تأملی بر حج گزاری ایرانیان در قرن های دهم و یازدهم با تأکید بر روابط صفویان و عثمانیان

الموضوعات :

علیرضا فلاحتی ¹ (دانشجوی دکتری الهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران . [e-mail])
شهربانو دلبری ² (استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران. [e-mail])
اردشیر اسدبیگی ³ (استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران. [e-mail])

تاريخ الإرسال : 06 الجمعة , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 28 الإثنين , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: «حج», «ایرانیان», «قرن دهم و یازدهم», «صفویان», «عثمانیان»,

ملخص المقالة :

با روی کار آمدن صفویان(907-1135ه.‎ق)و فراگیر شدن تشیع در ایران، دوران منازعه و اختلاف شدید با عثمانیان سنی مذهب(1299-1922م/698-1340ه.ق) آغاز گردید. یکی از مسائلی که همواره زمینه دشمنی دو کشور را تشدید می‎نمود، مسأله حج و نحوه برخورد عثمانیان با حجاج ایران بود. از آنجا که سرزمین حجاز تحت سیطره عثمانیان بود و حجاج ایران برای عزیمت به حج می‎بایست از قلمرو آنان عبور می‎کردند، در طی مسیر و در سرزمین حجاز، با دشواری‎های بسیاری مواجه می‎شدند. به گونه‎ای که حتی گاهی از انجام حج منع می‎شدند. در این دوره، اختلاف این دو دولت، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. هر دو دولت تلاش داشتند تا با تکیه بر مسأله حج از این مراسم مذهبی بهره‎برداری سیاسی کنند. در این پژوهش با بهره‎جستن از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی چگونگی حج ایرانیان با تأکید بر روابط صفویان و عثمانیان پرداخته می‎شود و به این مسأله پاسخ داده می‎شود که آیا روابط این دو دولت بر حج‎گزاری ایرانیان تأثیر داشته یا فریضه حج ورای کشمکش‎های سیاسی و مذهبی انجام می‎شده است؟یافته‎های این پژوهش نشان می‎دهد که حج‎گزاری ایرانیان در قرن‎های دهم و یازدهم تحت الشعاع روابط سیاسی صفویان و عثمانیان بوده‎است.