واکنش گندم (Triticum aestivum) به مصرف سلنیوم در شرایط آبیاری نرمال و تنش کمبود آب

الموضوعات : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

محمدرضا دادنیا ¹

1 - استادیار گروه زراعت، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

تاريخ الإرسال : 27 الجمعة , شوال, 1438 تاريخ التأكيد : 01 الثلاثاء , شعبان, 1439 تاريخ الإصدار : 07 الثلاثاء , رمضان, 1439

الکلمات المفتاحية: کمبود آب, کاتالاز, سلنیوم, مالون دی آلدئید, سوپر اکسید دیسموتاز, گلوتاتیون پر اکسیداز,

ملخص المقالة :

به منظور بررسی واکنش واریته کرج 1 گندم نسبت به محلول پاشی سلنیوم (از منبع سدیم سلنات) روی برگ در اوایل گلدهی در شرایط کم آبی آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1394-1393 در کرج انجام شد. تیمارهای آبیاری در دو سطح شامل آبیاری نرمال (I1) و قطع آبیاری در اواسط گلدهی (110 روز پس از کاشت) (I2) که در کرت اصلی و سلنیوم در شش غلظت به صورت خالص صفر (S0)، 5 (12/3 میکروگرم سدیم سلنات) (S1)، 10 (24/6 میکروگرم سدیم سلنات (S2)، 15 (36/9 میکروگرم سدیم سلنات) (S3)، 20 (5/12 میکروگرم سدیم سلنات) (S4) و 25 (62/15میکروگرم سدیم سلنات) (S5) گرم به ازای هکتار در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کمبود آب میزان سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و نشانگر مالون دی آلدئید را افزایش داد. محلول پاشی سلنیوم، در شرایط تنش آبی میزان آنزیم های آنتی اکسیدانت (ضد اکساینده) را افزایش و در غلظت 20 گرم در هکتار به حداکثر رسید و میزان مالون دی آلدئید کاهش یافت و موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه شد ولی، افزایش آنتی اکسیدانت ها و کاهش مالون دی آلدئید در شرایط نرمال کمتر بود. به عبارت دیگر، اثر منفی مالون دی آلدئید بر اجزای عملکرد، پایداری غشای سلول و آنزیم های آنتی اکسیدانت در شرایط تنش رطوبتی نسبت به شرایط نرمال بیشتر بود. افزایش معنی دار پایداری غشای سیتوپلاسمی، عملکرد دانه، وزن دانه و سلنیوم دانه در 15 و به خصوص 20 گرم سلنیوم در هکتار در مقایسه با مقادیر بیشتر و کمتر این عنصر در تنش کم آبی و شرایط نرمال نشان داد سرکوب رادیکال های آزاد اکسیژن انجام، و القای سازوکار دفاع آنزیمی گیاه در مقابل صدمات اکسیداتیو اثرگذار بوده بنـابراین، استفاده از ترکیبات حفاظتی برون زا مانند سلنیوم می تواند ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاه را در برابر تنش افزایش دهد.

المصادر:

• · Abayomi, Y.A., and T.O. Abidoye. 2009. Evaluation of cowpea genotypes for soil moisture stress tolerance under screen house conditions. African Journal of Plant Science. 3(10): 229-237.


• · Adediran, J.A., L.B. Taiwo, M.O. Akande, R.A. Sobulo, and O.J. Idowu. 2004. Aplication of organic and inorganic fertilizer for fertilizer for sustainable maize and cowpea yields in Nigeria. Journal of Plant Nutrition. 27: 1163-1181.


• · Aghaalipur, E., F. Farahvash, B. Mirshekari, and A. Eivazi. 2012. The effect of urea, Yashil and Nitragin fertilizers on yield and components of cowpea. Journal of Crop Ecophysiology. 6 (23): 235-248. (In Persian).


• · Alami Milan, M., R. Amini, and A. Bandeh Hagh. 2015. The effects of bio-fertilizers in combination with chemical fertilizers on yield and yield components of pinto beans. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 21(4): 15-29. (In Persian).


• · Bohrani, A., M. Hussaini, S. Memar, and Z. Tahmasbi Sarvestani. 2007. Examine the impact of bacteria Azosperillium and Azotobacter, along with the microelement consumption as spray in the soil, and the use of quantitative and qualitative characteristics 5 varieties after growing wheat, maize Fars province. Agricultural Sciences. 38: 376 - 367. (In Persian).


• · Burelle, N., J.W. Kloepper, and M.S. Reddy. 2006. Plant growth promoting rhizobacteria as transplant amendments and their effects on indigenous rhizosphere microorganisms. Applied Soil Ecology. 31: 91-100.


• · Cheraghi, S., M. Rafiee, and A. Khorgami. 2011. Effect of foliar nitrogen, planting and residue management on yield and yield components of mung bean plant, environmental conditions Khorramabad. Journal of Crop Physiology Research. 9: 15-30. (In Persian).


