بررسی شدت، مدت و پراکنش فضایی خشکسالی استان سمنان

الموضوعات :

محمدرضا زندمقدم ¹ (عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)
بهروز ارسطو ² (محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان)
عسکری مجتهدزاده ³ (گروه جغرافیا ، دانشکده علوم انسانی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران)

تاريخ الإرسال : 27 الأحد , ربيع الأول, 1444 تاريخ التأكيد : 10 الخميس , شعبان, 1444 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , شعبان, 1444

الکلمات المفتاحية: SPI, پراکنش فضایی, استان سمنان, شدت و مدت خشکسالی,

ملخص المقالة :

خشکسالی جزء وقایع محیطی و بخش جدایی ناپذیر نوسانات اقلیمی بوده و یک ویژگی دوره ای و نرمال آب و هوایی است. برخلاف خشکی که یک ویژگی دائم آب و هوایی است، خشکسالی یک اتفاق موقتی است که نتیجه مستقیم کاهش میزان دریافت بیش از حد باران در یک مدت زمان طولانی معمولاً در یک فصل یا بیشتر بوده و نتایج آن کمبود آب برای برخی فعالیت‌ها، گروه‌ها یا بخش‌های زیست محیطی می‌باشد. بیشترین تمرکز مراجع در ارزیابی خشکسالی ها، روی خشکسالی اقلیمی می باشد، که علت آن در وجود اطلاعات وسیع تر وکامل تر و همچنین عاملی بارندگی در عوامل به وجود آورنده ی خشکسالی است. به علت تاثیر خشکسالی استان سمنان در بخش های مختلف، رویکردهای متفاوتی برای این پدیده در نظر گرفته می شود، که هدف برای مدیریت آن، نیاز به توجه مکانی و زمانی و گسترش آن می باشد. در حال حاضر آنالیز خشکسالی براساس داده های بارندگی به عنوان مهمترین عامل، برای انواع خشکسالی به کار می رود. در این تحقیق ابتدا مقادیر شاخص استاندارد بارش(SPI) سالانه با انتخاب توزیع پیش فرض (گاما) محاسبه و سپس فراوانی طبقات مختلف خشکسالی برای هر یک از دوره های 24،12،6،3،1 ماهه منتهی به فروردین ماه سال 1395 برای نقاط سکونتگاهی استان استخراج گردید و برای توزیع فضایی–زمانی گستره های تحت تاثیر خشکسالی از روش میان یابی معکوس فاصله IDW استفاده شد. براساس فراوانی طبقات خشکسالی یک لایه وکتوری تهیه و محدوده هر یک از طبقات در استان مشخص گردید، که خروجی آن نقشه های توزیع فضایی–زمانی خشکسالی می باشد و مساحت هر یک از طبقات مختلف خشکسالی در نرم افزار GIS محاسبه گردیده و با تحلیل وضعیت دوره ها مشخص شد، در دوره 1 ماهه منتهی به فروردین ماه سال 1395 بیشترین توزیع فضایی–زمانی با حدود 68.13 درصد از نقاط سکونتگاهی استان مربوط به شاخص در حد نرمال، در دوره 3 ماهه با حدود 50.64 درصد مربوط به خشکسالی متوسط و در دوره های 12،6و24 ماهه به ترتیب با 38.72، 41.76 و 36.98 درصد مربوط به خشکسالی ضعیف می باشد و هر مقدار دوره زمانی به سمت مدت زمان طولانی پیش می رود، آثار خشکسالی بیشتر نمایان می گردد.