تطبیق توصیفی روایات کهن مبتنی بر روایت‌شناسی معاصر
الموضوعات :شهرزاد رادمنش 1 , ابوالقاسم قوام 2 , رضا اشرف زاده 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی. واحد مشهد. دانشگاه آزاد اسلامی. مشهد. ایران.
2 - دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
الکلمات المفتاحية: روایت‌شناسی, Narratology, معرفی و تطبیق روایات کهن, خاستگاه روایات, : Introduction and application of ancient narrations, origin of narrations,
ملخص المقالة :
پژوهش در روایات کهن، توأمان نیازمند تأویل و قرینه‌سازی با نظریات عصر حاضر است. در منظر انسان کهن؛ روایت‌ها، قصه‌ها و افسانه‌ها از دلکش‌ترین هنجارهای تفننی آدمیان بوده است و فارغ از میزان اعتبار روایت‌های نخستین، پرداخت روایت‌ها در مسیر فرهنگ و تمدن، کاربرد چشمگیر داشته است. اغلب آن روایات؛ امروزه مانند استعاره‌ها، قابلیت ارجاعی دارد و منجر به خلق داستانهای نوین شده و می‌تواند مبتنی بر ابزار روایت‌شناسی، تطبیق، موازنه و بینامتنیت، نقادی شود. در این پژوهش مستخرج از رساله؛ در چارچوب روایت‌شناسی و با بهره‌گیری از ادب تطبیقی به خاستگاه روایتگری کهن پرداخته شده است که به نوعی با روایتگری معاصر، ارتباط و انگارة اشتراکی دارد. دستاورد این پژوهش، معرفی آثار کهن مصری، بابلی، سومری، فنیقی، عبری، یونانی، ایرانی، هندی، ژاپنی و چینی است. همچنین نتایج نشان دهندة آن است که متون کهن به دلیل سرشت روایی و بهره‌گیری از عناصر روایی ساختارگرایی و فنون داستان پردازی، در زمرة آثار ساختارگرا قرار دارند.
منابع
آذرنوش، آذرتاش. (۱۳۷۲). راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی. مشهد: انتشارات توس.
اخوت، احمد. (۱۳۷۱). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا.
اسپرهم، داود و شاگشتاسبی، مولود و سالاری، عزیزالله. (۱۳۹۸). «تحلیل روایی داستان نخجیران و شیر مثنوی معنوی با رویکرد زبان‌شناسی رمزگان رولان بارت». پژوهشنامة نقد ادبی و بلاغت، سال هشتم، شمارة ۱. صص۱۹-۱.
استرابون. (۱۳۸۱). جغرافیای استرابو: سرزمینهای زیر فرمان هخامنشیان. ترجمة همایون صنعتی زاده. تهران: بنیاد موقوفات ایرج افشار.
افشاری، مهران. (۱۳۸۴). تازه به تازه نو به نو؛ مجموعه مقالات دربارة اساطیر، فرهنگ مردم و ادبیات عامیانة ایران. با مقدمة کتایون مزداپور. تهران: نشر چشمه.
امین‌مقدسی، ابوالحسن. (1386)، ادبیات تطبیقی، تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ایونس، ورونیکا. (۱۳۸۱). اساطیر هند. ترجمة باجلان فرخی. تهران: انتشارات اساطیر.
بارت، رولان. (۱۳۷۳). از اثر تا متن. ترجمة مراد فرهادپور. تهران: ارغنون.
بامشکی، سمیرا. (۱۳۹۱). روایت‌شناسی داستانهای مثنوی. تهران: هرمس.
بورکهارت، گئورک. (۱۳۸۳). حماسة گیلگمش، کهن ترین احماسة بشری. مترجم لوحهای میخی جرج اسمیت. ترجمة نصرالله منشی. تهران: نشر اختران.
بهار، مهرداد. (۱۳۸۱). پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگاه.
