اثر ضد‌قارچـی چنـد اسانس گیاهـی بر قارچ عامل پوسیدگی ریشه و طوقه گوجه‌فرنگی Phytophthora parasitica L در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه‌ای

الموضوعات :

زهرا اردستانی ¹ (کارشناسی ارشد گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین –پیشوا ،ورامین، ایران)
داریوش شهریاری ² (بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیع استان تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ورامین، ایران)
مژده ملکی ³ (گروه بیماری شناسی گیاهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین –پیشوا ،ورامین، ایران)

تاريخ الإرسال : 26 الجمعة , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , محرم, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: آویشن, گوجه‌فرنگی, Phytophthora parasitica, اسانس‌‌های گیاهی, بازدارندگی از رشد,

ملخص المقالة :

پوسیدگی فیتوفتورایی ساقه و ریشه گوجه فرنگی Phytophthora parasitica L. یکی از مهم ترین بیماری ‌های خاکزاد گوجه فرنگی می باشد. این بیماری در دهه اخیر در مزارع و گلخانه های جنوب شرق استان تهران (ورامین) گسترش یافته است. تاکنون کنترل این بیماری با استفاده از ترکیبات شیمیایی موفق آمیز نبوده؛ علیرغم تأثیرکنترل بیولوژیک و یا بکارگیری ارقام مقاوم در کاهش بیماری، ولی به نظر می رسد تحقیق و بکارگیری ترکیبات طبیعی به ویژه اسانس‌ های گیاهی، علاوه بر کاهش بیماری اثرات مفید زیست محیطی را به‌همراه داشته باشد. دراین مطالعه اثر اسانس هشت گیاه آویشن، زیره، مرزه، پونه، نعناع، ترخون، زینان، رازیانه و قارچکش ریدومیل-مانکوزب به عنوان تیمار شاهد در شرایط آزمایشگاهی در پنج غلظت 60، 120، 240180 و 300 پی پی ام بر روی سرعت رشد و بازدارندگی از رشد قارچ عامل بیماری در محیط کشت PDA در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی شد. آزمایشات گلخانه ای با ده تیمار شامل اسانس‌ های موفق آویشن، پونه و زیره به غلظت 2/0 و 3/0 در هزار به همراه قارچکش روال تی اس1 و 5/1 در هزار و شاهد سالم و آلوده به قارچ P. parasitica در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکراراجراء شد. اسانس ‌ها و قارچکش به بستر ریشه گیاهچه‌ های گوجه فرنگی در مرحله دو برگی افزوده شدند. آماربرداری از درصد شدت بیماری مطابق الگوی کوئسادا-اوکامپو و هاوسبک چهار هفته بعد از مایه زنی انجام شد. اسانس‌ هایی‌که در شرایط آزمایشگاهی بیش ترین درصد بازدارندگی از رشد را داشتند به ترتیب آویشن (28/79 درصد)، پونه (85/72 درصد)، زیره (95/69 درصد)، نعناع (70/60 درصد)، ترخون (70/60 درصد) و زینان (60 درصد) بودند و حداقل غلظت بازدارندگی EC50 از رشد میسیلیومی قارچ مربوط به اسانس آویشن، زیره و پونه در غلظت180 پی پی ام بوده است. نتایج تجزیه واریانس تحقیقات گلخانه ای نشان دهنده اختلاف معنی دار بین تیمار ها در سطح احتمال 1% بود. در مقایسه میانگین‌ ها با آزمون دانکن، اسانس آویشن به ترتیب با 65/1 و 31/1 شدت شاخص بیماری نزدیک ترین شاخص بیماری با تیمار های قارچکش ریدومیل-مانکوزب و شاهد سالم با 18/0 شاخص شدت بیماری بود و بهترین تأثیر در کاهش بیماری را داشت.