مطالعه عناصر معماری فضاهای ورودی: موارد بررسی؛ کاروانسراهای صفوی خراسان رضوی
الموضوعات :
مهدی تاتاری
1
(دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی، گروه تاریخ و باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.)
جواد نیستانی
2
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: خراسان رضوی, فضای ورودی, دوره صفوی, معماری اسلامی, کاروانسرا,
ملخص المقالة :
فضاهای ورودی در هر سازه معماری از اصلی‌ترین بخش‌های آن به شمار می‌روند؛ این فضاها در کاروانسراها از چند جزء تشکیل می‌شوند که برخی از آنها عبارتند از ۱-پیش‌تاق ۲-درگاه ۳-هشتی. فضاهای ورودی را در وسط یکی از جبهه‌های بنا و یا در امتداد یکی از محورهای اصلی حیاط با طرحی متقارن می‌ساختند. این فضاها از نظر امنیتی به نحوی ساخته می‌شد که از استحکام کافی برخوردار باشند و بر رفت و آمد کاروانیان و کالاها نظارت کنند فضای ورودی کاروانسراهای صفوی خراسان بیشتر به جهت شمال و شرق متمایل است. سردر این کاروانسراها بیشتر به جهت القاء عظمت، شکوه و زیبایی هم سطح بنا ساخته شده‌اند و تعداد کمی از آنها ایوان‌های ورودیشان به جلو کشیده شده است. بیش از نود درصد آنها در مسیرهای اصلی به ویژه در جاده خراسان بزرگ دارای شاه نشین هستند و وجود این تعداد کاروانسرا در این مسیر دلایل اقتصادی، مذهبی و جز آن دارد به طور کلی، فضاهای ورودی در این کاروانسراها به دو دسته تقسیم می‌شوند: نخست ورودی‌های ساده و هم سطح با نمای بیرونی به طوری که از فاصله دور قابل تشخیص نیست. دوم؛ ورودیهایی که از سطح نمای اصلی جلوتر بوده و کاملاً از نمای ساختمان قابل تفکیک‌اند.
_||_
