بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی به شیوه گروهی بر مشکلات بین فردی و احساس تنهایی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم تبریز

الموضوعات :

مریم زیرک پور نامی ور ¹ , سعید نجارپور استادی ²

1 - دانش آموخته کارشناسی‌ارشد، گروه روان‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه روان‌شناسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

تاريخ الإرسال : 27 الأحد , رمضان, 1442 تاريخ التأكيد : 03 السبت , ربيع الأول, 1443 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: مهارت‌های زندگی, مشکلات بین فردی, احساس تنهایی و دانش‌آموزان دختر,

ملخص المقالة :

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی به شیوه گروهی بر مشکلات بین فردی و احساس تنهایی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم تبریز انجام شد. پژوهش به روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون، پیگیری با گروه کنترل انجام گردید. به همین منظور، یک مدرسه از ناحیه دو آموزش و پرورش، به صورت تصادفی ساده انتخاب شد و پرسشنامه های مشکلات بین فردی (IIP-32) و احساس تنهایی اشر، هایمل و رنشاو، در بین دانش آموزان اجرا شد (پیش آزمون). از بین دانش آموزانی که نمره آنان در هر دو پرسشنامه، یک انحراف معیار بالاتر از میانگین بود، نمونه های پژوهش با روش هدفمند، انتخاب شد. آزمودنی ها به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند و آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 12 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش مهارت های زندگی با الگوی دهگانه به شیوه گروهی قرار گرفتند، اما گروه کنترل هیچگونه مداخله ای دریافت نکرد. در آخرین جلسة آموزش، هر دو گروه به پرسشنامه ها پاسخ دادند (پس آزمون). یک ماه بعد، آزمودنی های گروه آزمایش مجدداً پرسشنامه ها را تکمیل نمودند (پیگیری). داده ها با استفاده از روش آماری کوواریانس یک متغیری، t همبسته و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که آموزش مهارت های زندگی بر کاهش مشکلات بین فردی و احساس تنهایی گروه آزمایش اثربخش بود و این کاهش در مرحلة پیگیری یک ماهه نیز پایدار مانده بود. بنابراین، با آموزش مهارت های زندگی می توان مشکلات بین فردی و احساس تنهایی دانش آموزان را کاهش داد.

المصادر:

احمدی، سید احمد. (1392). روان­شناسی نوجوانان و جوانان. تهران: نخستین.

برک، لورا. ای. (1399). روان­شناسی رشد (جلد دوم). ترجمه یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران.

حجت، سید کاوه؛ ساجدی، مریم؛ رضایی، مهدی؛ نوروزی خلیلی، مینا؛ رحیمی، احمد و عین بیگی، الهه. (1395). اثر بخشی آموزش گروهی مهارت جرات ورزی بر عزت نفس واحساس تنهایی دانش‌آموزان دختر دارای والد معتاد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 8(4)، 675-684.

حسنی، جعفر و طاهری، مهدی. (1393). بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی نسخة فارسی فرم کوتاه سیاهة مشکلات بین فردی، روانشناسی، 18(3)، 308- 326.

حسنی، جعفر؛ اندرخور، هاجر و تعدادی، یاسر. (1387). بررسی رابطه هوش هیجانی و مشکلات بین فردی. پژوهش در سلامت روانشناختی، 2(4)، 11-23.

حسین­چاری، مسعود و خیر، محمد.(1381). بررسی کارآیی یک مقیاس برای سنجش احساس تنهایی در دانش­آموزان دوره راهنمایی. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 37، 46- 59.

داورپناه، فروزنده. (1383). هنجاریابی نسخه تجدیدنظر شدة مقیاس احساس تنهایی UCL (برای دختران 12 تا 18 سال در تهران). پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

رادفر، شکوفه و حمیدی، فریده. (1387). راهنمای آموزش مهارتهای زندگی. تهران: پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان.

سواری، کریم و منشداوی، سمیه. (1394). اثربخشی آموزش مهارت­های خودآگاهی در کاهش اعتیاد به اینترنت، احساس تنهایی و افزایش خودکارآمدی. مطالعات روان­شناسی بالینی، 6(22)، 163- 179.

