تنوع فیتوشیمیایی اسانس بذر چند جمعیت شاهی (Lepidium sativum L.) در رویشگاه‌های مختلف ایران
الموضوعات :
نیلوفر جلوه گر
1
(گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
سید مهدی میری
2
(گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
خداداد مصطفوی
3
(گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
عبداله محمدی
4
(گروه اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
الکلمات المفتاحية: اسانس, بذر, جمعیت شاهی, کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی, گیاهان دارویی, متابولیت های ثانویه, منوترپن,
ملخص المقالة :
جنس Lepidium از تیره کلم سانان دارای 16 گونه در ایران می باشد و معروفترین گونه آن شاهی یا ترتیزک (L. sativum) است که به عنوان سبزی یا گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از این مطالعه بررسی کمّی و کیفی اسانس بذر هفت جمعیت شاهی جمع آوری شده از مناطق مختلف اقلیمی ایران است. اسانس گیری به روش تقطیر با آب و طرح کلونجر انجام شد و برای شناسایی و تعیین درصد کمّی ترکیب های اسانس از دستگاه گاز کروماتوگرافی-طیف سنج جرمی (GC-MS) استفاده گردید. اصلی ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس بذرها، منوترپن های 8،1-سینئول (5/44 درصد)، آلفا-ترپینیل استات (9/13 درصد) و آلفا-پینن (7/7 درصد) بودند. جمعیت‌های کرج، کرمان و قزوین به ترتیب بیشترین مقادیر 8،1-سینئول، آلفا-ترپینیل استات و آلفا-پینن را به خود اختصاص دادند. نتایج تجزیه خوشه ای بر اساس ترکیبات شیمیایی اسانس بذر شاهی به روش نزدیک ترین همسایه نشان داد که هفت جمعیت مورد مطالعه در دو گروه قرار گرفتند که این گروه بندی با مختصات جغرافیایی مناطق مطابقت نداشت. در گروه اول جمعیت های کرمان، قزوین، شهریار و تبریز و در گروه دوم جمعیت های شیراز، همدان و کرج که بیشترین میزان 8،1-سینئول و کمترین مقادیر آلفا-ترپینیل استات و 10،7-هگزا دکا دی انوئیک اسید، متیل استر را داشتند قرار گرفتند. بر اساس نتایج نمودار بای-پلات تجزیه به مولفه‌های اصلی، جمعیت کرج که دارای کمترین مقادیر مولفه‌های اول و دوم بود در گروهی متمایز قرار گرفت. بین ترکیب های اصلی اسانس با مختصات جغرافیایی و شرایط آب و هوایی محل جمع آوری همبستگی معنی داری مشاهده نشد.
Aali, E., Mahmoudi, R., Kazeminia, M., Hazrati, R., and Azarpey, F. 2017. Essential oils as natural medicinal substances: review article. Tehran University Medical Journal. 75(7): 480-489.
Adera, F., Yusuf, Z., and Desta, M. 2022. Physicochemical properties and biological activities of garden cress (Lepidium sativum L.) seed and leaf oil extracts. Canadian Journal of Infectious Diseases and Medical Microbiology. 2022: Article ID 2947836.
Ait-yahia, O., Perreau, F., Bouzroura, S.A., Benmalek, Y., Dob, T., and Belkebir, A. 2018. Chemical composition and biological activities of n-butanol extract of Lepidium sativum L (Brassicaceae) seed. Tropical Journal of Pharmaceutical Research. 17: 891-896.
Ale Omrani Nejad, S.M.H., Naghdi Badi, H., Mehrafarin, A., Abdossi, V., and Khalighi-Sigaroodi, F. 2019. The Impact of macro environmental factors on essential oils of Oliveria decumbens Vent. from different regions of Iran. Jundishapur Journal of Natural Pharmaceutical Products. 14: e59456.
Alqahtani, F.Y., Aleanizy, F.S., Mahmoud, A.Z., Farshori, N.N., Alfaraj, R., Al-sheddi, E.S., and Alsarra, I.A. 2019. Chemical composition and antimicrobial, antioxidant, and anti-inflammatory activities of Lepidium sativum seed oil. Saudi Journal of Biological Sciences. 26: 1089-1092.
Al-shehbaz, I.H., Beilstein, M.A., and Kellogg, E.A. 2006. Systematics and phylogeny of the Brassicaceae (Cruciferae): an overview. Plant Systematics and Evolution. 259: 89-120.
Campos, J.F., and Berteina-Raboin, S. 2022. Eucalyptol, an all-purpose product. Catalysts. 12: 48.
Chatoui, Kh., Harhar, H., El Kamli, T., and Tabyaoui, M. 2020. Chemical composition and antioxidant capacity of Lepidium sativum seeds from four regions of Morocco. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2020: Article ID 7302727.
Chowdhury, S., and Kumar, S. 2020. Alpha-terpinyl acetate: a natural monoterpenoid from Elettaria cardamomum as multi-target directed ligand in Alzheimer’s disease. Journal of Functional Foods. 68: 103892.
Getahun, T., Sharma, V., and Gupta, N. 2020. Chemical composition, antibacterial and antioxidant activities of oils obtained by different extraction methods from Lepidium sativum L. seeds. Industrial Crops and Products. 156: 112876.
Hashemi Moghaddam, H., Sefidkon, F., Jafari, A.A., and Kalatejari, S. 2022. Effect of habitat factors on aerial yield, morphological traits and essential oil content of Nepeta binaludensis Jamzad. Iranian Journal of Horticultural Science. 52(4): 813-824.
