پژواک فرهنگ پیمان و پیمان‌داری در شاهنامه و متون اوستایی و پهلوی

الموضوعات : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

حسین جلالی ¹

1 - استادیار گروه زبان وادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مبارکه

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , جمادى الأولى, 1438 تاريخ التأكيد : 02 الإثنين , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , شوال, 1437

الکلمات المفتاحية: پیمان و پیمان‌داری, شاهنامۀ فردوسی, متون اوستایی و پهلوی, promising and keeping a promise, Ferdowsi’s Shahnameh, Avestan and Pahlavi texts,

ملخص المقالة :

شاهنامه، آیینۀ تمام‌نمای فرهنگ، حکمت و اندیشۀ ایرانیان و تجلی‌گاه باورها، آیین‌ها و رسوم اجتماعی آنان است که آن را می‌توان با رویکردهای گوناگون واکاوید .این اثر سترگ، مهمترین سند به‌جای‌مانده از فرهنگ منظوم ایران باستان است. از آنجا که آبشخور و اساس نظم شاهنامه، خداینامه‌ها، کارنامه‌ها، روایات دینی، اوستا، متون پهلوی و حتی نگاره‌ها بوده است، یقیناً نظم‌نامۀ باستان تحت تأثیر باورها و آیین‌هایی است که در این کتاب‌ها و مآخذ آمده و این باورها و آیین‌ها یا ضمن داستان‌ها یا به طور اشاره، در اثر گران سنگ استاد توس آمده‌است. در این پژوهش به بررسی پیمان و پیمان‌داری، به‌عنوان یکی از باورهای ایران باستان، که به گونه‌ای مشترک در شاهنامه، اوستا و متون پهلوی آمده، پرداخته شده و بر این نکته تأکید گردیده که شاهنامه، پژواک و پالودۀ فرهنگ ایران باستان و استوارترین سند هویت فرهنگی ایرانیان کهن است. مستندات آن، شواهد بسیاری است که در متون دیگرِ پیش از فردوسی و هم عصر او آمده‌است.

المصادر:

1. آموزگار، ژاله، (1382)، ترجمۀ ارداویراف‌نامه، چ دوم، تهران: انتشارات معین.      

2. -----،---- ،(1386)، زبان، فرهنگ، اسطوره ، تهران: انتشارات معین.

3. اوشیدری،جهانگیر،(1371)، دانشنامۀ مزدیسنا، تهران: نشر مرکز.

4. بارتولمه،کریستیان، (1383)، فرهنگ ایرانی باستان، تهران: انتشارات اساطیر.

5- برهان ، محمد حسین خلف تبریزی،(1362)، برهان قاطع، ج 1 ، تهران: انتشارات امیر کبیر.

6. بویس، مری،(1381)، زردشتیان ،ترجمۀ عسگر بهرامی، تهران: انتشارات ققنوس.

7. بهار، مهرداد،(1380)، بندهشن، فرنبغ دادگی، تهران: انتشارات توس.

8.  ---،----، (1386)، جستاری در فرهنگ ایران، تهران: نشر اسطوره.

9. پورداوود، ابراهیم، (1377)، گزارش یشت‌ها، ج اوّل، تهران: انتشارات اساطیر.

10. تفضلی، احمد، (1385)، ترجمۀ مینوی خرد، چ چهارم، تهران: انتشارات توس.

11. دوستخواه، جلیل، (1389)، گزارش اوستا، ج 1و2 ، تهران: انتشارات مروارید.

12. راشدمحصل، محمدتقی،(1380)، کتیبه‌های ایران باستان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

13. رامپوری، غیاث‌الدین،(1363)، غیاث‌اللغات، به کوشش منصورثروت، چ اوّل، تهران: انتشارات امیرکبیر.

14. رضی، هاشم،(1377)، دانشنامۀ ایران باستان، تهران: نشرسخن.

15. عفیفی، رحیم،(1383)، اساطیر و فرهنگ ایران، تهران: انتشارات توس.

16. فردوسی، ابوالقاسم،(1374)، شاهنامه، بر پایۀ چاپ مسکو، به­کوشش سعیدحمیدیان، چ دوم، تهران: نشر داد.

17. میرفخرایی، مهشید،(1390)، گزارش روایت پهلوی، چ اوّل، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.