بیرل، آن. (۱۳۸۹). اسطوره‌های چینی از مجموعة اسطوره‌های ملل. ترجمة عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
پارسا‌نصب، محمد. (۱۳۸۸)، «بن‌مایه؛ تعاریف، گونه‌ها و کاربردها». فصلنامة نقد ادبی. شمارة ۵. صص ۳۴-۱.
پرینس، جرالد. (۱۳۹۵). فرهنگ تفصیلی اصطلاحات روایت‌شناسی. ترجمة رحیم موسوی‌نیا. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
تراویک، باکنر. (۱۳۹۰). تاریخ ادبیات جهان. جلد اول. ترجمة عربعلی رضایی. تهران: نشر فرزان روز.
تفضلی، احمد. (۱۳۷۸). تاریخ ادبیات پیش از اسلام. به کوشش ژاله آموزگار. تهران: انتشارات سخن.
تودوروف، تزوتان. (۱۳۹۱). منطق گفتگویی میخاییل باختین. ترجمة داریوش کریمی. تهران: مرکز.
جزینی، محمدجواد. (۱۳۸۵). «قصه‌گویی هنری دیرینه و پیشینة قصه‌گویی در ایران». کتاب ماه کودک و نوجوان. صص ۶۷-۶۲.
ج.ف، بیرلین. (۱۳۸۶). اسطوره‌های موازی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
جوزف، کمبل. (۱۳۷۷). قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. تهران: چاپ سعدی.
جهان‌بگلو(تجدد)، مهین. (۱۳۵۰). تراژدی آفرینش، گردآوری و تفسیر متون اوستایی. تهران: چاپخانة بانک بازرگانی.
حرّی، ابوالفضل و ساداتی، سیدشهاب الدین. (۱۳۸۹). «نقد و بررسی کتاب روایت داستانی بوطیقای معاصر» نوشتة شلومیت ریمون کنان، کتاب ماه ادبیات. شمارة۴۰. پیایپی ۱۵۴، صص۱۹-۴.
خالقی‌مطلق، جلال. (۱۳۸۸). گل رنج‌های کهن، به کوشش علی دهباشی. تهران: ثالث.
داد، سیما. (1375 ). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
ذکرگو، امیرحسین. (۱۳۹۴). اسطوره‌شناسی و هنر هند. تهران: موسسة تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری.
رحمتی، محمدکاظم. (۱۳۹۵). ابن ندیم و کتاب الفهرست. قم: نشر مورخ.
ریمون‌کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر. ترجمة ابوالفضل حرّی. تهران: نیلوفر.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۹۶). ارسطو و فن شعر، تهران: امیرکبیر.
ساراپ، مادن. (1382). راهنمایی مقدماتی بر پساساختار رایی و پسامدرنیسم. ترجمة محمد رضا تاجیک. تهران: نی.
ستایشگر، مهدی. (۱۳۸۱)، واژه نامة موسیقی ایران زمین. جلد اوّل، تهران: اطلاعات.
سجودی، فرزان. (۱۳۹۸). نشانه‌شناسی کاربردی. ویرایش دوم. تهران: نشر علم.
سچ‌ویک، پیتراندروگاد. (۱۳۸۷). مفاهیم بنیادی نظریة فرهنگی. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
شی‌یرا، ادوارد. (۱۳۷۵). الواح بابل. ترجمة علی‌اصغر حکمت. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
صفا، ذبیح‌الله. (۱۳۶۹). حماسهسرایی در ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ضیمران، محمد. (۱۳۷۹). گذر از جهان اسطوره به فلسفه. تهران: هرمس.
فشارکی، محسن محمدی و خدادای، فضل‌الله (۱۳۹۷). فرهنگ توصیفی اصطلاحات روایت‌شناسی. تهران: اندیشه.