صبحی قراملکی، ناصر؛ حاجلو، نادر و محمدی، سکینه. (1395). بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی بر سازگاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی. روانشناسی مدرسه، 5(19)، 118- 131.

فتح، نجمه؛ آزاد فلاح، پرویز؛ رسول زاده طباطبایی، سید کاظم و رحیمی، چنگیز. (1392). روایی و اعتبار پرسشنامه مشکلات بین فردی(IIP-32)، روان­شناسی بالینی، 5(3)، 69-80.

فرمهینی فراهانی، محسن و پیداد، فاطمه. (1395). مهارت­های زندگی. تهران: شباهنگ.

مرادی­امین، فرزانه و جمشیدی، لیلا. (1393). رابطه آسیب نوپدید اعتیاد اینترنتی و احساس تنهایی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در سال­تحصیلی 91- 92 در شهر همدان. زن و مطالعات خانواده، 6(24)، 105- 123.

معدنی پور، کبری؛ حق رنجبر،  فرخ؛ کاکاوند، علیرضا و ثنایی­ذاکر، باقر. (1390). رابطه سبک دلبستگی با خوش­بینی و احساس تنهایی در دانش­آموزان 9- 12 سال شهر کرج. سلامت و روان­شناسی، 1(1)، 93- 110.

مهرابی­زاده هنرمند، مهناز؛ حسین پور، محمد و مهدی زاده، لیلا. (1392).  اثربخشی آموزش مهارت های زندگی در افزایش سازگاری زناشوئی زنان متاهل 20 تا 40 ساله. مجله آموزشی و یادگیری، (1)2، 51-30.

میردریکوند، فضل­اله؛ پناهی، هادی و حسینی رمقانی، نسرین­السادات. (1395). احساس تنهایی در سالمندان: نقش مهارت­های ارتباطی، حمایت اجتماعی و ناتوانی عملکردی. روان­شناسی پیری، 2(2)، 103- 113.

میرزایی، سیدحسین و حسنی، جعفر. (1394). اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی در کاهش مشکلات بین فردی نوجوانان. پژوهشنامه تربیتی، 10(43)، 129- 146.

هارجی، اون؛ ساندرز، کریستین و دیکسون، دیوید.(1397). مهارت­های اجتماعی در ارتباطات میان فردی. ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، تهران: انتشارات رشد.

Abo-Elyzeed, S., Abd El-Menem, S., & Harfush, A. E. (2019). Effect of an interpersonal problem solving intervention on problem solving skills and self-esteem in patients with schizophrenia. Egyptian Nursing Journal. 16(2): 59-69.

 Ahmadi, S. A. (2013). Adolescent and youth psychology. Tehran: Nakhostin [In Persian]

Berck, L. (2020). Development Psychology. Translate by Yahya Seyyed mohammadi. Tehran: Arasbaran. [In Persian]

Botvin, G. & Griffin, K. W. (2014). Life skills training: preventing substance misuse by enhancing individual and social competence. New Dir Youth Dev. 11(141): 57-65.

Botvin, G. & Griffin, K. W. (2004). Life skills training: empirical findings and future directions. Journal of primary prevention. 25(2): 211-232.

Cheek, J. M., & Melchior, L. A. (1990). Shyness, self-esteem, and self-consciousness. In H. Leitenberg (Ed.), Handbook of social and evaluation anxiety (pp. 47–82).

Davarpanah, F. (2004). Standardization of the revised version of the UCL Loneliness Scale (for girls 12 to 18 years old in Tehran). Master Thesis, Allameh Tabatabaei University [In Persian].

Duval, S., & Wicklund, R. A. (1972). A theory of objective self awareness. Academic Press.

Engen, H. G., & Anderson, M. C. (2018). Memory control: A Fundamental mechanism of emotion regulation. Trends in Cognitive Sciences, 22(11): 982-995.

Farmahini Farahani, M & Pidad, F. (2016). Life skills. Tehran: Shabahang. [In Persian].

Fath, N., Azad Fallah, P., Rasool-zadeh Tabatabaei, s., & Rahimi, C. (2013). Validity and Reliability of the Inventory of Interpersonal Problems (IIP-32). Clinical Psychology, 5(3): 69-80 [In Persian].

