تحلیلی بر انتقال آب میان حوضه ای در استانهای اصفهان و چهارمحال و بختیاری

الموضوعات :

حامد نصرآزادانی ¹ , حجت مهکویی ² , امیر گندمکار ³ , علیرضا عباسی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
4 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاريخ الإرسال : 26 الثلاثاء , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 01 السبت , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 25 السبت , شوال, 1445

الکلمات المفتاحية: انتقال آب, حوضه زاینده رود, بهشت‌آباد, اصفهان, چهارمحال و بختیاری.,

ملخص المقالة :

آب گران بهاترین ثروتی است که در اختیار بشرقرار گرفته است، به خصوص در مناطق خشک کشور که سطح عظیمی از کشور ما را در بر گرفته است. امروزه جوامع بین‌المللی از اهمیت آب برای رشد اقتصادی و اجتماعی پایدار در زمان حال وآینده آگاه گشته‌اند. در سطح ملی سهم زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها صرف زیر ساخت‌ها و امور زیر بنایی و بهبود مدیریت منابع آب وانتقال آن می‌شود. این عوامل یاد شده بیانگر اهمیت بخش آب وامنیت اقتصادی واجتماعی در سطح ملی خواهد بود. مسئولان امر، در سال‌هاي اخیر به دلیل سوء مدیریت در حفظ منابع آبی و همچنین زیرساخت‌هاي هدایت منابع آبی زیرزمینی نتوانسته‌اند فکري به حال خشکسالی پیش‌بینی شده‌انجام دهند. یکی از طرح‌هاي انتقال آب بین حوضه‌اي که در دست مطالعه و اجرا می‌باشد، انتقال آب از بهشت‌آباد به زاینده‌رود می‌باشد. طرح بهشت‌آباد، عنوانی است که برای انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان به کار برده می‌شود. طبق این طرح قرار است نسبت به انتقال سالانه حدود یک میلیارد و صد میلیون مترمکعب، آب به فلات مرکزی ایران اقدام شود در حالیکه استان چهارمحال و بختیاری با کمبود شدید آب آشامیدنی مواجه می‌باشد. طرح انتقال آب بهشت‌آباد یکی از طرح‌های بزرگ انتقال میان‌حوضه‌ای محسوب می‌شود که قرار است آب را از استان چهارمحال و بختیاری به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان انتقال دهد. این طرح در کش‌وقوس قانون گذاری‌ها و تحت فشار افکار عمومی استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و نمایندگان این استان‌ها در مجلس، علی‌رغم تصویب در شورای عالی آب هنوز اجرا نشده‌است. بیشتر کارشناسان معتقدند اجرای این طرح، به‌طور خاص پیامدهایی منفی بر استان‌های مبدأ و به‌طور عام بر امنیت ملی دارد. کنشگری‌های سیاسی، چالش‌های امنیتی (درگیری‌های قومی)، تنش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی حاصل از مطالعه نکردن و امکان‌سنجی نادرست طرح، از جمله مسائلی هستند که توجیه پذیری اجرای آن را ناموجه جلوه می‌دهند. این پروژه که براي انتقال آب از منطقه زاگرس به فلات مرکزي ایران اجرا می‌شود، شامل احداث سد ذخیره مخزنی به ارتفاع حدود (180متر) در محل تقاطع رودخانه‌هاي کوهرنگ و بهشت‌آباد است.

المصادر:

ابراهیم‌‌زاده، عیسی (1393). آمایش سرزمین و نقش آن در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.

افضلی، علی اکبر؛ احمدی، آزاده (1395، ارديبهشت). بررسی طرح انتقال آب با کمک پویایی سیستم و تئوری بازی‌ها، مطالعه موردی: طرح بهشت‌آباد. ششمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران. دانشگاه كردستان. سنندج. ايران.

امامی، سید ‌نعیم (۱۳۹۱، خرداد). چالش‌های زمین‌شناختی پروژه‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای (مطالعۀ موردی: طرح انتقال آب بهشت‌آباد به فلات مرکزی)‌. همایش ملی انتقال آب بین‌حوضه‌ای (چالش‌ها و فرصت‌ها). دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. شهركرد. ايران.

امیرنژاد، حمید؛ حسینی، ساره؛ صابری، مصطفی (1399). بررسی پیامدهای مثبت و منفی طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای. پ‍‍ژوهشنامه مديريت حوزه آبخيز. ۱۱ (۲۲)، 263-272.

امیرنژاد، حمید؛ حسینی، ساره؛ حجازی، نعمت (1400). ارزیابی پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی. 15 (2)، 133-153.

امیری، شهرام؛ زیرکی، محمدرضا (1396). بررسی مدیریت منابع آب در حوزه آبریز شرق کشور در راستای توسعه و امنیت پایدار. فصلنامه جغرافیای نظامی و امنیتی. 2 (3)، 45-66.

امیری، علی؛ منصوری، زهره (1399، آبان). تحلیل بازنمایی رسانه‌ای پیامدهای امنیتی انتقال آب در استان خوزستان. همایش ملی ابعاد نظری و کاربردی توسعه و امنیت پایدار مناطق مرزی با رویکرد آمایشی. مشهد. ايران.

باقری، روح ا... (1396، تير). ارزیابی انتقال بین حوضه‌ای آب وانتقال بین حوضه‌ای جمعیت در طرح بهشت‌آباد. دومین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران، شهرکرد. ايران.

برقی، حمید؛ قنبری، یوسف (1389، فروردين). بحران منابع آب، چالش اساسی جهان اسلام. چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام. زاهدان. ايران.

