تحلیل آدرنویی از نظریه صنعت فرهنگ و کالا سازی در موسیقی ایران از منظر جامعه شناسی
الموضوعات :میثم میریان 1 , هومان اسعدی 2 , شهلا اسلامی 3
1 - 1دانشجوی دکتری رشته فلسفه هنر، دانشکده حقوق، الاهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
2 - دانشیار گروه موسیقی، پردیس هنرهای زیبا،دانشگاه تهران،تهران،ایران. نویسنده مسئول: asadih@ut.ac.ir
3 - استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الاهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
الکلمات المفتاحية: صنعت فرهنگ, کالایی شدن, ردیف موسیقی ایرانی, موسیقی عامه پسند,
ملخص المقالة :
نظریه صنعت فرهنگ به عنوان یکی از مهمترین دیدگاه های فلسفی فیلسوفان مکتب فرانکفورت با محوریت مفهوم کالایی شدن هنر در تولید اثر هنری و سطحی شدن فرهنگ در مقابل هنر و فرهنگ نخبه گرا و والا قرار گرفته است؛ از این منظر، شکل نو ظهوری از موسیقی عامه پسند به عنوان نمونه ای از کالاهای بی ارزش فرهنگی توانست بر زندگی توده ها تسلط یابد که از رهگذر آن هرگونه اهتمام به خرد ورزی را در درون طبقه ای از مردم که بنابر نظر آدرنو جامعه بدون طبقه هستند از بین خواهد رفت. آنچه در اینجا به عنوان موضوع اصلی پژوهش مد نظر قرار گرفته چگونگی روند تاثیر نظریه صنعت فرهنگ بر موسیقی ایرانی در جنبه های مختلف از جمله ردیف موسیقی ایرانی است که طی دهه های 60 میلادی و تحت تاثیر مارکسیست های نو در ایران شروع گردیده است. همچنین در این پژوهش سعی گردیده تا با ارائه تحلیلی ساختارمند در مورد روند کالایی شدن موسیقی عامه پسند ایرانی بر اساس نظریه صنعت فرهنگ، جنبه هایی چون استاندارد سازی و تولید و تکثیر انبوه آثار هنری توسط رسانه های جمعی و نظام سلطه بازار مد نظر قرار گیرد.
آدرنو، تئودور و جورج سیمپسُن. (1381). درباره موسیقی عامه پسند، ترجمه: علیرضا سید احمدیان، فصلنامه ماهور. شماره 17، صص101-81.
باتامور، تام. ( 1393). مکتب فرانکفورت، ترجمه: حسینعلی نوذری، تهران: انتشارات نی، چاپ سوم.
بیلی، جان. ( 1382). چشم اندازهای چند فرهنگی در موسیقی مردم پسند: مورد افغانستان، ترجمه: ناتالی چوبینه، فصلنامه ماهور.شماره 22، صص 24-7.
پین،مایکل.(1382). فرهنگ اندیشه انتقادی از روشنگری تا پسا مدرنیته، ترجمه: پیام یزدانجو،تهران: انتشارات نشر مرکز چاپ دوم.
ریتزر، جرج. ( 1374 ). نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
شوکر،روی. ( 1384). شناخت موسیقی مردم پسند، ترجمه: محسن الهامیان، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی هنری ماهور.چاپ اول.
صمیم، رضا. ( 1392). نگاهی انتقادی به پیشینه ی داخلی مطالعه ی موسیقی مردم پسند؛ پژوهشی پیرامون امکان شکل گیری حوزه ی میان رشته ای مطالعات موسیقی مردم پسند در ایران، تهران: فصلنامه علمی – پژوهشی هنرهای زیبا ( هنرهای نمایشی و موسیقی ).دوره 18. شماره 2.صص 48 -41
فاطمی،ساسان. (1379). مطالعه ی موسیقی مردم پسند؛ پژوهشی پیرامون امکان شکل گیری حوزه ی میان رشته ای مطالعات موسیقی مردم پسند در ایران، فصلنامه علمی – پژوهشی هنرهای زیبا ( هنرهای نمایشی و موسیقی )، دوره هجدهم، شماره 2، صص 48 -41.
