ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی در ساختگاه سد شهید با استفاده از روش‌های ‏هیدروژئوشیمیایی

الموضوعات : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مجتبی رحیمی شهید ¹ , غلامرضا لشکری‌پور ² , نسترن السادات هاشمیان ³ , ناصر عبادتی ⁴

1 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
3 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
4 - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 02 الأحد , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 02 الأحد , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 20 الخميس , رمضان, 1443

الکلمات المفتاحية: ضریب همبستگی, کیفیت آب, جنوب شهرستان سمیرم, فرآیندهای یونی, نسبت‌های یونی.‏,

ملخص المقالة :

وقوع خشک سالی های چند دهه ی گذشته، افزایش دمای زمین و رشد تصاعدی جمعیت در سرتاسر جهان، لزوم بررسی و مطالعه ی کمی و کیفی منابع آب را بیش‌ازپیش نمایان می سازد. از طرفی ساخت برخی سازه ها نظیر سدها، اهمیت مطالعه ی کیفیت آب در محل ساخت چنین سازه هایی را افزایش می دهد. در این مطالعه با استفاده از روش های هیدروژئوشیمیایی به ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی در ساختگاه سد شهید (واقع در جنوب شهرستان سمیرم) پرداخته شد. به همین منظور از تعیین همبستگی بین پارامترها، بررسی تیپ آب زیرزمینی با استفاده از نمودارهای پایپر (Piper)، درو (Durov)، استیف (Stiff)، نسبت های یونی ژئوشیمیایی، فرآیندهای یونی و عکس تبادل یونی استفاده شد. فراوانی عناصر اصلی موجود در آب های زیرزمینی منطقه شامل (TDS > HCo3 > Ca > So4 > Cl > Mg > Na > K) است. پارامترهای شیمیایی آب در تمامی موارد از لحاظ شرب شرایط مطلوبی دارد. نتایج نشان می دهد که رابطه ی مستقیم و با همبستگی بالایی (97/0) بین EC و TDS وجود دارد در حالی که بین سایر پارامترها، همبستگی ضعیفی مشاهده شد. به طور کلی می توان عنوان کرد که رابطه ی HCo3 با EC، TDS و سایر پارامترها، همبستگی بالاتری دارد. تیپ غالب آب زیرزمینی منطقه مورد بررسی بی کربنات کلسیک است و اکثر نمونه ها رخساره های آب های شیرین را دارند. بر اساس نمودار (Na / Cl) در مقابل (EC) در 11 نمونه تبادل یونی معکوس رخ داده است و تنها یک نمونه منشأ دوگانه از رسوبات رسی و نفوذ آب شور دارد. بر اساس نمودار Ca+Mg در مقابل HCo3+So4، تمامی نمونه ها تبادل یونی طبیعی را نشان می دهند.