واکاوی فقهی و حقوقی اراضی ملی
محمد حسین قنبری
1
(
دانشجوی دکتری گروه حقوق خصوصی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
)
محمد مهدی کریمی نیا
2
(
استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن کریم، واحد خمین، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، خمین، ایران.
)
سیامک قیاسی سررکی
3
(
استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: اراضی ملی, , , , , انفال, , , , , احیاء, , , , , ثروت های عمومی.,
ملخص المقالة :
اراضی ملی از مباحث مهم فقهی و حقوقی است که از دیرباز فقهاء پیرامون انفال وانواع اراضی دیدگاه‌های مختلفی را طرح کردند که این اراضی متعلق به کیست؟ چنانچه اراضی توسط عده‌ای مورد احیاء قرار گیرند، چه حقی برایشان به ارمغان می‌آید؟ و مباحث دیگر که همگی پس از اعلام ملی شدن اراضی، جایگاه ویژه‌ای در فقه و حقوق پیدا کرده‌اند؛ زیرا بعد از این اعلام، محذوریت قانونی به موانع فقهی، اضافه شد و مالکیت یا اولویتی که از احیاء بدست می‌آمد، تحت الشعاع قرار گرفت. این مقاله به روش تحلیلی- پژوهشی با مراجعه به منابع فقهی و حقوقی، دیدگاه فقهاء و حقوقدانان در زمینه انفال و احیاء اراضی و بویژه زمین‌های احیاء شده، پس از اعلام ملی شدن اراضی( که کمتر مورد توجه نویسندگان قرار گرفته) را مطرح کرده که چه جایگاهی دارند؟ قانونگذار در مواجهه با اصل احیاء اراضی، چه رویّه‌ای را پس از ملی اعلام شدن، اتخاذ کرده؟ بواسطه اعلام ملی شدن اراضی و حکم به سلب مالکیت اشخاص، اجرتی برای احیاء کنندگان در نظر گرفته شده؟ ماهیت آن حکم چیست؟ و به این نتیجه میرسد چنانچه پس از اعلام ملی شدن، احیاء صورت گرفته باشد، حقی برای احیاء کنندگان بهمراه ندارد ولی اگر قبل از آن محقق میشد، مواردی که در قانون بعنوان مستثناء مطرح شده، در تسلط افراد باقی میمانند و در عوض موارد غیر مستثنی، اجرتی بعنوان حق الزحمه به ایشان تعلق می‌گیرد که معوض بودن آن را ثابت میکند و در نهایت کشف میکند حکم به سلب مالکیت اشخاص، جز احکام حکومتی است.
