بررسی فرهنگ عامّه در رسالة جلالیه اثر محتشم کاشانی
الموضوعات :
زینب کوچکی علیکلایه
1
,
سیدکیهان شهدایی
2
,
جمال احمدی
3
,
رضا برزویی
4
1 - دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران،
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج
الکلمات المفتاحية: رسالة جلالیه, ادبیات عامّه, فرهنگ عامّه, محتشم کاشانی,
ملخص المقالة :
فرهنگ عامّه میراثی کهن با قلمروی به گستردگی تاریخ بشریّت است که به‌صورت شفاهی، سینهبهسینه و نسل‌به‌نسل به شکل تجاربی ارزشمند، به ارث رسیده است. ادبیات عامیانة هر قوم و ملیتّی، برخاسته از فرهنگ و تمدن آن است و اندیشهها، دیدگاهها و همچنین سبک زندگی و اقوام و ملل را در گذشتههای دور، انعکاس میدهد. هدف از این پژوهش، شناساندن باورها و آداب و سنن رایج در رساله جلالیه اثر محتشم کاشانی است. بنابراین پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای به بررسی فرهنگ عامّه در رسالة جلالیه اثر محتشم کاشانی پرداخته است. نتایج حاصل از بررسیها، نشان می دهد که محتشم کاشانی از بیشتر عناصر فرهنگ عامّه در اثر خود استفاده کرده است و از آن‌ها در راه جذابتر و پرمخاطب کردن اثر خود بهره گرفته است و علاوهبر آن از این راه به حفظ سنّتهای نیک و کهن نیز کمک شایانی کرده است که در این میان بیشترین بسامد مختص به باورها و عقاید عامّه و ادبیات و اصطلاحات عامّه و همچنین کمترین آن‌ها به مواردی همچون مشاغل و حرفه‌ها و آداب و رسوم عامّه اختصاص یافته است.
فهرست منابع
اعتماد مقدم، علیقلی. (بیتا)، آیین و رسم‌های ایرانیان باستان بر بنیاد شاهنامۀفردوسی، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر.
بیهقی، حسینعلی (۱۳۷۶). پژوهشی در بررسی فرهنگ‌عامهٔ ایران، چاپ دوم، انتشارات آستان قدس رضوی.
تمیم داری، احمد، (۱۳۹۰)، فرهنگ‌عامه، چاپ اول، تهران: انتشارات مه کامه.
حسینی، سعیده (۱۳۹۲)، بررسی نگرش سفرنامه نویسان اروپایی به باورهای عامیانه عصر صفوی، استاد راهنما: محمدحسین الهی زاده، دانشگاه بیرجند، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، مقطع کارشناسی ارشد.
خرمشاهی، بهاءالدین، (۱۳۹۵)، «فرهنگ عامّه در ادب کهن پارسی»، خبرگزاری میراث فرهنگی (miras).
جاهودا، گوستاو، (۱۳۷۱). روانشناسی خرافات، ترجمه محمدتقی براهنی، چاپ سوم، تهران: نشر البرز.
چیت‌ساز، محمدرضا، (۱۳۷۹) تاریخ پوشاک ایرانیان، تهران: انتشارات سمت.
ذوالفقاری، حسن (۱۳۹۴)، زبان و ادبیات عامه ایران، تهران: سمت.
راوندی، مرتضی (۱۳۷۴)، تاریخ اجتماعی ایران، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
روح‌الامینی، محمود. (۱۳۷۵)، زمینهٔ فرهنگ شناسی، تهران: انتشارات عطار.
سالاری، مهشید، (۱۳۸۹)، مردم‌شناسی ایرانی (آداب و روسوم و فرهنگ)، تهران: نشر آفرینش.
شمیسا، سیروس، (۱۳۷۱)، فرهنگ اشارات ادبیات فارسی، تهران: انتشارات فردوسی.
صرفی، محمدرضا، (۱۳۸۴)، عناصر فرهنگ‌عامه در غزلیات حافظ، فرهنگ، ش ۵۵: صص ۱۶۵- ۱۹۹
صرفی، محمدرضا (۱۳۸۳) بازتاب باورهای خرافی در مثنوی، کرمان: نشریه دانشکده ادیان و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، شماره ۱۵.
علی نژاد، محمد و دیگران (۱۳۹۶)، «فرهنگ عامّه در اشعار محتشم کاشانی»، دوره سوم، شماره ۲، صص ۲۷-۴۳.
گلسرخی، ایرج (۱۳۷۷)، تاریخ جادوگری، چاپ اول، چاپ مهارت.
ماسه، هانری، (۱۳۷۵)، معتقدات و آداب ایرانی، ترجمه مهدی روشن‌ضمیر، تهران: نشر پردازش.
محتشم کاشانی، (۱۳۴۴). دیوان، به کوشش محمد اسماعیل مهر علی گرگانی، انتشارات: کتاب‌فروشی محمودی خیابان بوزرجمهری.
محجوب، محمدجعفر (۱۳۸۳)، فرهنگ عامیانه مردم ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ سوم، تهران، نشر چشمه.
مصاحب، غلامحسین (۱۳۸۱). دائره‌المعارف فارسی، تهران انتشارت امیرکبیر.
نوایی، عبدالحسین و صدری، مهدی (۱۳۷۸)، «نقد و معرفی کتاب کلیات محتشم کاشانی»، آینه میراث، زمستان شماره ۷-۸.
یاحقی، محمدجعفر، (۱۳۶۹)، فرهنگ اساطیر و داست‌واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: سروش.
_||_
Etemad Moghadam, Ali Qali. (Bita), Rituals and customs of ancient Iranians based on Ferdowsi's Shahnameh, Publications of the Ministry of Culture and Arts.
Beyhaqi, Hossein Ali (1376). A research on Iranian popular culture, second edition, Astan Quds Razavi Publishing House.
Tamim Dari, Ahmad, (۲۰۱۳), Folklore, first edition, Tehran: Mahkameh Publications.
Khorramshahi, Bahaddin, (2015), "Popular culture in ancient Persian literature", cultural heritage news agency (miras).
Hosseini, Saeeda (2012), investigating the attitude of European travel writers to the folk beliefs of the Safavid era, supervisor: Mohammad Hossein Elahizadeh, Birjand University, Faculty of Literature and Humanities, Master's degree.
Jahoda, Gustav, (1371). The psychology of superstitions, translated by Mohammad Taghi Brahni, third edition, Tehran: Alborz Publishing.
Chitsaz, Mohammad Reza, (1379) The History of Iranian Clothing, Tehran: Samit Publications.
Zulfiqari, Hassan (2014), Popular Language and Literature of Iran, Tehran: Samt.
Ravandi, Morteza (1374), Social History of Iran, 3rd edition, Tehran: Amirkabir Publications.
Rooh Al-Amini, Mahmoud. (1375), the field of cultural studies, Tehran: Attar Publications.
Salari, Mahshid, (1389), Iranian anthropology (manners and customs and culture), Tehran: Afarinesh Publishing House.
Shamisa, Siros, (1371), Persian Literature Allusions, Tehran: Ferdowsi Publications.
Sarfi, Mohammad Reza, (2004), elements of popular culture in Hafez's sonnets, Farhang, vol. 55: pp. 165-۱۹۹.
Sarafi, Mohammad Reza (2004) Reflection of Superstitious Beliefs in Masnavi, Kerman: Shahid Bahnar University Faculty of Literature and Humanities Journal, No. 15.
Alinejad, Mohammad and others (2016), "Public culture in the poems of Mohtsham Kashani", third volume, number 2, pp. 27-۴۳.
Golsarkhi, Iraj (1377), history of witchcraft, first edition, skill edition.
Maseh, Hanri, (1375), Iranian beliefs and customs, translated by Mehdi Roshan Zamir, Tehran: Prozazem Publishing House.
Mohtsham Kashani, (1344). Diwan, by the efforts of Mohammad Esmail Mehrali Gorgani, Publishers: Mahmoodi bookstore, Bouzarjamohri street.
Mahjoub, Mohammad Jaafar (2013), Folk Culture of Iranian People, by Hasan Zulfiqari, third edition, Tehran, Cheshme Publishing House.
Musaheb, Gholamhossein (۱۳۸۱). Persian encyclopedia, Tehran, Amirkabir Publishing House.
Navaei, Abdul Hossein and Sadri, Mehdi (1378), "Criticism and introduction of the book of Mohtsham Kashani's Universalities", Mirror of Legacy, Winter No. 7-8.
Yahaghi, Mohammad Jaafar, (1369), The culture of myths and legends in Persian literature, Tehran: Soroush.