کالیداس. (۱۳۹۶). شکونتلا. ترجمة ایندو شیکهر. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کریمر، ساموئل. (۱۳۸۳). الواح سومری. ترجمة داود رسایی. تهران:انتشارات علمی و فرهنگی.
کوجیکی، ال. (۱۳۸۰). کوجیکی کتاب مقدس آیین شینتو در ژاپن. ترجمة احسان مقدس. تهران: انتشارات بهجت.
کالر، جاناتان. (۱۳۹۳). نظریة ادبی. ترجمة فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
کلاشنیکوف، نینا. (1385). صورت‌گرایی روسی. دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهـران مهـاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
ماگوشی، هاسویا. (۱۳۷۹). جهان اسطوره‌شناسی شامل آثاری از ژرژ دومزیل، جیمز دارمستتر، روژه کایوا، ژرژ گودورف، هاسویا ماگوشی. ترجمة جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.
لوته، یاکوب. (138۸). مقدمه ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمة امید نیک فرجام. تهران: مینوی خرد.
محمدی، محمدهادی و قائینی، زهره. (۱۳۸۰). تاریخ ادبیات کودکان ایران؛ ادبیات شفاهی دوران باستان (جلد اول). تهران: موسسه فرهنگی هنری پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان.
مدرسی، فاطمه. (۱۳۹۵). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه‌های ادبی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مندور، محمد. (بی‌تا). فی المیزان الجدید، مصر: دارالنهضه.
موحدیان‌عطار، علی. (۱۳۸۴). «متون دینی هندو». هفت آسمان فصلنامة تخصصی ادیان و مذاهب. شمارة ۲۴. صص ۱۴۴-۱۱۵.
مکوئیلان، مارتین. (1388). گزیدة مقالات روایت. ترجمة فتاح محمدی. تهران: مینوی خرد.
مؤذن‌جامی، محمدمهدی. (۱۳۷۹). ادب پهلوانی، مطالعه‌ای در تاریخ ادب دیرینة ایرانی از زرتشت تا اشکانیان. تهران: نشره قطره.
وبستر، راجر. (۱۳۸۲). پیش درآمدی بر مطالعة نظریة ادبی. ترجمة الهه دهنوی. تهران: روزگار.
وکیلی، شروین. (۱۳۸۹). اسطورة معجزة یونانی. تهران: نشر شورآفرین و شرکت نشر نقد افکار.
وکیلی، شروین. (۱۳۹۳). اسطورة آفرینش بابلی. ترجمة آزاده دهقانی. تهران: علم.
الیاده، میرچاده. (۱۳۸۴). اسطوره بازگشت جاودانه. ترجمة بهمن سرکاراتی. تهران: انتشارات طهوری.
ینسن، مریام ایوان و ن.دان، پیتر. (۱۳۹۶). روایت‌آمیزی در دن‌کیشوت. ترجمة بهروز قیاسی. تهران: نشر اطراف.
یوسفیان‌کناری، محمدجعفر و طاووسی، محمود. (۱۳۸۸). «کاوشی نوین در سرچشمه‌های نخستین حماسة گیلگمش». نشریة پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان. شمارة ۴. صص۱۸-۱.
علوش، سعید. (1987). مدارس العرب المقارن، بیروت: المرکز السقافی العربی.
غنیمی هلال، محمد. (۱۳۹۱). ادبیات تطبیقی؛ تاریخ و تحول اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی. تهران: امیرکبیر.
_||_
Azarnoosh, Azartash. (1372). Ways of Persian influence in pre-Islamic Arabic culture and language. Mashhad: Toos Publications.
2- okhvat, Ahmad. (1371). Grammar of the story. Isfahan: Publishing tomorrow.
Spearham, Davood and Shagshtasbi, born and ruled, Azizullah. (1398). "Narrative analysis of the story of Nakhjiran and the lion of the spiritual Masnavi with the linguistic approach of Roland Barthes cryptographers". Journal of Literary Criticism and Rhetoric, Eighth Year, Pp 1-19.No. 1.