فاطمی، ساسان. (1380). موسیقی مردمی موسیقی کلاسیک، فصلنامه هنر، شماره 47، ص 158– 145.
فاطمی، ساسان. (1390). به سوی نظریه ای تازه درباره موسیقی مردم پسند، دوفصلنامه تخصصی دانشگاه هنر، سال دوم، شماره 3، ص 132-119.
فکوهی، ناصر. (1392). انسان شناسی هنر: زیبایی،قدرت ،اساطیر، تهران: انتشارات ثالث. مجموعه فلسفه و علوم اجتماعی، چاپ دوم.
کوثری، مسعود. (1382 ). نشانه های موسیقی پاپ ( مردم پسند )، فصلنامه: نامه پژوهش فرهنگی ، شماره 5، صص 50-5.
کوریشی، رگولا بورکهارت. (1387). موسیقی و مارکس. مترجم شهریار خواجویان. تهران: انتشارات تصنیف
محمد پور، احمد، شریعت پناه، ابوبکر و دیگران. ( 1392). تحلیل جامعه شناسی شیوه بر ساخت هویت از رهگذر مصرف موسیقی عامه پسند در میان جوانان، مجله مطالعات اجتماعی ایران ، دوره هفتم، شماره 4، صص 159-137.
مددپور، محمد. ( 1384). آشنایی با آرای متفکران درباره هنر.[ هنر وزیبایی در نظر متفکران جدید: مدرن و پست مدرن]، مجموعه تاریخ حکمت و فلسفه هنر(4)، تهران: انتشارات سوره مهر ( حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی). چاپ اول.
ملپس، سایمن و پاول ویک. (1394). درآمدی بر نظریه انتقادی، ترجمه: گلناز سرکار فرشی، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
میر حمیدی، فرزاد. (1391). منظر رسانه ای پیش رو: مروری بر موسیقی مردم پسند سالهای اخیر ایران، ماهنامه هنر موسیقی، شماره 132، ، صص 40-43.
نتل، برونو. (1382). نقش موسیقی در فرهنگ: ایران ملتی توسعه یافته، ترجمه: ناتالی چوبینه، فصلنامه ماهور، شماره 21، صص 39-9.
نوذری، حسینعلی.( 1386 ). نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت درعلوم انسانی و اجتماعی، تهران: انتشارات آگاه.
وارد، گلن.( 1384). پست مدرنیسم، مترجمان: قادر فخر رنجبری و ابوذر کرمی، تهران: انتشارات ماهی، چاپ اول.
ویتکین، رابرت. ( 1382 ). صنعت فرهنگ و جاز: دیدگاه های آدرنو، ترجمه: علی رضا پلاسید، ، ماهنامه کتاب ماه هنر، شماره بهمن و اسفند، صص 66-52.
هورکهایمر، ماکس.( 1394). خسوف خرد، ترجمه: محمود اکسیری فرد، تهران: انتشارات گام نو، چاپ دوم.
یاراحمدیان، سید مهدی. (1393). مروری بر نظریه فرهنگ مکتب فرانکفورت، فصلنامه فرهنگ پژوهش، شماره 17، صص 72-40.
Adorno, Theodor W. (2015). Stanford Encyclopedia of Philosophy, Mon- May 5, 2003 ; Substantive revison Mon Oct 26, First published.
Adorno, Theodor W.& Rabinbach, Anson G.(1975). Culture Industry Reconsidered, published by: New German Critique, No.6, Pp. 12-19.
Frith, Simon,Will straw & John Street.(2001). The Cambridge companion to pop and Rock, Cambridge, Cambridge University Press.
Hesmondhalgh, David & Pratt, Andy C. (2005). Cultural Industries and Cultural Policy, international journal of cultural policy, Vol.11 No. 1, Pp. 1-14.
Paddison, Max. (1982). The Critique Criticised, Adorno and Popular Music, Theory and Method, Published by: Cambridge University Press, Vol.2, Pp. 201-218.