Feshbach, N. D. (1997). Empathy: The formative years-- Implications for clinical practice. In A. C. Bohart & L. S. Greenberg (Eds.), Empathy reconsidered: New directions in psychotherapy (pp. 33–59).

Gong, X., & Paulson, S. E. (2017). Effect of family affective environment on individuals' emotion regulation. Personality and Individual Differences, 117(3): 144-149.

Gresham, F. M. & Elliott, S. N. (1984). Assessment & Classification of Children's Social Skills: A review of methods & issues. School Psychology Review, 13, 292-301.

Hardie, E. & Tee Yi, M. (2007). Excessive Internet Use: The Role of Personality, Loneliness and Social Support Networks in Internet Addiction. Australian Journal of Emerging Technologies and Society, 5(1): 34-47.

Harji, O., Saunders, C., & Dixon, D. (2018). Social skills in interpersonal communication. Translated by Khashayar Beigi & Mehrdad Firoozbakht. Tehran: Roshd [In Persian].

Hasani, J., & Taheri, M. (2014). Investigating the factor structure, validity and validity of the Persian version of the short form of the list of interpersonal problems. Journal of Psychology. 18(3): 308-326 [In Persian].

Hasani J, Andarkhor H, & Tedadi Y. (2009). Investigation of the relationship between the emotional intelligence and interpersonal problems. RPH. 2(4):11-24 [In Persian].

Hojjat, S.K., Sajedi, M., Rezaei, M., Noruzi Khalili, M., Rahimi, A., & Ein beige, E. (2016). The effect of Assertiveness skill training on self-esteem and loneliness of female students with addicted parents. Journal of North Khorasan University of Medical Sciences. 8(4): 675-684 [In Persian].

Hong, F. Y., Huang, D. H., Lin, H.Y., & Chiu, S. L. (2014). Analysis of the psychological traits, Facebook usage, and Facebook addiction model of Taiwanese university students. Telematics and Informatics, 31(4): 597-606.

Horowitz, L.M. (2004). Interpersonal foundations of psychopathology. Washington, DC: American Psychological Association.

Horowitz, L. M., Rosenberg, S. E., Baer, B. A., Ureno, G., & Villasenor, V. S. (1988). Inventory of interpersonal problems: psychometric properties and clinical applications. See comment in PubMed Commons belowJ Consult Clin Psychol, 56(6): 885-92.

Hoseinchari, M., & Khayer, M. (2002). Evaluating the effectiveness of a scale for measuring loneliness in middle school students. Social Sciences and Humanities, Shiraz University. 19(1): 46-59 [In Persian].

Jones, W. H., Briggs, S. R., & Smith, T. G. (1986). Shyness: Conceptualization and measurement. Journal of Personality and Social Psychology, 51(3): 629–639.

Karimi, P., Mohamadiyan, F., Veisani, Y., & Aibod, S. (2020). Effects of Interventional Training Program on Interpersonal Skills in Female Teenagers: A Case Control Study. Journal of Comprehensive Pediatrics. 11(4): e81539.

Kwon, K., Kupzyk, K., & Benton, A. (2018). Negative emotionality, emotion regulation, and achievement: Cross-lagged relations and mediation of academic engagement. Learning and Individual Differences, 67(2): 33-40.

Loades, M. E., Chatburn, E., Higson-Sweeney, N., Reynolds, S., Shafran, R., Brigden, A., Linney, C., McManus, N, M., Borwick, C., & Crawley, E. (2020). Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2020 Nov; 59(11): 1218–1239.

Madanipour, K., Hagge Ranjbar, F., Kakavand, A., & Sanayizaker, B. (2011). The relationship between attachment style and optimism and loneliness in 9-12-year-old students in Karaj. Health and Psychology. 1(1): 93-110 [In Persian].

Mehrabizade Honarmand, M., Hoseinpour, M., & Mehdizadeh, L. (2010). The effectiveness of life skills training in increasing the marital adjustment of married women 20-40 years old. Education and Learning Studies. 2(1): 125-139 [In Persian].

Mirdrikvand, F., Panahi, H., & Sadat Hoseyni Ramaghani, N. (2016). Loneliness of The Elderly: The Role of Communication Skills, Social Support and Functional Disability. Aging Psychology, 2(5): 103-113 [In Persian].

