جستاری در فلسفه آرکئولوژی (باستان‌شناسی - دیرینه‌شناسی)
الموضوعات :
حکمت الله ملاصالحی
1
(دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: فلسفه, لوگوس, آرکئولوژی, درون‌دانشی, برون‌دانشی, آرخه, آرخئون, عالم مدرن,
ملخص المقالة :
هیچ دانشی مستغنی از فلسفه، فکر و فهم فلسفی و نظری و معرفت شناختی نیست. این که بدرستی و راستی یک رشته و دانش یا یک علم چگونه دانش و دانایی یا نظام معرفتی و رشته علمیست این که چه جایگاهی را در میان دیگر رشته‌های علمی وسپهرهای معرفتی اشغال کرده است، این که منابع و مواد و مصالح موضوعی‌اش از چه جنسی هستند، این که به لحاظ روش‌شناختی و نوع روش‌ها و راهکارها و ابزارهای به خدمت گرفته شده در آن در چه موقعیتی قرار گرفته و مناسبتش با ابزارهای پژوهشی و روش‌شناسی دیگر رشته‌ها و دانش‌ها چگونه است و کوتاه سخن آن که مسأله‌های ریز و درشت مطرح شده از سوی عالمان آن از چه نوع مسأله‌هایی هستند و فرضیه‌ها و نظریه‌هایش از چه جنس‌اند و روی به قبله و کعبه چه نیت و هدف و غایتی دارند و به دنبال چه می‌گردند و چه می‌جویند و چه می‌کاوند و چه می‌یابند و چه باده‌ای از معرفت را به کف می‌آورند و در کام آدمیان می‌ریزند و منزلت و مصلحت و منفعتشان برای مردمان چگونه است و شمار متعدد مسأله‌های خرد و کلان دیگر از این جنس هم سرشتی فلسفی دارند هم نقد و تحلیل هم فکر و فهم فلسفی و نظری و معرفت‌شناختی را می‌طلبند. در نوشتاری که پیش روست برای پرهیز از افتادن در دام خلط مباحث، سعی شده سه نحوه نگاه درون دانشی و اولیه علمی عالمان و بینادانشی و روایی و تاریخی مورخان و برون‌دانشی و ثانویه و فلسفی فیلسوفان علم از هم تفکیک و تحدید شود. در ادامه طرح مسأله‌ها و مباحث دانشی درافکنده و دامن زده می‌شود که بی‌اغراق می‌توان گفت یکی از سئوال‌خیز و مناقشه‌انگیز و پیچیده و عمرخوار و شکننده و دلرباترین دانش‌های مطرح در دوره جدید بوده است.
_||_