_||_Adorno, Theodore and George Simpson. (2002). About Popular Music, Translated by Alireza Seyed Ahmadian, Mahour Quarterly. No. 17, pp. 81-101
Bottomore, Thomas Burton. (2014). Frankfurt School, translated by Hossein Ali Nozari, Tehran: Ney Publications, third edition.
Billy, John. (2003). Multicultural Perspectives in Popular Music: The Case of Afghanistan, translated by Natalie Choobineh, Mahour Quarterly, No. 22, pp. 7-24.
Fatemi, Sasan (2000).Study of popular music; Research on the possibility of forming an interdisciplinary field of popular music studies in Iran, Scientific-Research Quarterly of Fine Arts (Performing Arts and Music), Volume 18, Number 2, pp. 41-48.
Fatemi, Sasan (2001). Folk Music Classical Music, Art Quarterly, No. 47, pp. 145-158.
Fatemi, Sasan (2011). Towards a New Theory of Popular Music, Bi-Quarterly Journal of the University of Arts, Second Year, No. 3, pp. 119-132.
Fokuhi, Nasser (2013). Anthropology of Art: Beauty, Power, Mythology, Tehran: Third Publications. Collection of Philosophy and Social Sciences, Second Edition.
Horkheimer, Max. (2015). Eclipse of Wisdom, translated by Mahmoud Eksiri fard, Tehran: Game No Publications, second edition.
Kosari, Massoud (2003). Signs of Pop Music (Popular), Quarterly: Cultural Research Letter, No. 5, pp. 5-50.
Kurishi, Regula Burkhart. (2008). Music and Marx, translated by Shahriar Khajavian, Tehran: Tasnif Publications, Volume One, First Edition.
Madadpour, Mohammad (2005). Introduction to the views of thinkers about art. [Beauty art in the opinion of new thinkers: modern and postmodern], Collection of History of Wisdom and Philosophy of Art (4), Tehran: Soreh Mehr Publications (Islamic Propaganda Organization Art Center). First Edition.
Melpas, Simon and Paul Wick. (2015). An Introduction to Critical Theory, translated by Golnaz Sarkar Farshi, Tehran: Samat Publications, First Edition.
Mir Hamidi, Farzad. (2012). Upcoming Media Perspective: A Review of Popular Music in Iran in Recent Years, Music Art Monthly, No. 132, pp. 40-43.
Mohammadpour; Ahmad, Shariat Panah; Abu Bakr and others.(2013). Sociological analysis of the method of constructing identity through the consumption of popular music among young people, Iranian Journal of Social Studies, Volume 7, Number 4, pp. 137-159.
Nettle, Bruno. (2003). The role of music in culture: Iran is a developed nation, translated by Natalie Choobineh, Mahour Quarterly, No. 21, pp. 9-39.
Nozari, Hossein Ali (2007). Critical Theory of the Frankfurt School in Humanities and Social Sciences, Tehran: Agah Publications.
Payne, Michael (2003). The Culture of Critical Thought from the Enlightenment to Postmodernity, translated by Payam Yazdanjoo, Tehran:, Publishing Center. Second Edition
Ritzer, George. (1995). Sociological Theory in Contemporary Times, translated by Mohsen Thalasi, Tehran: Scientific Publications.
Samim, Reza (2013). A critical look at the internal history of the study of popular music; Research on the Possibility of Forming an Interdisciplinary Field of Popular Music Studies in Iran, Tehran: Quarterly Journal of Fine Arts (Performing Arts and Music). Volume 18. Number 2. pp. 41-48.
Shuker, Roy. (2005). Recognition of popular music, translated by Mohsen Elhamian, Tehran: Mahour Cultural and Artistic Institute Publications. First edition.
Ward, Glenn. (2005). Postmodernism, Translators: Qader Fakhr Ranjbari and Abuzar Karami, Tehran: Mahi Publications, First Edition.
Witkin, Robert. (2003). Culture and Jazz Industry: Adorno's Views, Translated by Ali Reza Placid, Monthly Book of the Month, February and March, pp. 52-66.
Yar ahmadian, Seyed Mehdi. (2014). A Review of the Theory of Frankfurt School Culture, Research Culture Quarterly, No. 17, pp. 40-72.