Mirzayi, S., & Hasani, J. (2013). The effectiveness of life skills training in reducing adolescents' interpersonal problems. Education Research. 10(43): 129-145 [In Persian].

Moradi Amin, F., & Jamshidi, L. (2014). The Relationship between Emerging Harm of Internet Addiction and Loneliness of Islamic Azad University Students in the Academic Year 2012-2011 in Hamadan. Women and family studies. 24(2): 25-39 [In Persian].

Mu, G. M., Hu, Y., & Wang, Y. (2017). Building resilience of students with disabilities in China: The role of inclusive education teachers. Teaching and Teacher Education, 67(3): 125-134.

Panayiotou, G., Panteli, M., & Theodorou, M. (2016). Predictors of Loneliness in a Sample of College Men and Women in Cyprus: The Role of Anxiety and Social Skills. Psychology, Community & Health, 5(1): 16.

Pillai, R. (2012). The importance of life skills education for children and adolescents. Mind the young minds. Retrieved from

     https://sites.google.com/site/mindtheyoungminds/souvenir-cum-scientific-update.

Pitman, R. K. (2014). Regional cerebral blood flow in amygdale and medial prefrontal cortex during traumatic imagery in male and female Vietnam veterans with PTSD. Archives of General Psychiatry; 61, 168- 176.

Radfer, Sh., & Hamidi, F. (2008). Life Skills Training Guide. Tehran: Veterans Engineering and Medical Sciences Research Institute [In Persian].

Rieger, E., Van Buren, D. J., Bishop, M., Tanofsky-Kraff, M., Welch, R., & Wilfley, D. E. (2010). An eating disorder-specific model of interpersonal psychotherapy (IPT-ED): causal pathways and treatment implications. Clin Psychol Rev. 30(4): 400-410.

Russell, D., Cutrona, C. E., Rose, J., & Yurko, K. (1984). Social and emotional loneliness: An examination of Weiss's typology of loneliness. Journal of Personality and Social Psychology, 46(6): 1313–1321.

Sevari, K., & Manshedavi, S. (2016). The Efficacy of Self-awareness Training on Reduction of Internet Addiction and Loneliness and Increase of Self-efficacy. Clinical Psychology Studies. 6(22): 1-17 [In Persian].

Silvia, P. J., & O'Brien, M. E. (2004). Self-awareness and constructive functioning: Revisiting "the human dilemma". Journal of Social and Clinical Psychology, 23(4): 475–489.

Sobhi-Gharamaleki, N., Hajloo, N., & Mohammadi, S. (2016). The Effectiveness of life skill training on Social adjustment in preschool children. Journal of school psychology and institutions. 5(3): 19, 118-131 [In Persian].

Whitty, M.T. & Mc Laughlin, D. (2007). online recreation: The relationship between loneliness, Internet self-efficacy and the use of the Internet for entertainment purposes. Computers in Human Behavior, 23(3): 1435-1446.

 Yanguas, J., Pinazo-Henandis, S & Tarazona-Santabalbina, F. J. (2018). The complexity of loneliness. Acta Biomed. 89(2): 302–314.

Abo-Elyzeed, S., Abd El-Menem, S., & Harfush, A. E. (2019). Effect of an interpersonal problem solving intervention on problem solving skills and self-esteem in patients with schizophrenia. Egyptian Nursing Journal. 16(2): 59-69.

 Ahmadi, S. A. (2013). Adolescent and youth psychology. Tehran: Nakhostin [In Persian]

Berck, L. (2020). Development Psychology. Translate by Yahya Seyyed mohammadi. Tehran: Arasbaran. [In Persian]

Botvin, G. & Griffin, K. W. (2014). Life skills training: preventing substance misuse by enhancing individual and social competence. New Dir Youth Dev. 11(141): 57-65.

Botvin, G. & Griffin, K. W. (2004). Life skills training: empirical findings and future directions. Journal of primary prevention. 25(2): 211-232.

Cheek, J. M., & Melchior, L. A. (1990). Shyness, self-esteem, and self-consciousness. In H. Leitenberg (Ed.), Handbook of social and evaluation anxiety (pp. 47–82).