• · Dadnia, M.R., and N. Khodabande. 2000. Maximizing of crop yield with the best revenue of using nitrogen fertilizer and inoculation of seed with bacteria in sustainable agriculture system in soybean. Iranian Journal of Crop Sciences. 2 (4): 41-33. (In Persian).


• · Daghighian, N., D. Habibi, H. Madani, and N. Sajedi. 2010. Effect of PGPR the best method and timing of the absorption of N, P, K and seed yield in bean (Phaseolus vulgaris.L.). 5^th National Conference on New Ideas in Agriculture. Islamic Azad University Khorasgan, Faculty of Agriculture.       


• · Dardanelli, M.S., F.J. Fernandez de Cordoba, M. Rosario Espuny, M.A. Rodriuguez Carvajal, M.E. Soria Diaz, A.M. Gil Serrano, Y. Okon, and M. Megias. 2008. Effect of Azospirillum brasilense coinoculated with Rhizobium on Phaseolus vulgar is flavonoids and Nod factor production under salt stress. Soil Biology and Biochemistry. 40: 2713–2721.


• · Emam, Y., and M.N. Eilkaee. 2002. Effects of plant density and chlormequat chloride (CCC) on morphological characteristics and grain yield of winter oilseed rape cv. Talayeh. AgronomyScience Journal. 1: 1-8.


• · Fathi, A., A. Farnia, and A. Maleki. 2013. Effects of nitrogen and phosphate biofertilizers on yield and yield components of corn AS71 in Dareh-shahr climate. Journal of Crop Ecophysiology. 7-1 (25): 105-114. (In Persian).


• · Fathi, A., A. Farnia, and A. Maleki. 2016. Effects of biological nitrogen and phosphorus fertilizers on vegetative characteristics, dry matter and yield of corn. Agronomy Journal (Pajouhesh & Sazandegi). 29(1): 1-7. (In Persian).


• · Ghosh, P.K., K.K. Bandyopadhyay, M.C. Manna, K.G. Mandal, A.K. Misra, and K.M. Hati. 2004. Comparative effectiveness of cattle manure, poultry manure, phosphocompost and fertilizer-NPK on three cropping systems in vertisols of semi-arid tropics. II. Dry matter yield, nodulation, chlorophyll content and enzyme activity. Bioresource Technology. 95(1): 85-93.


• · Hamzei, J., and S. Najar. 2014. Evaluation of the possibility of reducing nitrogen fertilizer application using nitroxin biofertilizer in the production of anise (Pimpinella anisum L.) medicinal plant. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 23(4): 57-70. (In Persian).


• · Karami Chame, S., B. Khalil-Tahmasbi, P. ShahMahmoodi, A. Abdollahi, A. Fathi, S.J. Seyed Mousavi, and S. Bahamin. 2016. Effects of salinity stress, salicylic acid and pseudomonas on the physiological characteristics and yield of seed beans (Phaseolus vulgaris). Scientia Agriculturae. 14(2): 234-238.


• · Khalilzade, R., M. Tajbakhsh, and J. Jalilian. 2012. Effect of foliar extracts of organic fertilizers, biological and morphological properties of urea on the relationship between plant roots and agricultural. 12^th Crop Science Congress. Islamic Azad University of Karaj. 14-16 September. (In Persian).


• · Meena, J.S., H.P. Verma, and P. Pancholi. 2014. Effect of fertility levels and biofertilizers on yield, quality and economic of cowpea. Agriculture for Sustainable Development. 2(2): 162-164.


• · Mohamad Varzy, R., D. Habibi, S. Vazan, and A. Pakze. 2011. The effect of stimulating the growth of bacteria and nitrogen fertilizer on quality sunflower seeds. Journal of Crop Ecophysiology. 6 (23): 248-235. (In Persian).


• · Omidi, H., H.A. Naghdibadi, H. Golzad, H. Turabi, and M.H. Ftokian. 2009. The chemical and biological nitrogen fertilizers impact on the performance of the qualitative and quantitative saffron Crocus sativus L. Medicinal Plants. 2(30): 109 -98. (In Persian).


• · Sadeghipour, A., and N. Banakdar Hashemi. 2016. Effect of drought tolerance epibrassinolide in cowpea. Journal of Crop Physiology. 26: 44-52. (In Persian).


• · Saiadi, V., A. Poraboqhadareh, and M. Zare. 2012. Effect of seed pretreatment levels 2, 4-D and Azesperlium strain of bacteria on yield and yield components of mungbean. 12^th Crop Science Congress. Islamic Azad University of Karaj. 14-16 September. (In Persian).


• · Sharma, A.K. 2002. Bio-fertilizers for sustainable agriculture. Agrobios, India 407p.


• · Shaukat, K., S. Afrasayad, and S. Hasan. 2006. Growth responses of Helianthus annus to plant growth promoting rhizobacteria used as a biofertilizer. Journal Agricalture Research. 1: 573-581. (In Persian).

Yousefpoor, Z., and A. Yadavi. 2014. Effect of biological and chemical fertilizers of nitrogen and phosphorus on quantitative and qualitative yield of sunflower. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 24(1): 95-112. (In Persian).