بخشی، مریم (1393، شهريور). آب و امنیت. همایش ملی آب، انسان و زمین. اصفهان. ايران.

پورمند، محمدعلی؛ محمدی، احمد؛ محمودی، پیمان (1396، مهر). بررسی مشکلات انتقال آب بین حوضه‌ای با رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: حوضه‌های زاینده‌رود و کارون). دومین همایش ملی مدیریت منابع آب نواحی ساحلی. ساری. ايران.

تسلیمی بابلی، امین؛ رنج‌پور، رضا؛ صادقی، سیدکمال (1399، اسفند). امنیت آب در ایران. پنجمین کنفرانس ملی مدیریت، اقتصاد و حسابداری. اهواز. ايران.

میان‌آبادی، حجت؛ قریشی، سیده زهرا (1400). بازتعریف مؤلفه‌های امنیت آبی. نشریه تحقیقات منابع آب ایران. 17 (1)، 13-42.

تیموری یگانه، مریم (1401). مروری بر طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای در جهان و تاثیر آن بر عوامل محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی. دو فصلنامه آب و توسعه پایدار. 9 (2)، 57-68.

جوانمردی، منوچهر (1394، بهمن). انتقال آب بین حوضه‌ای و چالش‌های اقتصادی اجتماعی و امنیتی آن در استان خوزستان. دهمین سمینار بین‌المللی مهندسی رودخانه، اهواز. ايران.

حافظی‌زاده، سولماز و ديگران (1389، خرداد). اهمیت انتقال آب حوضه به حوضه در کاهش بحران آبی مناطق و ملاحضات و چالش‌های پیش روی آن. همایش علمی چالش آب در استان قم، قم. ايران.

رادان، احمدرضا؛ داوودی، ابراهیم؛ ربیعی، ابراهیم (1398). بررسی پیامدهاي انتظامی انتقال آب بهشت‌آباد چهارمحال و بختیاري به زاینده‌رود اصفهان. فصلنامه علمی دانش انتظامی چهارمحال و بختیاري. 7 (27)، 61-82.

حسنیان، سعید؛ صالحیان، سعید (1400، ارديبهشت). تغییرات کاربری زمین در حوضه زاینده‌رود بین سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۲. ششمین همایش بین‌المللی دانش و فناوری علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست ایران. تهران. ايران.

Agudelo, J.I. (2001). The economic valuation of water, principle and method. Value of Water Research Report, IHE Delft, Netherlands. 5, 1-48.

Akron, A. et al (2017). Interbasin water transfer for the rehabilitation of a transboundary Mediterranean stream: An economic analysis. Journal of Environmental Management. 202, 276-286.

Araral, E. & Wang, Y. (2013). Water demand management: review of literature and comparison in South-East Asia. J. Water Resou. Dev. 29 (3), 434-450.

Aronsson-Storrier, M. (2017). Sanitation, human rights and disaster management. Disaster Prevention and Management. 26 (5), 514-525.

Bereskia, T.; Rodriguez, M. & Sadiq, R, (2017). Drinking water management and governance in Canada: An innovative Plan-Do-Check-Act (PDCA) framework for a safe drinking water supply. Environmental Management. 60 (2), 243-262. ‏

Balali, H. & Viaggi, D. (2015). Applying a system dynamics approach for modeling groundwater dynamics to depletion under different economical and climate change scenarios. Water. 7, 5258-5271.

Biswas, A. K. (2009). North American Water Transfers: An Overview. G. N. Golubev and A. K Biswas (Ed.). America: Pergamon Press, Oxford.

Biswas, A. K. et al (2003). Long Distance Mass American Transfers of Water: A Chinese Case Study and International Experiences. https://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/lookupid?key=olbp12182.

Boddu, M.; Gaayam, T. & Annamdas, V. G. M. (2011). A review on Inter-basin transfer of Water IPWE 2011. In: Proceeding of 4th International Perspective on Water Resources and the Environment, National University of Singapore (NUS), Singapore. Session on: Interbasin transfer of water, Bruk S. , Interbasin Water Transfer. Conference Report. J. Water Policy 3, 167–169.

Cabo, F.; Erdlenbruch, K. & Tidball, M. (2014). Dynamic management of water transfer between two interconnected river basins. Resource and Energy Economics. 37, 17-38. ‏

Cai, S. et al (2021). Research on the dispatching rules of Inter-Basin water transfer projects based on the two-dimensional scheduling diagram. Front. Earth Sci. 9, 664201.

Cai, X. (2008). Water stress, water transfer and social equity in Northern China—Implications for policy reforms. Journal of Environmental Management. 87 (1), 14-25. ‏

Cambray, J.A. & Jubb., R. A. (2017). Dispersal of fishes via the orange-fish tunnel. J. Limnolo. Soc. South. Afric. 3 (1), 33-35.

Car, M. (2013). The influence of water level fluctuation on the drift of Simulium chutteri Lewis, 1965 (Diptera, Nematocera) in the Orange River, South Africa. J. Veterin. Res. 50 (3), 173- 177.

Chapagain, P.S.; Ghimire, M. & Shrestha, S. (2019). Status of natural springs in the Melamchi region of the Nepal Himalayas in the context of climate change. Environment, Development and Sustainability. 21 (1), 263–280.

Chapman, A. & Darby, S. (2016). Evaluating sustainable adaptation strategies for vulnerable mega-deltas using system dynamics modelling: Rice agriculture in the Mekong Delta's An Giang Province, Vietnam. Science of the Total Environment. 559, 326-338.