معرفی نسخة خطی صفاء‌القلوب و بررسی ویژگیهای سبکی آن
الموضوعات :
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی، خوی. ایران
الکلمات المفتاحية: صفاء‌القلوب, قاجار, عبدالرحیم شیروانی, نسخة خطی,
ملخص المقالة :
صفاء‌القلوب اثر ارزشمندی است که فقط یک نسخۀ خطی در کتابخانۀ ملّی تبریز از آن وجود دارد و تاکنون هم تصحیح نشده است. این کتاب را عبدالرحیم حزین شیروانی در دورة قاجار در 19 گفتار و 11 حکایت و یک خاتمه‌ای کوتاه در دعای خیر در حق کاتب به اقتفا از نان و حلوای شیخ بهایی و در وزن و قالب آن سروده است. مقالة حاضر به روش اسنادی- توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای بررسی و تحلیل شده، در صدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که بارزترین ویژگیهای سبکی صفاء‌القلوب چیست؟ به این منظور، مهم‌ترین ویژگیهای صفاء‌القلوب در سه سطح فکری، زبانی و ادبی همراه با معرَّفی نسخه و ویژگی رسم‌الخط آن، بررسی و تلمیحات و تضمین‌های به کار رفته، تخریج و مصدریابی شده است. یافته‌های پژوهش مبنی بر آن است که این اثر از جهتی ویژگیهای سبک کهن را دارد و از جهتی رد پای واژه‌ها و اصطلاحات روز و کاربردهای نو در لابلای این نسخه مشهود است. ویژگیهای سبکی و رسم‌الخط نسخه، در دو نسخه دیگر نیز دیده می‌شود. تنها 7 درصد ابیات مردّف، هستند. پیروی از نان و حلوا نیز در جای جای نسخه نمود دارد. مؤلفّ این اثر، غیر از شیخ بهایی، به اشعار مولوی و عطار و صائب نیز نظر داشته است.
فهرست منابع و مآخذ
16- شیخ بهایی، محمّد بن حسین(1385) نان و حلوا، چاپ اوّل، تهران: آگاهان ایده
17- (1391)، دیوان، چاپ پنجم، تهران: زرّین
18- شیروانی، عبدالرحیم، ( 474)، دیوان، نسخة خطّی: تبریز: کتابخانة ملّی
19- (1391) مظهرالترکی، تصحیح فرهاد رحیمی، تهران: اندیشه نو
20- شوکتی، آیت(1399) « معرّفی نسخه خطّی دیوان عبدالرحیم شیروانی و بررسی ویژگیهای سبکی آن»، دو فصلنامه پزوهشنامه نسخهشناسی متون نظم و نثر فارسی، دانشگاه آزاد دهاقان، دوره 5، ش 13، صص 53-79
21- شیخ صدوق(1385)عللالشرایع، ج1، قم: داوری
22- صائب، محمّد علی(1392) دیوان صائب تبریزی، چاپ چهارم، تهران: اقبال
23- عطار، محمد بن ابراهیم(1384) منطقالطیر، تصحیح رضا انزابینژاد و سعیدالله قرهبگلو، چاپ اوّل، تبریز: آیدین
24- کلک مسیحا، آثار خوشنویسان بزرگ ایران قرن 10-14،( 1386) به کوشش مجمع ذخائر اسلامی، تهران: اسراء
25- ماهیار، عباس(1388)عروض فارسی، چاپ یازدهم، تهران: سارنگ
26- معین، محمد( 1386 ) فرهنگ فارسی معین، تهران: امیر کبیر
27- ملاح، حسینعلی(1385) پیوند موسیقی و شعر، تهران: قضا
28- مولوی، جلالالدین(1373) مثنوی معنوی، با مقدمه قدمعلی سرّامی، چاپ پنجم، تهران: بهزاد
29- وصال شیرازی، علی، (1386)تذکره گلشن وصال، تنظیم و تصحیح محمود طاووسی، شیراز: نوید
30- یلمهها، احمد رضا(1390) بررسی و تحلیل نوعی از تصرفات کاتبان در نسخههای خطی، پژوهش نامه زبان و ادبیّات فارسی، سال سوم، شمارۀ نهم، صص 139-162
_||_
List of sources and sources
1- Quran
2- Asghari Hashemi, Mohammad Javad (1388) text correction manual, Tehran: our reason
3- Haeri, Abdul Hossein, (1378), List of Manuscripts of the Library of the Islamic Council, Volume 1, No. 3595, Tehran: Islamic Council Documents Center
4- Jahanbakhsh, Joya (2013) Text correction guide, third edition, Tehran: written heritage
5- Hosseini Ashkouri, Ahmad, (1377), list of manuscripts, Qom: Islamic Heritage Revival Center.
