تحلیل ساده‌نویسی در عاشقانه‌های بیژن جلالی
الموضوعات :داوود ملک زاده 1 , عبدالحسین فرزاد 2 , منصوره ثابت‌زاده 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شعر معاصر, شعر عاشقانه, بیژن جلالی, ساده‌نویسی,
ملخص المقالة :
بیژن جلالی از نخستین شاعرانی است که به شعر منثور با زبانی ساده روی آورد. این امر، نه تنها از مسیر تحولات شعر نو در ایران به‌ویژه از طریق نیما یوشیج، بلکه به واسطۀ حضور او در فرانسه و تأثیر از ادبیات اروپا شکل گرفت. جلالی از همان آغاز بیانی ساده در اشعارش داشت که از ابتدا تا انتهای شاعری‌اش با روندی تقریباً ثابت همراه بود. نکته‌ای که در معرفی و بررسی اشعار بیژن جلالی و در سایۀ ساده‌نویسی او مغفول مانده، عاشقانه‌های اوست. جلالی از نخستین آثار و در لابه‌لای اشعارش، ابیاتی عاشقانه نوشت و این روند را تا انتهای دوران شاعری ادامه داد. در این نوشتار به روش تحلیلی-توصیفی به سروده های عاشقانۀ وی پرداخته ایم تا ساده نویسی او را توضیح دهیم. نتیجه اینکه سادگی تعبیر و بیان، تصویربرداری از روزمرگی های زندگی، مستقیم‌گویی، به کاربردن مضامینِ به ظاهر سطحی و بی‌اهمیت، آغازهای تأثیرگذار، جذاب و ضربه‌زننده و هم‌چنین پایان‌بندی مناسب و غافل‌گیرکننده در عاشقانه‌های جلالی، از مواردی است که منجر به ساده‌نویسی شده است. با این که بسیاری از اشعار وی فاقد آرایه‌ها و شگرد‌های زبانی لازم برای منجر شدن به معنی معهود شعر است، به نظر می‌رسد همین تفاوت و تمایز درونی‌شدۀ شاعر که حاصل پیوند بی تکلف او با جهان هستی است، منجر به این زبان ساده، خاص و منحصر‌به‌فرد شده است؛ به گونه ای که می‌توان امضا و اثر انگشت شاعر را در اشعارش دید.
1. بهبهانی، سیمین (1378)، «بیژن جلالی شاعری که از غم کم گفت»، روزنامة پیام هامون، 23 اسفند 78، ص5.
2. جلالی، بیژن (1377)، دربارة شعر (منتخبی از اشعار قدیم و جدید 1377 ـ 1341)، تهران: ناشر مؤلف (پخش فرزان روز).
3. __________ (1390)، دیدارها، تهران: انتشارات مروارید.
4. __________ (1385)، روزانه‌ها، تهران: انتشارات فرزان روز، چاپ سوم.
5. __________ (1351)، روزها، تهران: انتشارات رز، چاپ دوم.
6. __________ (1382الف)، شعر سکوت (گزیدة شعرهای منتشرنشده‌ی 1350 ـ 1345)، تهران، انتشارات مروارید.
7. __________ (1396)، گزینۀ اشعار بیژن جلالی، تهران: انتشارات مروارید، چاپ سوم.
8. __________ (1382ب)، نقش جهان، تهران: انتشارات مروارید.
9. __________ (1353)، «گفتوگو با بیژن جلالی»، مجلۀ پیک جوانان(آموزش و پرورش)، شهریور 53. صص 17و18.
10. جعفریان، محمدحسین (1373)، «انتخاب ناگزیر (تأملی در اشعار بیژن جلالی)»، مجلة شعر، سه بخش: تیرماه ش 11، صص 27-22. مرداد و شهریور، ش 12، صص 25-20. مهرماه، ش 13، صص31-27.
11. دستغیب، عبدالعلی (1391)، از دریچة نقد (مجموعۀ مقالات)، تهران: خانة کتاب.
12. رزمجو، حسین (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم.
13. شمس لنگرودی، محمد (1390)، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج 3، تهران: نشر مرکز.
14. شمیسا، سیروس (1389)، انواع ادبی، تهران: نشر میترا، چاپ چهارم.
15. عابدی، کامیار (1397)، بیژن جلالی شعرهایش و دل ما، تهران: انتشارات جهان کتاب.
16. عبدالملکیان، گروس (1392)، «دربارة آنچه نیست (نکاتی درباره‌ی اصطلاح ساده‌نویسی)»، روزنامة شرق، 11 آذر 92، ص 9.
