بررسی قشربندی اجتماعی در اسلام
الموضوعات :نازی عبدالله‌پور 1 , فریبا اسکندرجعفرزاده 2
1 - عضو هیات علمی (استادیار) دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه الهیات؛ تبریز- ایران.
2 - کارشناسی ارشد الهیات.
الکلمات المفتاحية: اسلام, نابرابری, قشربندی, کاست, وحدت اجتماعی,
ملخص المقالة :
دین اسلام به عنوان دین خاتم به تمام نیازمندی های انسان پاسخ گفته است. یکی ازسوالات اساسی انسان از دیر باز در باره برابری و نابرابری نوع انسانی بر حسب نژاد، رنگ، مذهب و ... می باشد، یکی از معضلات جوامع بشری، وجود فاصله طبقاتی در بین اقشار مردم است ... . امّا چه تفاوت هایی بین ملاک های اسلام با سایر ادیان وملل وجود دارد؟ در برخی ادیان مانند هندوئیسم و آیین آهورایی قشربندی به نحوی است که تحرک یک فرد از طبقه ای به طبقه دیگر عملاً غیرممکن است و یا در یهود با اعتقاد به برتری نژادی، نابرابری برون طبقاتی امری شایع است. آن چه بایستی مورد توجه قرار گیرد این که طبقات اجتماعی در اسلام به ثروت و خصایص زیستی متقوّم نیست بلکه بر اساس تفاوت های انسانی به لحاظ استعدادها و قابلیت های مختلف است یعنی طبقات اجتماعی برای رفع نیازهای متعدد جامعه است تا جامعه به سمت کمال و شکوفایی حرکت کند. در اسلام عواملی مانند تقوی، علم و ... زمینه ساز تفوق گروهی بر گروهی دیگر را به وجود می آورند و موجب برتری در نزد خدا و در آخرت می شوند و هم چنین در این دنیا، موجب اعطای مسئولیت های خطیرتر می گردند در حالی که مستلزم هیچ گونه برخورداری و امتیاز اجتماعی، طبقاتی و اقتصادی و ... نیستند. در این مقاله سعی کردیم تا با بررسی دیدگاه های برخی ادیان و دیدگاه اسلام به این سوال مهم جواب دهیم که آیا قشربندی اجتماعی در اسلام مانند برخی ادیان و فرهنگ ها باعث نابرابری در همه زمینه ها و تضییع حقوق انسان است؟ برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی و کتابخانه ای استفاده کردیم.
آشتیانی، (1368). تحقیقی در دین مسیح. تهران: نشر نگارش.
اباذری، ی؛ و دیگران. (1372). ادیان جهان باستان. موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی تهران.
ابنکثیر دمشقی، 1، 1419 ق، تفسیرالقرآنالعظیم (ابن کثیر).بیروت: دارالکتب.
ابنابی الحدید، م، بیتا. شرح نهجالبلاغه. چاپ بیروت.
ادیبی. (1354). جامعهشناسی طبقات اجتماعی. تهران: انتشارت دانشکده علوم اجتماعی و تعاون.
اشرف، ا. (1346). جامعهشناسی طبقات اجتماعی در امریکا. تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
باهنر ، م. (1361). دینشناسی تطبیقی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بهی، م. (1352). اسلام و سیمای طبقاتی اروپا. مترجم: م، خضری. چاپ کیهان.
تامین، م. (1373). جامعهشناسی قشربندی و نابرابریهای اجتماعی. ع، ا، نیکگهر. تهران: نشر توتیا.
تقیزاده داوری، م. (1387). تصویر خانواده پیامبر (ص) در دایرهالمعارف اسلام. قم: موسسه شیعهشناسی.
جوادیآملی، ع. (1391). مفاتیحالحیاه. قم: نشر اسراء.
حجتی، م. (1377). اسبابالنزول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حرآملی، م. 140ق. وسائلالشیعه الی تحصیل مسائلالشریعه. قم: موسسه آلالبیت (ص).
خسروی، م، بیتا. زندگانی حضرت سجاد و امام محمدباقر (ص). تهران: نشر اسلامیه.
دوستخواه ،ج. (1377). اوستا. تهران: انتشارات مروارید.
راغب اصفهانی، ح. 1412 ق. المفردات فی غریبالقرآن. دمشق- بیروت: دارالعلم الدارالشامیه.
رهنورد، ز. (1357). موضعگیری طبقات اجتماعی یا فرایند انحطاط یک جامعه در قرآن. نشر ایران.
زمخشری، م. 1407 ق. الکشاف الحقائق غوامضالتنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
سبحانیتبریزی، ج. (1385). فروغ ابدیت. قم: بوستان کتاب- چاپ دفتر تبلیغات اسلامی.
سید رضی. (1414). نهجالبلاغه. قم: نشر هجرت.
شریعتی،ع. (1362). مجموعه آثار. انتشارات نیلوفر، چاپ دوم.
صدوق، م. 1378 ق. عیونالاخبار الرضا (علیهالسلام). تهران: نشر جهان.
صدوق و شیخ مفید. 1414 ق. اعتقاداتالامامیه و تصحیحالاعتقاد. قم: کنگره شیخ مفید.
صدوق، (1406). ثوابالاعمال و عقابالاعمال. قم: نشر دارالرضی. چاپ اول.
صدر، م. (1354). اسلام و مشکل اختاف طبقاتی. انتشارات جهانآرا.
طباطبائی، م. 1417 ق. المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، م؛ فقهی، م. (1378). سننالنبی(ص). تهران: نشر کتابفروشی اسلامیه. چاپ هفتم.
طبری،ا. 1412 ق. جامعالبیان فی تفسیرالقران: بیروت: دارالمعرفة.
عاملی، ج. (1409). تفصیل وسائلالشیعه الی تحصیل مسائلالشریعة. قم: نشر آلبیت. چاپ اول.
کلینی، م. 1362ش. الکافی. تهران: نشر اسلامی.
گیدنز، آ. (1387). جامعهشناسی. ترجمه: م، صبوری. تهران: نشر نی.
مجلسی، م. (بیتا). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبارالائمة الاطهار. تهران: نشر اسلامیه.
مجلسی، م. اخلاق اسلامی. ترجمه: م، کمرهای. تهران: نشرمهر. چاپ اول.
مطهری، م. (1359). مشخصات اسلام وموضعگیری طبقاتی. انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اهواز.
معین، م. (1364). فرهنگ فارسی. انتشارات امیرکبیر. چاپ هفتم.
مکارمشیرازی، ن. 1374 ش. تفسیر نمونه. تهران: دار الکتبالاسلامیه.
مستنبط، ا. (1430). القطره. ترجمه: م، رحیمیان. قم: نشر حاذق. چاپ نهم.
منتسکیو، (1370). روحالقوانین. ع، ا، مهتدی. تهران: انتشارات امیرکبیر. جلد دوم.
هالبواکس، م. (1346). طرح روانشناسی طبقات اجتماعی. جلد اول، ترجمه: م، ع، کاردان. انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
اخترشهر، ع. (1380). گونهشناسی طبقات اجتماعی در قرآن. فصلنامه علوم سیاسی، شماره 15، ص 238-225.
ربانی، ر؛ و دیگری. (1384). تحلیلی بر قشربندی اجتماعی در ادیان. پژوهشنامه انقلاب اسلامی. شماره 11 و 12، ص 114-92.
دانشنامه ویکیپدیا.
دانشنامه ویکی فقه.