6- Hosseini Tehrani, Mohammad Sadegh (1395) Noor Mujarred, Volume 1, Mashhad: Allameh Tabatabai
7- Davar, Mofid, (1371) Tazkira Merat al-Fasaha (Tazkira of Persian poets), Shiraz: Navid
8- Dehkhoda, Ali Akbar, (1371), Persian Dictionary, Tehran: University of Tehran
9- Sotoudeh, Gholamreza (1384) Referencing and research methods in Persian literature, 11th edition, Tehran: Samit
10- Seyyed Yunsi, Mir Vadod, (1348), List of Tabriz National Library, Volume 1, Tabriz: Tabriz National Library Publications
11- Shad, Mohammad Padseh (1363), Farhang Anandraj, second edition, Tehran: Khayyam
12- Sho'airi, Muhammad bin Muhammad (Beta) Jame-al-Akhbar, Najaf: Heydarieh
13- Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (1370) Poem Music, 12th edition, Tehran: Aaghar
14- _______________ (1378), Persian literature from the Jami era to the time of Matarzmeh Hojjatullah Aseel, vol. 1, Tehran: Ni
15- Shamisa, Siros (1381), prose stylistics, Tehran: Mitra
16- Sheikh Bahai, Mohammad Bin Hossein (1385) Bread and Halwa, first edition, Tehran: Agharan Ide
17- (1391), Divan, fifth edition, Tehran: Zarrein
18- Shirvani, Abdur Rahim, (474), Divan, manuscript: Tabriz: National Library
19- (2018) Mazhar al-Turki, corrected by Farhad Rahimi, Tehran: New Thought
20- Shoukti, Ayat (2019) "Introduction to the manuscript of Abdur Rahim Shirvani's Divan and its stylistic characteristics", bi-quarterly Pezohesh-nama of Persian poetry and prose texts, Dahaghan Azad University, Volume 5, Vol. 13, pp. 53 -79
21- Sheikh Sadouq (1385) Allal Al-Shari'i, vol. 1, Qom: refereed
22- Saeb, Mohammad Ali (1392) Diwan Saeb Tabrizi, 4th edition, Tehran: Iqbal
23- Attar, Mohammad Bin Ibrahim (1384) Al-Tir logic, revised by Reza Anzabi-Najad and Saeedullah Qara-Baghloo, first edition, Tabriz: Aydin
24- Kolk Masiha, works of the great Iranian calligraphers of the 10th-14th centuries, (1386) by the efforts of the Islamic Repository Association, Tehran: Esra
25- Mahyar, Abbas (1388) Persian prose, 11th edition, Tehran: Sarang
26- Moin, Mohammad (1386) Moin Persian culture, Tehran: Amir Kabir
27- Mallah, Hossein Ali (1385) The link between music and poetry, Tehran: Qaza
28- Molavi, Jalaluddin (1373) Masnavi Manavi, with an introduction by Kadam Ali Sarrami, fifth edition, Tehran: Behzad
29- Wasal Shirazi, Ali, (1386) Golshan Wasal's Memoir, edited and corrected by Mahmoud Tavossi, Shiraz: Navid
30- Yalmeha, Ahmad Reza (2013) review and analysis of a type of scribes' possessions in manuscripts, research paper on Persian language and literature, 3rd year, 9th issue, pp. 162-139
