بررسی سطوح کارکردی ارتباطات غیرکلامی زبان بدن؛ با تکیه بر کتاب ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

شکوفه باقری ¹ , شبنم حاتم‌پور ² , فرزانه سرخی ³ , فریدون طهماسبی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاريخ الإرسال : 18 الأحد , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 06 السبت , رمضان, 1445 تاريخ الإصدار : 19 الخميس , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: ادبیات داستانی, ارتباط غیرکلامی, حاجی علی بن حاجی الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی, ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس.,

ملخص المقالة :

یکی از جنبه‌های مشترک داستان‌ها و روایات، کمیّت و کیفیّت روابط میان شخصیت‌های داستان است که به دو شیوۀ کلامی و غیرکلامی آشکار می‌شود؛ اما میزان بهره بردن از این دو نوع ارتباط و چگونگی ترکیب آن‌ها در روایت، با توجه به اهداف نویسنده و نوع مخاطب تغییر می‌کند. نسخۀ خطی ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس، اثر حاجی علی‌بن‌حاجی الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی، یکی از نویسندگان گمنام عصر صفوی در قرن دوازدهم هجری قمری است. این اثر، کتابی مهم و ارزشمند در زمینۀ داستان‌نویسی و رمان است که با قلم توانمند خود نویسنده به کتابت و نگارش درآمده است. موضوع کتاب، افسانه و حکایاتی است که مؤلف، آن را از جرح و تعدیل و تحریف و تغییر وقایع معروف تاریخی، فراهم آورده و با سود جستن از اشعار فردوسی و دیگر شاعرانی همچون سعدی، حافظ و مولانا و ضرب‌المثل‌های گوناگون، روح حماسی و ادبی در آن دمیده است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی عناصر ارتباطات غیرکلامی و تأثیر آن بر عناصر داستانی ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس بررسی و تحلیل کند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که نویسنده با توجه به زمان و مکان قرارگرفتن افراد از روابط غیرکلامی خاص همان شرایط استفاده کرده و در میان فرآیندهای ارتباطات غیرکلامی، از حرکات و اشارات مختص چهره، دست و پا و چشم، بیشتر استفاده نموده است به‌گونه‌ای که نقش به سزایی در جریان انتقال مفاهیم و پیام‌ها داشته‌اند.

المصادر:

منابع و مآخذ
کتاب
1-آذربایجانی، مسعود؛ سالاری فـر، محمدرضـا، عباسـی، اکبـر و دیگـران، (1387)، روان¬شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سازمان مطالعـه و تـدوین کتـب علوم انسانی دانشگاه¬ها،
2-پیز، آلن،(1400)، زبان بدن، ترجمه کامبیز هادی پور، تهران: سما.
3-حسام زاده، منصور همایون،(1390)، زبان بدن، تهران: پورنک.
4-درایتی، مصطفی،(1388)، فهرست نسخه‌های خطی ایران (فخنا)، تهران: نشر سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران.
5-دهخدا، علی‌اکبر،(1373)، لغت‌نامه، ج 12، تهران: دانشگاه تهران.
6-ریچموند، ویرجینیاپی و مک کروسکی، جیمز سی، (1388)، رفتارهای غیرکلامی در روابط میان فردی (درس¬نامه ارتباطات غیرکلامی)، ترجمـۀ فاطمـه سـادات موسـوی و ژیلا عبدالله پور، چاپ دوم، زیر نظر غلامرضا آذری، تهران: دانژه.
7-فرهنگی، علی‌اکبر،(1373)، مبانی ارتباطات انسانی، تهران: تایمر.
8-الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی، حاجی علی¬بن¬حاجی،(ف 17-77) ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس، مشهد: آستان قدس رضوی، شمارۀ 16642. تاریخ کتابت:1126 ق.
9-محسنیان راد، مهدی،(1353)، ارتباطات شناسی، تهران: سروش.
10-وود، جولیاتی،(1384)، ارتباطات میان فردی (روان¬شناسی تعامل اجتماعی)؛ ترجمۀ مهرداد فیروزبخت، چ 2، تهران: شهر کتاب و مهتاب.

مقاله
1-جلالی، مریم و صادقی، معصومه،(1353)، «سطوح گفتار زنان در گرشاسب نامه بر مبنای تئوری سرل»، مجلۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی، دورۀ 2، ش4، صص 4، 20-31.
2- رضی، احمد و سمیه حاجتی (1390)، «رمزگشایی از رفتارهای غیرکلامی در داستان روی ماه خداوند را ببوس»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، ش 5، صص 65-87.
3-____________________(1390)، «تحلیل نشانه‌های ارتباط غیرکلامی در داستان دو دوست»، مطالعات ادبیات کودک، ش 3، صص 91-114.
4-ساعدی، سلما؛ معتمدی، مسعود؛ جمالی، شهروز، (1400)، «نگاهی به تمثیل و نماد در دو داستان انتری که لوطی¬اش مرده بود» از صادق چوبک و «حصار و سگ¬های پدرم» از شیرزاد حسن، مجلۀ جستارنامه ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)، ش 17، صص 1-24.
5- قنبری، داوود، (1401)، «تحلیل ساختاری و گفتمانی آغازگرها در فتوت‌نامۀ نجم‌الدین زرکوب بر اساس نظریۀ هالیدی»، جستارنامه ادبیات تطبیقی یزد، ش 21، صص 1-24
6- کرمی، محمدحسین و زارع، میثم، (1398)، «مضامین غنایی در رباعیات عرفی شیرازی»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی، ش 21، صص 213-233.
7-محمودی، علیرضا و غلامرضا عبدی (1395)، «ارتباطات غیرکلامی در گلستان سعدی»، زبان و ادب فارسی، ش 234، صص 133-151.
8-موسی زاده، طاهره و همکاران (1402)، «برّرسی سطوح کارکردی ارتباطات غیرکلامی «زبان بدن» در غزلیّات عرفی‌شیرازی»، جستارنامه ادبیات تطبیقی یزد، ش 23، صص 55-84.
10.30495/RPCL.2023.701063


پایان‌نامه
1-رئوفی، فرح (1392)، «ارتباط‌های غیرکلامی در شاهنامۀ فردوسی با تأکید بر داستان رستم و اسفندیار و داستان سیاوش»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر یدالله شکری، دانشگاه سمنان.
2-رضایی، ایرج (1386)، «ارتباط‌های غیرکلامی در مثنوی معنوی»، پژوهش‌های ادبی، ش 16، صص 115-136.