بررسی تحریم ربا به عنوان یکی از راه‌های مبارزه با فقر اقتصادی از منظر قرآن کریم

الموضوعات : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی

عبدالکریم گل گون ¹ , هرمز اسدی کوه باد ²

1 - دانشجوی دکترا، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 - دانشیار ، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران،(نویسنده مسئول): [e-mail]

تاريخ الإرسال : 14 الأربعاء , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 15 السبت , رجب, 1445 تاريخ الإصدار : 27 الأربعاء , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: فقر, عدالت, ربا, اقتصاد, قرآن کریم,

ملخص المقالة :

پدیده‌ی شوم فقر همواره آثار مخربی در اجتماع داشته و یکی از موانع عمده‌ی سعادت اجتماعات بشری است، قران کریم برای رفع این بلای اجتماعی راه‌هایی ارائه داده و با روش‌های سلبی و ایجابی به مقابله با آن پرداخته است، از یک سو ربا را تحریم و تکاثر ثروت را ممنوع، و از سوی دیگر با وضع تأسیس‌های مهم و تأثیرگذار اجتماعی، همچون، خمس، زکات، قرض، انفاق، وقف وتوصیه به کار و تلاش، برای رفع این بلای خانمان سوز، اهتمام ورزیده است. علی‌رغم این‌که همه مسلمانان نسبت به حرمت ربا در اسلام متفق هستند، اما تعریف دقیقی در میان مسلمین از ربا مورد اتفاق نیست. سابقاً غالب دانشمندان اسلامی همچون مسیحیان، انواع سود و منفعت بر روی پول را معادل ربا می‌دانستند، اما امروزه اکثر علمای اسلامی ربا را نه هر نوع سودی بلکه معادل سود ظالمانه و می‌دانند. موضوع پژوهش ایجاب می‌کند که در سطح ژرفانگر بررسی شود. از این رو؛ طرح تحقیق ژرفا نگرانه موضوع را به وسیله طرح مطالعه‌ی موردی از فن کتابخانه‌ای، به خاطر رجوع به قرآن کریم و تفاسیر معتبر و فن اسنادی، بررسی و به این نتیجه رسیده است که، تحریم ربا یکی از راه‌های مقابله با فقر و حمایت از فقراء است.

المصادر:

قرآن کریم
ابراهیمی، محمد حسین (1374)، ربا و قرض در اسلام، اول، قم، مؤلف.
اردبیلی، احمد (1375)، زبده البیان فی احکام القرآن، اول، قم، سلمان فارسی.
بحرانی، سید هاشم (1389)، تفسیر البرهان، مترجمان: رضا ناظمیان ، علی گنجیان، صادق خورشا، اول، تهران، کتاب صبح.
حویزی، عبد علی ابن جمعه (1415 ق)، نورالثقلین، هاشم رسولی، اول، قم، اسماعیلیان.
خمینی، روح الله (۱۳۶۷ – ۱۳۷۰)، تحریر الوسیله، مترجم محمد باقر موسوی همدانی، اول، قم، دارالعلم.
شهید ثانی، زین الدین الجبعی العاملی (۱۳۶۷)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، اول، قم، مکتبه آیه¬الله العظمی المرعشی النجفی.
صدر، سید موسی (1383)، مبارزه اسلام با فقر وگرسنگی، مترجمان: طیبی شبستری و محمود حکیمی، اول، قم ، جهان آراء.
طباطبایی، سید محمد حسین (۱۲۸۱ق – ۱۳۶۰ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، ابوعلی علی الفضل بن الحسن (1378)، تفسیر مجمع البیان، تحیق علی کرمی، اول، تهران، فراهانی.
طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن بن على بن حسن معروف به شيخ الطائفة (1387ق)، چاپ سوم، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية.
عاملی، شیخ حر (1412 ق)، وسائل الشیعه، اول، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
عیاشی سمرقندی، محمد بن مسعود (1380ق)، التفسیر، اول، ‌تهران، ‌المطبعة العلمية.
فاضل، مقداد بن عبدالله (1395)، کنزالعرفان فی فقه القرآن، ترجمه عقیقی بخشایشی، اول، تهران، کتاب عتیق.
قرائتی، محسن (1360)، تفسیر نور، هفدهم، تهران، مرکز فرهنگی درس¬هایی از قرآن.
قطب، سید ابراهیم حسین (1360)، مقابله اسلام با سرمایه داری، مترجم: سید محمد رادمنش، چهارم، تهران، بنیاد علوم اسلامی.
گالبریت، جان کنت (1360)، طبیعت فقر توده-ای، مترجم کورش زعیم، اول، تهران، هما.
مجلسی، محمد باقر (1412 ق)، بحارالانوار، دوم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
محسنی، منوچهر(1370)، مقدمات جامعه شناسی، هشتم، تهران، حاذق.
مدیر شانه چی، کاظم (1380)، آیات الاحکام، دوم، تهران، سمت.
مطهری، مرتضی (1370)، مسأله ربا، سوم، تهران، صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1376)، تفسیر نمونه، بیست و پنجم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
مورلی، دیوید - هرمیدان لاول (1371)، نام من امروز است، مترجم: سعید پارسا، اول، تهران، اطلاعات.