بررسی نشانه‌های تأثیر کلام اشاعره و معتزله در حدیقه سنایی
الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)مریم ناصر ترک 1 , عزیزاله توکلی کافی آباد 2 , هادی حیدری نیا 3 , سید حسین شهاب رضوی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
3 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
4 - استادیارگـروه زبـان وادبیّات فارسـی، واحد یـزد، دانشگـاه آزاد اسلامـی ، یزد، ایران
الکلمات المفتاحية: معتزله, حدیقه‌الحقیقه, کلام اسلامی, سنایی غزنوی, اشعری,
ملخص المقالة :
سنایی غزنویی به عنوان یکی از برجسته‌ترین شاعران کلاسیک ایران، با حدیقه‌الحقیقه بسیاری از آموزه‌های اعتقادی و اخلاقی اسلامی را وارد شعر فارسی نمود. بیشتر این آموزه‌ها متأثر از فضای کلامی و اخلاقی عصر سنایی می‌باشد. عصری که نحله‌های کلامی و اخلاقی فراوانی در آن رواج داشتند. در این میان، مثنوی حدیقه‌الحقیقه، از جمله مهم‌ترین آثار سنایی، جلوه‌گاه تأثیرات کلامی و اعتقادی متعددی در بطن خویش می‌باشد. حدیقه‌الحقیقه اثری می‌باشد که هم متأثر از مبانی کلامی-استدلالی معتزله است و هم متأثر از مبانی کلامی–نقلی اشعریون. این اثر از یک سو، در مسائل کلامی چون رؤیت الهی، به دیدگاه‌های معتزله نزدیک می‌باشد و در مسأله حدوث و قدم کلام الهی به اشاعره. اگر چه سنایی‌پژوهان، وی را عمدتاً اشعری‌مسلک دانسته‌اند، اما نمی‌توان در باورداشت سنایی به حب اهل بیت (ع)، توحید و امامت و آموزه‌های اخلاقی شیعی‌مسلکانه او، شک کرد. باری در تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، تلاش شده تا تاثیرات کلامی دو فرق مهم جهان اسلام یعنی معتزله عقل‌اندیش و اشعریون نقل‌اندیش بر حدیقه‌الحقیقه سنایی مطالعه شود. عمدۀ تمرکز تحقیق بر تأثیرات موضوعات کلامی و اخلاقی چون حدوث و قدم کلام الهی، رویت الهی، امامت، امر شر، حسن و قبح امور و ... در حدیقه‌الحقیقه سنایی است
_||_