Strabo. (1381). Geography of Strabo: Lands under the rule of the Achaemenids. Translated by Homayoun Sanatizadeh. Tehran: Iraj Afshar Endowment Foundation.
Afshari, Mehran. (2005). Fresh to fresh new to new; Collection of articles on Iranian mythology, culture and popular literature. Introduced by Katayoun Mazdapour. Tehran: Cheshmeh Publishing.
Amin al-Maqdisi, Abu al-Hassan. (2007), Comparative Literature, Tehran: Publishing and Printing Institute, University of Tehran.
Evans, Veronica. (1381). Indian mythology. Translated by Bajlan Farrokhi. Tehran: Asatir Publications.
Bart, Roland. (1373). effect to text. Translated by Murad Farhadpour. Tehran: Organon.
Bamshki, Samira. (1391). Narrative of Masnavi stories. Tehran: Hermes.
Burkhart, Gork. (2004). The Epic of Gilgamesh, the oldest human epic. Translator of George Smith Cuneiform. Translated by Nasrullah Munshi. Tehran: Akhtaran Publishing.
Bahar, Mehrdad. (1381). Research in Iranian Mythology, Tehran: Agah Publications.
Birl, An. (1389). Chinese myths from the collection of myths of nations. Translated by Abbas Mokhber. Tehran: Markaz Publishing.
Parsa Nasab, Mohammad. (2009), Definitions, types and applications. Literary Criticism Quarterly. Issue 5. Pp.1-34.
Prince, Gerald. (1395). Detailed Dictionary of Narrative Terms. Translated by Rahim Mousavi. Ahvaz: Shahid Chamran University Press, Ahvaz.
Travik, Buckner. (1390). History of world literature. first volume. Translated by Arab Ali Rezaei. Tehran: Farzan Rooz Publishing.
Tafzali, Ahmad. (1378). History of pre-Islamic literature. By the effort of Jaleh the teacher. Tehran: Sokhan Publications.
Todorov, Tzutan. (1391). You lost the dialogue logic of Mikhail. Translated by Dariush Karimi. Centeral Tehran.
Jazini, Mohammad Javad. (1385). "Ancient art storytelling and the history of storytelling in Iran". Book of the month for children and adolescents. Pp. 67-62.
JF, Berlin. (2007). Parallel myths. Translated by Abbas Mokhber. Centeral Tehran.
eJoseph, Campbell. (1377). The power of myth. Translated by Abbas Mokhber. Thran: Saadi Press.
Jahanbegloo (Modernity), Mahin. (1350). The tragedy of the creation, collection and interpretation of Avestan texts. Tehran: Bazargani Bank Printing House.
Hurri, Abolfazl and Sadati, Seyed Shahabuddin. (1389). "Critique of the Book of Contemporary Narrative Poetry" by Shlomite Raymond Kennan, Literature Month Book. Issue 40. P. 154, Pp. 19-4.
Creator is absolute, glory. (1388). The flower of ancient sufferings, by the efforts of Ali Dehbashi. Tehran: Third.
Dad, Sima. (1375). Dictionary of Literary Terms. Tehran: Morvarid.
Zikrgoo, Amir Hossein. (1394). Indian mythology and art. Tehran: Institute for the Compilation, Translation and Publication of Works of Art.
Rahmati, Mohammad Kazem. (1395). Ibn Nadim and the Book of the List. Qom: Published by a historian.
Shalomite rhymes. (1387). Narrative of contemporary Poetics. Translated by Abolfazl Harri. Tehran: Niloufar.
Zarrinkoob, Abdul Hussein. (1396). Aristotle and the Art of Poetry, Tehran: Amirkabir.
Sarap, Maden. (1382). introductory guide to poststructuralism and postmodernism. Translated by Mohammad Reza Tajik. Tehran: Ney.
Stayeshgar, Mehdi. (2002), Dictionary of Iranian Music. Volume One, Tehran: Information.
Sojudi, Farzan. (1398). Applied semiotics. Second edition. Tehran: Alam Publishing.
Sechovik, Petrandrogad. (2008). Fundamental concepts of cultural theory. Translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi. Tehran: Ad.
Shira, Edward. (1375). Tablets of Babylon. Translated by Ali Asghar Hekmat. Tehran: Scientific and Cultural Publications.
Safa, Zabihullah. (1990). Epic writing in Iran, Tehran: Amirkabir Publications.
Mohammed Zemaran. (1379). Transition from the world of myth to philosophy. Tehran: Hermes.
Fesharaki, Mohsen Mohammadi and Khodadai, Fazlullah (1397). Descriptive Dictionary of Narrative Terms. Tehran: Andisheh.
Kalidas. (1396). Shakontala. Translated by Indo Shikhar. Tehran: Scientific and cultural publications.
Kramer, Samuel. (2004). Sumerian Tablets. Translated by Davood Rasaei. Tehran: Scientific and cultural publications.
Kojiki, L. (1380). Kojiki Shinto Bible in Japan. Translated by Ehsan Moqaddas. Tehran: Behjat Publications.
Caller, Jonathan. (2014). Literary theory. Translated by Farzaneh Taheri. Tehran: Center.
Kalashnikov, Nina. (1385). Russian formalism. Encyclopedia of Contemporary Literary Theories, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran: Ad.
Magoshi, Hasuya. (1379). The World of Mythology includes works by Georges Domzil, James Darmstadter, Roger Kaiva, Georges Godorff, Hasoya Magoshi. Translated by Jalal Sattari. Tehran: Markaz Publishing.
Lotte, Jacob. (1388). An Introduction to Narrative in Literature and Cinema. Translated by Omid Nik Farjam. Tehran: Minavi Kherad.
Mohammadi, Mohammad Hadi and Ghaeni, Zohreh. (1380). History of Iranian children's literature; Ancient Oral Literature (Vol. I). Tehran: Cultural, Artistic and Research Institute for the History of Children's Literature.
Modarressi, Fatemeh. (1395). Descriptive culture of literary criticism and theories. Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
Mandour, Mohammad. (Beta). In the New Balance, Egypt: Dar al-Nahda.
Movahedian Attar, Ali. (2005). "Hindu Religious Texts". Seven Skies is a specialized quarterly of religions and sects. Pp.115-144. No. 24.
Muezzinji, Mohammad Mehdi. (1379). Pahlavani literature, a study in the history of ancient Persian literature from Zoroaster to the Parthians. Tehran: Qatreh Publishing.
Webster, Roger. (1382). Introduction to the study of literary theory. Translated by the goddess Dehnavi. Tehran: Roozgar.
Lawyer, Sherwin. (1389). Greek Miracle Myth. Tehran: Shoorafarin Publishing and Critique of Thought Publishing Company.
Lawyer, Sherwin. (2014). The myth of Babylonian creation. Translated by Azadeh Dehghani. Tehran: Science.
Eliyadeh, Mirchadeh. (2005). The myth of eternal return. Translated by Bahman Sarkarati. Tehran: Tahoori Publications.
Jensen, Mary Ivan and N. Dan, Peter. (1396). Narrative in Denkishot. Translated by Behrooz Ghiyasi. Tehran: Publishing around.
Yousefiankenari, Mohammad Jafar and Tavousi, Mahmoud. (1388). "A New Exploration into the Sources of the First Epic of Gilgamesh." Journal of Persian Language and Literature Research, University of Isfahan. Issue 4. Pp.1-18
Alloush, Saeed. (1987). Al-Muqarran Arab Schools, Beirut: Al-Saqafi Al-Arab Center.
Ghanimi Hilal, Mohammad. (1391). Comparative literature; History and evolution of the influence and influence of Islamic culture and literature. Tehran: Amirkabir.
