تحلیل روایت‌شناسی منظومۀ «فرهاد و شیرین» وحشیبافقی بر اساس دیدگاه ساختار زمانمند
الموضوعات :
جهانگیر صفری
1
(استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران)
محمود آقاخانی بیژنی
2
(مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران)
الکلمات المفتاحية: عناصر داستان, وحشی بافقی, طرح روایی, منظومۀ روایی, فرهاد و شیرین, ساختار زمانمند,
ملخص المقالة :
منظومۀ روایی فرهاد و شیرینوحشی بافقی، به شرح ماجرای عشق میان شیرین (معشوق و همسر خسرو پرویز) و فرهاد (هنرمند و بت تراش) می پردازد و از جمله شعرهایی است که ساختاری روایی و نمایشی دارد. شیوة روایت و داستان پردازی در این منظومه به گونه ای است که شاعر با بهره گیری از عناصر داستانی؛ شامل طرح روایی، شخصیت، گفت‌و گو، دیدگاه و توصیف، فضایی متفاوت می آفریند. این پژوهش با هدف تحلیل عناصر داستان در این منظومه و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. این منظومۀ روایی بر اساس زمان خطی روایی گسترش می یابد و حوادث یکی پس از دیگری و به صورت زنجیر وار به وجود می آیند؛ به گونه ای که ابتدا وضعیت متعادل برقرار است، سپس با بروز حادثه ای، این وضعیت دچار روند تغییر می شود و وضعیت نا متعادل بر شعر حاکم می گردد. بعد از ذکر حادثه ها، روایت به وضعیت متعادل سامان یافته ای می رسد و پایان می یابد. درواقع این منظومه از یک زنجیره و پنج عنصر روایی تشکیل شده است که در نهایت سرنوشت شخصیت اصلی نیز مشخص شده است.
احمدی، بابک، (1388)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز، چاپ یازدهم.
اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
اسکولز، رابرت، (1383 الف)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: آگه.
-----------، (1383ب)، عناصر داستان، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: آگه، چاپ دوم.
ایگلتون، تری، (1380)، پیش درآمدی بر نظریة ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران، مرکز.
داد، سیما، (1380)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
سرّامی، قدمعلی، (1388)، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ پنجم.
سلدن، رامان، (1378)، راهنمای نظریة ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو.
سمیعی، احمد، (1389)، نگارش و ویرایش، تهران: سمت، چاپ دهم.
صادقی اسماعیل، خسروی، اشرف و آقاخانیبیژنی، محمود، (1390)، «بررسی ساختاری داستان رفتن کیکاووس به مازندران»، مجلة مطالعات و تحقیقات ادبی، دانشگاه تربیتمعلم تهران، شمارة16، صص 95ـ118.
فردوسی، ابوالقاسم، (1389)، شاهنامه فردوسی (بر اساس نسخة مسکو)، با مقدمة بدیعالزمان فروزانفر، تهران: کتابپارسه،چاپ بیست وششم.
فورستر، ادوارد مورگان، (1384)، جنبههای رمان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: نگاه، چاپ پنجم.
لین، شووینگتی، (1368)، نظریه مجموعهها و کاربردها، ترجمة عمید رسولیان، تهران: انتشارات دانشگاهی.
مستور، مصطفی، (1387)، مبانی داستان کوتاه، تهران: مرکز، چاپ دوم.
مککی، رابرت، (1387)، داستان: ساختار، سبک واصول فیلم‌نامهنویسی، ترجمة محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
میرصادقی، جمال، (1385)، عناصر داستان، تهران: سخن، چاپ چهارم.
نایت، دیمن، (1388)، خلق داستان کوتاه، ترجمة آراز بارسقیان، تهران: افراز.
نظامیگنجوی، ابومحمد الیاسبن یوسف، (1376)، خسرو و شیرین، به کوشش عبدالّحمید آیتی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
وات، ایان، (1386)، «طلوع رمان»، نظریههای رمان، ترجمة حسین پاینده، تهران: نیلوفر.
وحشیبافقی، کمالالدین، (1373)، دیوان وحشیبافقی، به کوشش پرویز بابائی، تهران: نگاه.
یونسی، ابراهیم، (1388)، هنر داستاننویسی، تهران: نگاه، چاپ دهم.
Bergson, Henri, (1992), Introduction to Metaphysics (IM), in the crative Mind.
_||_Ahmadi, Babak, (2009), Text Structure and Interpretation, Tehran: Markaz, 11th edition.
Bergson, Henri, (1992), Introduction to Metaphysics (IM), in the crative Mind.
Dad, Sima, (2001), Dictionary of Literary Terms, Tehran: Morvarid.
Eagleton, Terry, (2001), Introduction to Literary Theory, translated by Abbas Mokhber, Tehran, center.
Ferdowsi, Abolghasem, (2010), Ferdowsi's Shahnameh (based on the Moscow version), with an introduction by Badi'al-e-Zaman Forouzanfar, Tehran: Parseh Book, 26th edition.
Forster, Edward Morgan, (2005), Aspects of the Novel, translated by Ebrahim Younesi, Tehran: Negah, fifth edition.
Knight, Diman, (2009), Short story creation, translated by Araz Barsaghian, Tehran: Afraz.
Lane, Schwingetti, (1989), Theory of Collections and Applications, translated by Amid Rasoulian, Tehran: University Press.
Makki, Robert, (2008), Story: Structure, style and principles of screenwriting, translated by Mohammad Gozarabadi, Tehran: Hermes.
Mastoor, Mostafa, (2008), Principles of Short Story, Tehran: Center, Second Edition.
Mirsadeghi, Jamal, (2006), Elements of the story, Tehran: Sokhan, fourth edition.
Nizamiyya Ganjavi, Abu Mohammad Al-Yasin Ibn Yusuf, (1997), Khosrow and Shirin, by the effort of Abdolhamid Ayati, Tehran: Pocket Books Company in collaboration with Amir Kabir Publications, fourth edition.
Okhovat, Ahmad, (1992), Grammar of the Story, Isfahan: Farda.
Sadeghi Esmaeil, Khosravi, Ashraf and Agakhani-Bijani, Mahmoud, (2011), "Structural study of the story of Kikavous going to Mazandaran", Journal of Literary Studies and Research, Tehran Teacher Training University, No. 16, pp. 118-95.
Samiei, Ahmad, (2010), Writing and Editing, Tehran: Samat, 10th edition.
Sarami, Ghadmali, (2009), From the color of flowers to the suffering of thorns, Tehran: Scientific and Cultural, fifth edition.
Scholes, Robert, (2004a), An Introduction to Structuralism in Literature, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Ad.
Scholes, Robert, (2004b), Elements of the story, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Agha, second edition.
Selden, Raman, (1999), Handbook of Contemporary Literary Theory, translated by Abbas Mokhber, Tehran: New Design.
Wahshi Bafghi, Kamaluddin, (1994), Divan of Wahshi, by the efforts of Parviz Babaei, Tehran: Negah.
Watt, Ian, (2007), "Rise of the Novel", Novel Theories, translated by Hossein Payendeh, Tehran: Niloufar.
Younesi, Ebrahim, (2009), The Art of Fiction, Tehran: Negah, Tenth Edition.
