نگرش فلسفی ملاصدرا به مفهوم "ولایت" و کارکرد های آن.
الموضوعات : کاوش های عقلی"اصغر سلیمی نوه 1 , ندا درخواه 2
1 - استادیار رشته فلسفه،گروه فلسفه وکلام اسلامی،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه ولی عصر(عج)،رفسنجان، ایران
2 - کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی،استاد مدعو گروه معارف اسلامی دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان،ایران
الکلمات المفتاحية: نفس, اصالت وجود, امکان اشرف, سنخیت, حرکت جوهری,
ملخص المقالة :
مسئله "ولایت" از مهم ترین مسائل عرفانی است که ملاصدرا بر اساس ابتکارات فلسفی خود رنگ فلسفی به آن بخشید و آن را به یک مسئله متقن فلسفی – عرفانی تبدیل کرد، هرچند فیلسوفان قبل از ملاصدرا نیز کم وبیش سعی در فلسفی و برهانی کردن مسئله ولایت کردند؛ اما ملاصدرا با زیر بنایی که بر اساس اصول خود بنیان نهاد، بیش از همه در این امر توفیق یافت و این مسئله را بر بنایی استوار بنا کرد. او مسئله ولایت را در دو قوس صعود و نزول تبیین کرد. مبانی وجود شناختی سریان حقیقت ولایت در قوس نزول و مبانی انسانشناختی مسئله ولایت را در قوس صعود بررسی می کند. مبانی انسان شناختی در قوس صعود بیانگر مقدمات وصول به مقام ولایت است. بر اساس نظر ملاصدرا، مقام ولایت در قوس صعود اکتسابی است. این مقام مقامی است که انسان به قدر وسع و تلاش خود، به مرتبه ای از مراتب این حقیقت در قوس صعود خواهد رسید و شرط صعود به این مرتبه در مرحله اول این است که انسان حقیقت وجودی خود را بشناسد. حقیقت وجودی او که نفس اوست، ودیعه و نفخه ای از روح الهی است که خداوند در آن استعدادهایی فراوانی به صورت بالقوه قرار داد و این نفس شئون و مراتب گوناگونی دارد که در هر مرتبه اش، توان ارتباط و اتحاد با مرتبه خاصی از این عالم را دارد، این است که انسان سعی خود را برای رسیدن به مقامِ قرب الهی معطوف می دارد.
حسينى اردكانی، احمد بن محمد. ،1375، مرآت الاكوان( تحرير شرح هدايه ملاصدرا شيرازى) مقدمه و تصحيح و تعليق از عبد الله نورانی. چاپ اول ، تهران : ميراث مكتوب.
جوادی آملی، عبدالله.1383، سرچشمه اندیشه. چاپ اول. قم: نشر اسراء.
........................................1372،تحریر تمهید القواعد . تهران: الزهراء
سبزواری، ملاهادی، 1981م ،تعلیقه بر اسفار، چاپ سوم.بیروت: دار احياء التراث.
........................................، 1360،شرح منظومه، چاپ پنجم، قم: دار العلم
...................................، 1383، اسرار الحکم، مقدمه از استاد صدوقى و تصحيح از كريم فيضى، چاپ اول، قم، مطبوعات دينی.
سجادی، جعفر، 1373، فرهنگ معارف اسلامی،چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
شهرزوري، شمس الدین محمد ،1372، شرح حکمه الاشراق، تصحیح و تحقیق و مقدمه حسین ضیائی تربتی، چاپ اول، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی .
طباطبایی، محمد حسین،1981م، تعلیقات بر اسفار اربعه ملاصدرا ، 9 جلد، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
...............................................1332،اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی 5جلد ، مطهري، چاپ سیزدهم، تهران:انتشارات صدرا
مجلسی،محمد باقر، بی تا، بحارالانوار، ج58، بي‌نا، بی جا.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم قوام، 1981م ، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، چاپ سوم بیروت: دار احیاء التراث العربی.
....................................................، 1360الف، اسرار الایات ، مقدمه و تصحيح از محمد خواجو تهران: انجمن حكمت و فلسفه.
.....................................................1385، اسرارالایات، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، چاپ دوم، تهران: مولی.
.....................................................1375، مجموعه رسائل صدرالمتالهین، تحقیق و تصحیح محمد ناجی اصفهانی، چاپ سوم،تهران: انتشارات حکمت
.........................................،1387، المظاهر الاهیه فى اسرار العلوم الكماليه، چاپ اول، تهران: صدرا.
.........................................، 1381، : كسر الاصنام الجاهليه، مقدمه و تصحيح و تعليق از دكتر جهانگيری، چاپ اول، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
...................................................1361، العرشیه، تصحيح غلامحسين آهنی،تهران: مولی.
.....................................................1360، شواهد الربوبیه، تصحيح و تعليق از سيد جلال الدين آشتيانی، چاپ دوم.،مشهد: المركز الجامعى للنشر.
........................................................،1363، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحيح از محمد خواجوی، چاپ اول ،تهران: موسسه تحقيقات فرهنگی.
......................................................، 1354،المبدء والمعاد، مصحح سید جلال الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
مطهری، مرتضی ، 1384،مجموعه آثار، ج16،چاپ سوم ،تهران: انتشارات صدرا.
میر داماد، ،1376، قبسات، به اهتمام دكتر مهدى محقق دكتر سيد على موسوى بهبهانى، پروفسور ايزوتسو، دكتر ابراهيم ديباجی، چاپ دوم، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
مصباح یزدي، محمد تقی. 1379، آموزش فلسفه. چاپ سوم، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، شرکت چاپ ونشر بین الملل.
مطهری، مرتضی ،1369 مجموعه مقالات فلسفی ، چاپ اول،تهران: انتشارات حکمت.