Hossein Jafari, S., Saadatfar, A., Mohkami, A., and Karimian, A.A. 2020. Investigating genetic and phytochemical diversity of cumin ecotypes cultivated in different rangelands of Yazd province. Agricultural Biotechnology Journal. 11(4): 51-66.
Jelvehgar, N., Miri, S.M., Mostafavi, Kh., and Mohammadi, A. 2021a. Assessing the suitability of SCoT markers for genetic variation and genetic structure of Lepidium species. Iranian Journal of Genetics and Plant Breeding. 10: 91-100.
Jelvehgar, N., Miri, S.M., Mostafavi, Kh., and Mohammadi, A. 2021b. Genetic analysis of Lepidium spp. by SSR and ISSR molecular markers. Plant Gene. 28: 100332.
Jelvehgar, N., Miri, S.M., Mostafavi, Kh., and Mohammadi, A. 2023. Phenolic compounds and antioxidant activity in seven populations of Lepidium sativum L. leaves. Journal of Medicinal Herbs. 14(1): 37-44.
Mali, R.G., Mahajan, Sh.G., and Mehta, A.A. 2007. Lepidium sativum (garden cress): a review of contemporary literature and medicinal properties. Oriental Pharmacy and Experimental Medicine. 7: 331-335.
Miri, S.M., Ahmadi, S., and Moradi, P. 2015. Influence of salicylic acid and citric acid on the growth, biochemical characteristics and essential oil content of thyme (Thymus vulgaris L.). Journal of Medicinal Plants and By-products. 2: 141-146.
Mozafari Dehshiri, T., Sefidkon, F., Asgari, F., and Bakhshi Khaniki, G. 2014. Investigation on essential oil content and composition of Pimpinella aurea DC. seeds from three habitats of Tehran province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research. 30(4): 611-620.
Nasseh, Y., and Joharchi, M.R. 2019. A new record of Lepidium (Brassicaceae) for the flora of Iran. Nova Biologica Reperta. 6: 347-51.
Nigussie, G., Desta, D., Ashenafi, S., and Werede, Y. 2021. Essential oil chemical characterization and antibacterial activities of Lepidium sativum seed. Journal of Tropical Pharmacy and Chemistry. 5: 157-164.
Rahimi, V. 2019. Investigation of genetic variation in garden cress genotypes. Ph.D. Dissertation, University of Mohaghegh Ardabili.
Ramadan, M.F., and Oraby, H.F. 2020. Lepidium sativum seeds: therapeutic significance and health-promoting potential. In: Nuts and seeds in health and disease prevention. Preedy, V.R., and Watson, R.R. (Eds.). Academic Press.
Roughani, A. 2017. Study of morphological and cytogenetic variation in some accessions and species of Lepidium. Ph.D. Dissertation, Islamic Azad University- Science and Research Branch.
Roughani, A., and Miri, S.M. 2018. Lepidium species as antidiabetic herbal medicines. In: Proceedings of the First National Congress and International Fair of Medicinal Plants and Strategies for Persian Medicine that Affect Diabetes, Mashhad, Iran.
Roughani, A., Miri, S.M., Hassandokht, M.R., Moradi, P., and Abdossi, V. 2018a. Agro-morphological study on several accessions of garden cress (Lepidium sativum–Brassiaceae) in Iran. Pakistan Journal of Botany. 50: 655-660.
Roughani, A., Miri, S.M., Hassandokht, M.R., Moradi, P., and Abdossi, V. 2018b. Genetic variation within Iranian Lepidium species using morphological traits. The First National Congress and International Fair of Medicinal Plants and Strategies for Persian Medicine that Affect Diabetes, Mashhad, Iran.
Roughani, A., Miri, S.M., Hassandokht, M.R., Moradi, P., and Abdossi, V. 2018c. Morphological variation of some Lepidium draba and L. latifolium populations. Taiwania. 63: 41-48.
Roughani, A., Miri, S.M., Hassandokht, M.R., Moradi, P., and Abdossi, V. 2021. Cytogenetic and micro–morphological studies on several accessions of some Lepidium L. species in Iran. Iranian Journal of Science and Technology, Transaction A-science. 45: 417-426.
Safaii, L., Zeinali, H., and Afiuni, D. 2020. The effect of environmental condition on essential oil and essential oil components in superior fennel genotypes (Foeniculum vulgare Mill.). Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology). 33(1): 129-141.
Sharma, S., and Agarwal, N. 2011. Nourishing and healing prowess of garden cress (Lepidium sativum Linn.) - A review. Indian Journal of Natural Products and Resources. 2: 292-297.
Tarar, A., Peng, S., Cheema, S., and Peng, C.A. 2022. Anticancer activity, mechanism, and delivery of Allyl isothiocyanate. Bioengineering (Basel). 9: 470.
Weston-Green, K., Clunas, H., and Jimenez Naranjo, C. 2021. A review of the potential use of Pinene and Linalool as terpene-based medicines for brain health: discovering novel therapeutics in the flavours and fragrances of Cannabis. Frontiers in Psychiatry. 12: 583211.
Zia-Ul-Haq, M., Ahmad, S., Calani, L., Mazzeo, T., Del Rio, D., Pellegrini, N., and De Feo, V. 2012. Compositional study and antioxidant potential of Ipomoea hederacea Jacq. and Lepidium sativum L. seeds. Molecules. 17: 10306-10321.