17. حیدری، مریم (1371)، «گفتوگو با بیژن جلالی» (گفت‌وگوی نُه تن از شاعران و منتقدان: احمدرضا احمدی، مفتون امینی، فیروزه میزانی، احمد محیط، عمران صلاحی، شمس لنگرودی، رضا فرخال، کسرا عنقایی و هومن عباس‌پور با بیژن جلالی)، ماهنامة کلک، دی 1371، شمارة 34، صص 199ـ235.
18. گلشیری، هوشنگ، (1378)، «بیژن جلالی به دیدار لبخند»، روزنامة عصر آزادگان، 26 دی 78، ص12.
19. ملک‌زاده، داوود، (1390)، «آیا باید همة آثار یک شاعر منتشر شود؟»، روزنامة فرهیختگان، 30 آذر 90، ص 9.
20. موحدی پویا، شادی، (1394)، بررسی و تحلیل سبک‌شناختی بیژن جلالی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.
21. نوذری، سیروس، (1388)، کوته‌سرایی (سیری در شعر کوتاه معاصر)، تهران ققنوس.
22. یعقوب‌شاهی، نیاز، (1377)، عاشقانه‌ها (گزینة سروده‌های شاعران امروز ایران)، تهران: انتشارات هیرمند.
_||_
Abdollahi, Ali (2007), Frogs die in earnest (a selection of German-language poetry from the beginning to the present), Tehran: Markaz Publications.
Abdolmalekian, Garus, (2013), About what is not (notes about the term simplification), Shargh newspaper, 21 December 92, p.9.
Abedi, Kamyar, (2018), Bijan Jalali His poems and our heart, Tehran: Jahan Ketab Publications.
Behbahani, Simin, (1999), Bijan Jalali, A poet who spoke of grief, Payam Hamun Newspaper, 14 March, p. 5.
Dastgheib, Abdolali, (2012), From the perspective of criticism (collection of articles), Vol. I, Tehran: khane ketab.
Golshiri, Houshang, (1999), Bijan Jalali to visit the smile, Asr Azadegan newspaper, December 17, p.12.
Heidari, Maryam (1992), Interview with Bijan Jalali (Interview of nine poets and critics: AhmadReza Ahmadi, Moftoon Amini, Firuze Mizani, Ahmad Mohit, Imran Salahi, Shams Langrudi, Reza Farkhal, ksra Anghaei and Human Abbaspur), Kelk monthly, December 1992, No. 34, pp. 199-235.
Jafarian, Mohammad Hosein, (1994), Inevitable Choice (Reflections on Bijan Jalali's Issues), Poetry Magazine, three sections: July 11, pp. 22-27. August and September, Vol. 12, pp. 20-25, October, 13, pp. 27-31.
Jalali, Bijan, (1998), About Poetry (a selection of old and new poems 1962-1998), Tehran: Author Publisher (Farzan Ruz).
_________, (2011), Meetings, Vol. I, Tehran: Morvarid Publications.
_________, (2006), Daily, Tehran: Farzanu Ruz Publications.
_________, (1972), Days, Tehran: Ros Publications.
_________, (2003), Poetry of silence (excerpts of unpublished poems 1966 – 1971), Tehran: Morvarid Publications.
_________, (2017), A selection of poems, Tehran: Morvarid Publications.
_________, (2003), The Sign of World, Vol. I, Tehran: Morvarid Publications.
_________, (1974), Interview with Bijan Jalali, Peik Javanan Magazine (Education), Shahrivar no. 53
Malekzade, Davud, (2011), Should all the works of a poet be published, Farhikhtegan Newspaper, 10January, no. 90, p.9.
Movahhed, Zia, (1999), The Simplicity of Jalali Poetry, Sobh Emruz Newspaper, 29January, P. 78.
Musavi, Hafez, (2013), Hushyar Ansarifar's conversation with Hafez Musavi, Bahar Newspaper, quoting the poet's blog (www. Hafezmoosavi.blogfa.com)
Movahhedi Pouya, Shadi, (2015), Stylistic study and analysis of Bijan Jalali, M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Arak Branch.
Nosratollahi, Arash, (2012), On ease and simplicity, Journal of Essay and Writing, Summer, no. 91, p.67.
Nozari, Sirus, (2009), Short story (Siri in contemporary short poetry), Vol. I, Tehran Phoenix.
Razmju, Hosein, (1993), Literary types and their works in Persian language, Mashhad: Astan Qods Razavi Publications.
Shamisa, Sirus, (2010), Literary Types, Tehran: Mitra Publications.
Shams Langarudi, Mohammad, (2011), Analytical History of New Poetry, Vol. 3, Tehran: Markaz Publications.
Yaghoubshahi, Niaz, (1998), Lyric Poetry (Selection of Poems of Today's Iranian Poets), Vol. I, Tehran: Hirmand Publications.
