience revisited”, Disasters 30 (4) (2006).