اثر سمیت تنفسی سه اسانس گیاهی روی حشرات بالغ شپشه برنج (Sitophilus oryzae (L.) (Coleoptera: Curculionidae

الموضوعات :

یاسمین معتمدی ¹ , مجید فلاح زاده ² , وحید روشن ³

1 - کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، گروه حشره شناسی، جهرم، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، گروه حشره شناسی، جهرم، ایران
3 - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، ایران

تاريخ الإرسال : 17 الأربعاء , ذو القعدة, 1433 تاريخ التأكيد : 10 الأربعاء , ربيع الثاني, 1434 تاريخ الإصدار : 23 الخميس , رجب, 1435

الکلمات المفتاحية: شپشه برنج, سمیت تنفسی, fumigant toxicity, پونه, جعفری مکزیکی, مرمرشک, Mentha longifolia, Tagetes minuta, Salvia macrosiphon, Sithophilus oryzae,

ملخص المقالة :

طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیبات گیاهی متعدد به منظور دست یابی به جایگزین‌ های بی خطر یا کم خطر و موثرتر از حشره‌ کش های شیمیایی برای کنترل آفات انباری انجام شده است. به همین منظور در جستجوی جایگزینی مناسب برای سموم شیمیایی آفت ‌کش متداول، سمیت تنفسی اسانس گیاهان پونه. L Mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطر Tagetesminuta L.و مرمرشک Salviamacrosiphon Boiss.روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilusoryzae L.در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد.اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و فاکتور های غلظت در پنج سطح، نوع گونه اسانس ‌های گیاهی در سه سطح و زمان در دو سطح در شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و تاریکی انجام شد. با افزایش غلظت و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. هم چنین نتایج بیانگر اثر سمیت بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف تر اسانس مرمرشک روی حشرات مورد مطالعه بود. درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت در بالاترین غلظت (25میکرولیتر بر لیتر هوا) برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 80، 3/73 و 6/66 درصد و پس از 24 ساعت در همین غلظت درصد تلفات توسط اسانس‌ های مذکور به ترتیب 6/96، 6/86 و 3/73 درصد ثبت گردید. مقادیر LC50 برای اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت روی حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 166/8 ، 488/11 و 161/14 میکرو لیتر بر لیتر هوا و بعد از24 ساعت به ترتیب 898/5، 814/7 و 068/11 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک می‌ توانند به عنوان منابع بیولوژیکی موثر و کم ‌خطر جهت حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند.