تفاوت‌های واژگانی زنان و مردان در رمان «درازنای شب» اثر جمال میرصادقی
الموضوعات :یدالله بهمنی 1 , فاطمه حاجتی 2
1 - عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید رجایی
الکلمات المفتاحية: زبان جنسیتی, تفاوت‌های واژگانی, رمان درازنای شب, جمال میرصادقی.,
ملخص المقالة :
پژوهش در حوزۀ زبان و جنسیت از مطالعات نوین زبانشناسی اجتماعی است که در نتیجۀ تلاش فمینیست‌ها برای توازن جایگاه اجتماعی زنان و مردان صورت گرفت. پرداختن به این تفاوت‌ها در رفتار کلامی زنان و مردان سبب آگاهی‌بخشی و در نهایت اعتلای فرهنگی جامعه در مسیر مطلوب روابط انسانی می‌شود. آثار مکتوب به ویژه رمان نیز علاوه بر قابلیت بررسی زبان و جنسیت به عنوان ویژگی فرهنگی نویسنده، می‌تواند در بازشناسی نگرش جنسیتی یک اجتماع در محدودۀ زمانی و مکانی خاصی مؤثر باشد و بر همین اساس تمایز زبان نویسنده و شخصیت‌ها را در مقاطع تاریخی و ابعاد فرهنگی، به‌عنوان واقعیت زندگی انسانی- اجتماعی بررسی نماید. پژوهش حاضر به ارزیابی عملکرد نویسندۀ رمان درازنای شب در به‌کارگیری زبان جنسیتی می-پردازد و به‌طور ویژه بر تفاوت‌های واژگانی نظر دارد؛ داده‌های زبان‌شناسان و پژوهشگران درمورد برخی از تفاوت‌های مطرح واژگانی زنان و مردان، همچون کاربرد سوگندواژه‌ها، رنگ‌واژه‌ها، دشواژه‌ها، صفات و واژگان عاطفی، تعدیل‌گرها و تشدیدگرها جمع‌آوری گردید. سپس موارد مربوط به هر مؤلفه، از کل رمان استخراج و در نهایت با توجه به متغیرهای اجتماعی و بافت موقعیتی تجزیه و تحلیل شدند. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که جمال میرصادقی صفات و واژگان عاطفی، تعدیل‌گرها و تشدیدگرها را مطابق با یافته‌های زبان‌شناسان به‌کار برده است، در حالی که تنوع رنگ‌واژه‌ها از منظر زبان‌شناختی جنسیتی، ضعیف ارزیابی شد. علاوه بر آن، اختلاف آماری کم، اما معناداری نشان می‌دهد که نویسنده علی‌رغم نظر زبان‌شناسان، سوگندواژه-ها و دشواژه‌های بیشتری در زبان زنان به‌کار گرفته است.
منابع
کتاب¬ها
ارهارت، اوته (1380) زنان خوب به آسمان می‌روند، زنان بد به همه‌جا، برگردان پدرام پورنگ، تهران: نسل نو اندیش.
فیشر، هلن (1398) جنس اول، برگردان نغمه صفاریان، تهران: نشر نو.
لیکاف، رابین تالمک (1400) زبان و جایگاه زن، برگردان مریم خدادادی و یاسر پوراسماعیل، تهران: نگاه.
محمدی اصل، عباس (1399) جنسیت و زبانشناسی اجتماعی، تهران: گل‌آذین.
میرعابدینی، حسن (1380) صدسال داستان‌نویسی ایران، جلد اول و دوم با تجدیدنظر کلی، تهران: چشمه.
مقالات
ارباب، سپیده. (1391). بررسی و طبقه‌بندی دشواژه‌های رایج فارسی در تداول عامه. نشریۀ پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی. (4). 107-124.
کراچی، روح‌انگیز. (1394). چگونگی تأثیر جنسیت بر ادبیات. نشریۀ زن در فرهنگ و هنر. (2). 223-241.
محمودی بختیاری، بهروز، دهقانی، مریم. (1392). رابطۀ زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان. نشریۀ زن در فرهنگ و هنر. (4)، 543-556.
نجفی عرب، ملاحت، بهمنی مطلق، یدالله. (1394). کاربرد واژگان در رمان شازده احتجاب از منظر زبان و جنسیت. فصل¬نامه تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 6 (20)، 121-132.
پایان¬نامه¬ها
جان نژاد، محسن (1380) زبان و جنسیت: پژوهش زبان‌شناختی اجتماعی؛ تفاوت‌های زبانی میان گویشوران مرد و زن ایرانی در تعامل مکالمه‌ای. پایان‌نامۀ دکتری. دانشگاه تهران.
فارسیان، محمدرضا (1378) جنسیت در واژگان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
منابع لاتین
De haan, D. N. (1979). Speech differences between women and men: on the wrong track? Language in Society, 8(1), 33-50.
Shitemi, N. L. (2009). Language and gender. A lecture to be given to IUPUI Fulbright-hays group projects abroad program July 5th-August 6th 2009 At Moi University Campuses.
McMillan, J. R. Clifton, A. K. McGrath, D. & Gale, W. S. (1977). Women's language: Uncertainty or interpersonal sensitivity and emotionality? Sex roles, 3(6), 545-559.
Wahyuningsih, S. (2018). Men and women differences in using language: A case study of students at STAIN Kudus. EduLite: Journal of English Education, Literature and Culture, 3(1), 79-90.
References
Books
Earhart, Ute (1380) Good women go to heaven, bad women everywhere, Translated by Pedram Pourang, Tehran: Nasle jadide mtefakeran.
Fisher, Helen (2018) first gender, Translation of the song of Safarian, Tehran: Enteshare jadid.
Lekoff, Robin Talmac (1400) Language and position of women, Translated by Maryam Khodadadi and Yaser Pourasmail, Tehran: Negah.
Mohammadi Asl, Abbas (2019) Gender and sociolinguistics, Tehran: Golazin.
Mirsadeghi, Jamal (1349) long night First Edition, Tehran: Ketab Zaman.
Mirsadeghi (Zolgadr), Maimant (2014) Contemporary Persian novels, Tehran: Niloofar.
Mir Abdini, Hassan (1380) One hundred years of Iran's story writing. The first and second volume with general revision, Tehran: Cheshme
Articles
Master, Sepideh. (2011). Review and classification of common Persian slang words in public circulation. Journal of Comparative Linguistics Research( 4), 107-124.
Karachi, soulful. (2014). How gender affects literature. Women in culture and art magazine, (2),223-241.
Mahmoudi Bakhtiari, Behrouz , Dehghani, Maryam. (2012). The relationship between language and gender in the contemporary Persian novel: a review of six novels. Women in culture and art magazine. (4), 543-556.
Najafi Arab, Malahat, Bahmani Motlaq, Yadullah. (2014). The use of vocabulary in the novel Prince of Ehtijab from the perspective of language and gender. Chapter of Tafsir and Analysis of Persian Language and Literature Texts (Dehkhoda), 6 (20), 121-132.
Theses
Jannejad, Mohsen (1380) Language and gender: sociolinguistic research; Linguistic differences between Iranian male and female speakers in conversational interaction. PhD thesis. University of Tehran.
Farsian, Mohammadreza (1378) Gender in vocabulary. Master's thesis. University of Tehran.
Latin References
De, Hanna. (1979). Speech differences between women and men: on the wrong track? Language in Society, 8(1), 33-50.
Shitemi, N. L. (2009). Language and gender. A lecture to be given to IUPUI Fulbright-hays group projects abroad program July 5th-August 6th 2009 At Moi University Campuses.
McMillan, J. R. Clifton, A. K. McGrath, D. & Gale, W. S. (1977). Women's language: Uncertainty or interpersonal sensitivity and emotionality? Sex roles, 3(6), 545-559.
Wahyuningsih, S. (2018). Men and women differences in using language: A case study of students at STAIN Kudus. EduLite: Journal of English Education, Literature and Culture, 3(1), 79-90.
