اندیشه حق به شهر؛ تحولی مفهومی و بنیادین در مبارزات شهری برای زندگی خوب شهری مطالعه موردی: تحلیل تطبیقی مناطق پنج‌گانه شهر ارومیه

الموضوعات :

مرتضی بخشی گرمی ¹ , میثم ساکت حسنلوئی ² , عاطفه قنبری ³ , مریم حیدری فنونی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - کارشناس ارشد، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
3 - کارشناس ارشد، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
4 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الخميس , رجب, 1444 تاريخ التأكيد : 09 الإثنين , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 08 الإثنين , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: ارومیه, مناطق شهری, برنامه‌ریزی شهری, حق به شهر, عدالت‌محور,

ملخص المقالة :

امروزه مفهوم حق به شهر واکنشی به روند پرشتاب توسعه شهری نامتعادل و طرح‌های کمتر اندیشیده شده برنامه‌ریزی شهری جهت تحقق پذیری و دستیابی به شهری قابل زیست، پویا و پایدار می‌باشد. شهروندمدارتر کردن بستر زندگی شهری، عدالت شهری، شهرسازی عدالت محور و دموکراسی شهری مسائل اساسی برنامه‌ریزی شهری امروزی بوده که رویکرد حق به شهر از طریق اعمال تغییرات اجتماعی-فضائی شهر به تحقق آن‌ها می‌پردازد. پژوهش حاضر با هدفی کاربردی-توسعه‌ای و ماهیتی توصیفی-تحلیلی سعی دارد تا با اتخاذ پیش‌زمینه‌ای انسان‌مدارانه، به ارزیابی میزان تحقق شاخص‌های حق به شهر در هر یک از مناطق پنج‌گانه شهر ارومیه بپردازد. شیوه‌های مورد استفاده در گردآوری و تحلیل اطلاعات، بهره‌گیری از روش‌های سندگزینی و کتابخانه‌ای، شناسایی میدانی و مصاحبه (حجم نمونه هدفمند) و استفاده از تکنیک‌های آنتروپی شانون و کوپراس در تحلیل کمی می‌باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل حاکی از آن است که مناطق 2 و 4 شهر ارومیه به ترتیب بیشترین و کمترین سطح سازگاری و مطلوبیت را به خود اختصاص داده‌اند. در نهایت جهت دستیابی به شرایطی مناسب در حوزه برنامه‌ریزی شهری، به ارائه پیشنهاداتی منسجم و هدفمند پرداخته شده است.

المصادر:

1. بمانیان، محمدرضا؛ تقوایی، علی‌اکبر؛ بهرام‌پور، مهدی (1393). تبیین رویکرد نظریه شهر عدالت‌محور در نظام مدیریت شهری با تاکید بر طرح‌های توسعه شهری. مدیریت شهری. 13 (27)، 256-231.


2. پوراحمد، احمد و دیگران (1393). بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهر از منظر عدالت اجتماعی (مورد مطالعه: کاشان). آمایش سرزمین. 6 (2)، 208-179.


3. حبیبی، سیدمحسن؛ امیری، مریم (1394). حق به شهر؛ شهر موجود و شهر مطلوب (آنچه هست و آنچه باید باشد). پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران. 5 (2)، 30-9.


4. حیدری، فردین؛ زارعی، مجید (1398). مفهوم حق به شهر و ارتباط آن با طراحی شهری شهروندمدار (تطبیق هنجارهای جامعِ بیان‌گر شهروندمداری، با شاخص‌های کیفی طراحی شهری). مجله منظر. 11 (46)، 23-14.


5. رفیعیان، مجتبی؛ الوندی‌پور، نینا (1395). مفهوم‌پردازی اندیشه حق به شهر؛ در جستجوی مدلی مفهومی. مجله جامعه‌شناسی ایران. 16 (2)، 47-25.


6. سعیدنیا، احمد (1382). شهرسازی، کتاب سبز شهرداری‌ها. جلد اول. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها، وزارت کشور.


7. سعیدی رضوانی، هادی (1391). تبیین مفهوم و شاخص‌سازی شهر عدالت‌محور؛ نمونه ارزیابی شهر تهران. رساله مقطع دکتری. دانشکده هنرهای زیبا. دانشگاه تهران، تهران.


8. سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران. (1395). خلاصه آمار جمعیتی ایران و استان آذربایجان غربی. تهران: مرکز آمار ایران.


9. شارع‌پور، محمود (1394). حق به شهر و فضاهای عمومی شهری. فصلنامه تخصصی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری. 2 (2)، 66-52.


10. محمدی، محمود؛ چنگلوایی، یونس (1392). ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت فضای شهری بر میزان مطلوبیت مسیرهای پیاده گردشگری (مورد پژوهشی اولویت‌بندی مسیرهای گردشگری پیاده در شهر اصفهان). معماری و شهرسازی ایران. 4 (5)، 32-15.


11. معروفی، حسین؛ وحیدی برجی، گلدیس (1394). فضا و تحقق‌پذیری حق شهری: شناسایی مؤلفه‌های فضایی برآمده از حق شهری به منظور تحلیل و ارزیابی پروژه نواب در تهران و لادفانس در پاریس. مطالعات شهری. 4 (16)، 14-5.


12. هاروی، دیوید؛ مری‌فیلد، اندی (1392). حق به شهر: ریشه‌های شهری بحران‌های مالی. ترجمه خسرو کلانتری. تهران: انتشارات مهر ویستا.


13. یغفوری، حسین؛ کاشفی‌دوست، دیمن (1397). ارزیابی و سنجش مؤلفه‌های برآمده از حق به شهر (نمونه موردی: شهر پیرانشهر). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 9 (35)، 68-57.


14. Brenner, N.; Marcuse, P. & Mayer, M. (2012). Cities for People not for Profit: Critical Urban Theory and the Right to the City. London & New York: Taylor & Francis Group.


15. Campbell, H. (2006). Just planning: The art of situated ethical judgment. Journal of Planning Education and Research. 26 (1), 92-106.


16. Fainstein, S. (1997). Justice, Politics and the Creation of Urban Space. In the Urbanization of Injustice. Merrifield, A., Swyngedouw, E. (Ed.) . New York: New York University Press.


17. Fainstein, S. (1999). Can we Make the Cities We Want? In the Urban Moment. The Urban Moment. Thousand Oaks: Sage. 249-272.


18. Fainstein, S. (2000). New directions in planning theory. Urban Affairs Review. 35 (4), 451-478.


19. Fainstein, S. (2003). New Directions in Planning Theory. Fainstein, S. and Campbell, S. (ed.). Reading in Urban Theory. Malden and Oxford: Blackwell.


20. Fainstein, S. (2006). Planning and the just city. Conference on Searching for the Just City, GSAPP. Columbia University.


21. Fainstein, S. (2010). The Just City. Ithaca and London: Cornell University Press.


22. Harvey, D. (2002). Social Justice, Postmodernism and the City. S, Fainstein and S. Campbell (ed.). Malden and Oxford: Reading in Urban Theory, Blackwell.


23. Kofman, E. & Lebas, E. (1996). Writings on Cities. Oxford: Blackwell Publishing.


24. Lefebvre, H. (2009). State, Space, World: Selected Essays. N. Brenner, S. Elden, Eds., G. Moore, N. Brenner (Trans.). Minneapolis: University of Minnesota Press.


25. Lefebvre, H. (1968). Le Droit ¢a la Ville (The Right to the City). Anthropos: Paris.


26. Mitchell, D. (2003). The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space. New York: The Guilford Press.


27. Purcell, M. (2013). Recapturing Democracy. New York: Routledge.


28. Purcell, M. & Shannon K, T. (2015). Cultivating food as a right to the city. Local Environment, International Journal of Justice and Sustainability. 20 (10), 1132-1142.


29. Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Cambridge: Harvard University Press.


30. Rawls, J. (2001). Justice as Fairness; A Restatement. London: Harvard University Press.


31. Safier, M. (2006). Securing the Right to the City: The Case for Civic Cosmopolitanism. Paris: UNESCO UN-HABITAT ISS.


32. Savdercock, L. (2003). Cosmopolis II: Mongrel Cities in the 21^st century. London: Continuum.


33. Varady, D.P. (2011). Searching for the just city: Debates in urban theory and practice, Edited by Peter Marcuse, James Connolly, Johannes Novy, Ingrid Olivo, Cuz Potter, and Justin Steil. Journal of Regional Science. 51 (1), 208-210.