Davarpanah, F. (2004). Standardization of the revised version of the UCL Loneliness Scale (for girls 12 to 18 years old in Tehran). Master Thesis, Allameh Tabatabaei University [In Persian].

Duval, S., & Wicklund, R. A. (1972). A theory of objective self awareness. Academic Press.

Engen, H. G., & Anderson, M. C. (2018). Memory control: A Fundamental mechanism of emotion regulation. Trends in Cognitive Sciences, 22(11): 982-995.

Farmahini Farahani, M & Pidad, F. (2016). Life skills. Tehran: Shabahang. [In Persian].

Fath, N., Azad Fallah, P., Rasool-zadeh Tabatabaei, s., & Rahimi, C. (2013). Validity and Reliability of the Inventory of Interpersonal Problems (IIP-32). Clinical Psychology, 5(3): 69-80 [In Persian].

Feshbach, N. D. (1997). Empathy: The formative years-- Implications for clinical practice. In A. C. Bohart & L. S. Greenberg (Eds.), Empathy reconsidered: New directions in psychotherapy (pp. 33–59).

Gong, X., & Paulson, S. E. (2017). Effect of family affective environment on individuals' emotion regulation. Personality and Individual Differences, 117(3): 144-149.

Gresham, F. M. & Elliott, S. N. (1984). Assessment & Classification of Children's Social Skills: A review of methods & issues. School Psychology Review, 13, 292-301.

Hardie, E. & Tee Yi, M. (2007). Excessive Internet Use: The Role of Personality, Loneliness and Social Support Networks in Internet Addiction. Australian Journal of Emerging Technologies and Society, 5(1): 34-47.

Harji, O., Saunders, C., & Dixon, D. (2018). Social skills in interpersonal communication. Translated by Khashayar Beigi & Mehrdad Firoozbakht. Tehran: Roshd [In Persian].

Hasani, J., & Taheri, M. (2014). Investigating the factor structure, validity and validity of the Persian version of the short form of the list of interpersonal problems. Journal of Psychology. 18(3): 308-326 [In Persian].

Hasani J, Andarkhor H, & Tedadi Y. (2009). Investigation of the relationship between the emotional intelligence and interpersonal problems. RPH. 2(4):11-24 [In Persian].

Hojjat, S.K., Sajedi, M., Rezaei, M., Noruzi Khalili, M., Rahimi, A., & Ein beige, E. (2016). The effect of Assertiveness skill training on self-esteem and loneliness of female students with addicted parents. Journal of North Khorasan University of Medical Sciences. 8(4): 675-684 [In Persian].

Hong, F. Y., Huang, D. H., Lin, H.Y., & Chiu, S. L. (2014). Analysis of the psychological traits, Facebook usage, and Facebook addiction model of Taiwanese university students. Telematics and Informatics, 31(4): 597-606.

Horowitz, L.M. (2004). Interpersonal foundations of psychopathology. Washington, DC: American Psychological Association.

Horowitz, L. M., Rosenberg, S. E., Baer, B. A., Ureno, G., & Villasenor, V. S. (1988). Inventory of interpersonal problems: psychometric properties and clinical applications. See comment in PubMed Commons belowJ Consult Clin Psychol, 56(6): 885-92.

Hoseinchari, M., & Khayer, M. (2002). Evaluating the effectiveness of a scale for measuring loneliness in middle school students. Social Sciences and Humanities, Shiraz University. 19(1): 46-59 [In Persian].

Jones, W. H., Briggs, S. R., & Smith, T. G. (1986). Shyness: Conceptualization and measurement. Journal of Personality and Social Psychology, 51(3): 629–639.

Karimi, P., Mohamadiyan, F., Veisani, Y., & Aibod, S. (2020). Effects of Interventional Training Program on Interpersonal Skills in Female Teenagers: A Case Control Study. Journal of Comprehensive Pediatrics. 11(4): e81539.

Kwon, K., Kupzyk, K., & Benton, A. (2018). Negative emotionality, emotion regulation, and achievement: Cross-lagged relations and mediation of academic engagement. Learning and Individual Differences, 67(2): 33-40.

