منصب پروانه و بهره‌های ادبی آن با تأکید بر دورة صفویه
الموضوعات :اعظم کرمی 1 , عبدالحسین فرزاد 2 , محسن ابوالقاسمی 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی ،دانشکده علوم انسانی و اجتماعی،دانشگاه علوم و تحقیقات ،تهران،ایران.
2 - دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران .
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات ،تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تصوف, تاریخ, پروانه, صفوی, منصب,
ملخص المقالة :
پروانگی از کهن‌ترین و مهجورترین منصب‌های ایرانی است که تلفیق ویژگی‌های آن با عناصر پروانه، به‌عنوان نماد عشق و محبت، سبب بروز دشواری‌هایی در حوزه ادبی شده و خلاف آنچه به نظر می‌رسد، صفویه بیش از هر حکومتی موجب روایی این منصب شده است. بدین سبب که بنای دولت صفوی، بر پایة تسلیم محض و سرسپردگی و رابطه مرید و مرادی بین شاه و رعیّت و برخاسته از تفکّرات مذهبی و صوفیانه بوده است. نگارندگان بر آن‌اند که با بررسی سیر تاریخی و ادبی این منصب و تطابق فرازوفرودهای آن با متون ادبی هر دوره، نقش صفویّه را در احیا و اعتلای منصب پروانه مطالعه نمایند. شواهد این پژوهش برمبنای مطالعة مهم‌ترین متون تاریخی و ادبی هر دوره استخراج و به روش تحلیلی - توصیفی و نظم تاریخی فراهم آمده و ماحصل تحقیق، با رسم نمودار تبیین گردیده است. مطالعات، بیانگر این حقیقت است که گرچه با حملة مغول و نفوذ لغات بیگانه، تحوّلات لغوی در این منصب راه یافته لیکن مفهوم و ماهیّت پروانگی با همان نام و اوصاف و کارکردِ نخستین در تمام طول تاریخ، یکسان بوده و در پیوند عمیق مذهبی بین شاه و صوفیان با فراوانی عناصر پروانگی در آثار ادبی عصر صفوی نسبت معنی‌داری وجود داشته که به ترفیع جایگاه این منصب و تقویت نماد پروانه در شعر و آثار ادبی نیزانجامیده است.
_||_