Loades, M. E., Chatburn, E., Higson-Sweeney, N., Reynolds, S., Shafran, R., Brigden, A., Linney, C., McManus, N, M., Borwick, C., & Crawley, E. (2020). Rapid Systematic Review: The Impact of Social Isolation and Loneliness on the Mental Health of Children and Adolescents in the Context of COVID-19. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2020 Nov; 59(11): 1218–1239.

Madanipour, K., Hagge Ranjbar, F., Kakavand, A., & Sanayizaker, B. (2011). The relationship between attachment style and optimism and loneliness in 9-12-year-old students in Karaj. Health and Psychology. 1(1): 93-110 [In Persian].

Mehrabizade Honarmand, M., Hoseinpour, M., & Mehdizadeh, L. (2010). The effectiveness of life skills training in increasing the marital adjustment of married women 20-40 years old. Education and Learning Studies. 2(1): 125-139 [In Persian].

Mirdrikvand, F., Panahi, H., & Sadat Hoseyni Ramaghani, N. (2016). Loneliness of The Elderly: The Role of Communication Skills, Social Support and Functional Disability. Aging Psychology, 2(5): 103-113 [In Persian].

Mirzayi, S., & Hasani, J. (2013). The effectiveness of life skills training in reducing adolescents' interpersonal problems. Education Research. 10(43): 129-145 [In Persian].

Moradi Amin, F., & Jamshidi, L. (2014). The Relationship between Emerging Harm of Internet Addiction and Loneliness of Islamic Azad University Students in the Academic Year 2012-2011 in Hamadan. Women and family studies. 24(2): 25-39 [In Persian].

Mu, G. M., Hu, Y., & Wang, Y. (2017). Building resilience of students with disabilities in China: The role of inclusive education teachers. Teaching and Teacher Education, 67(3): 125-134.

Panayiotou, G., Panteli, M., & Theodorou, M. (2016). Predictors of Loneliness in a Sample of College Men and Women in Cyprus: The Role of Anxiety and Social Skills. Psychology, Community & Health, 5(1): 16.

Pillai, R. (2012). The importance of life skills education for children and adolescents. Mind the young minds. Retrieved from

     https://sites.google.com/site/mindtheyoungminds/souvenir-cum-scientific-update.

Pitman, R. K. (2014). Regional cerebral blood flow in amygdale and medial prefrontal cortex during traumatic imagery in male and female Vietnam veterans with PTSD. Archives of General Psychiatry; 61, 168- 176.

Radfer, Sh., & Hamidi, F. (2008). Life Skills Training Guide. Tehran: Veterans Engineering and Medical Sciences Research Institute [In Persian].

Rieger, E., Van Buren, D. J., Bishop, M., Tanofsky-Kraff, M., Welch, R., & Wilfley, D. E. (2010). An eating disorder-specific model of interpersonal psychotherapy (IPT-ED): causal pathways and treatment implications. Clin Psychol Rev. 30(4): 400-410.

Russell, D., Cutrona, C. E., Rose, J., & Yurko, K. (1984). Social and emotional loneliness: An examination of Weiss's typology of loneliness. Journal of Personality and Social Psychology, 46(6): 1313–1321.

Sevari, K., & Manshedavi, S. (2016). The Efficacy of Self-awareness Training on Reduction of Internet Addiction and Loneliness and Increase of Self-efficacy. Clinical Psychology Studies. 6(22): 1-17 [In Persian].

Silvia, P. J., & O'Brien, M. E. (2004). Self-awareness and constructive functioning: Revisiting "the human dilemma". Journal of Social and Clinical Psychology, 23(4): 475–489.

Sobhi-Gharamaleki, N., Hajloo, N., & Mohammadi, S. (2016). The Effectiveness of life skill training on Social adjustment in preschool children. Journal of school psychology and institutions. 5(3): 19, 118-131 [In Persian].

Whitty, M.T. & Mc Laughlin, D. (2007). online recreation: The relationship between loneliness, Internet self-efficacy and the use of the Internet for entertainment purposes. Computers in Human Behavior, 23(3): 1435-1446.

 Yanguas, J., Pinazo-Henandis, S & Tarazona-Santabalbina, F. J. (2018). The complexity of loneliness. Acta Biomed. 89(2): 302–314.