بررسی جنبه‏ ها و جلوه‏ های تمثیل در اشعار خاقانی

الموضوعات :

شکوه برادران ¹

1 - دکترای زبان و ادبیات فارسی

تاريخ الإرسال : 06 الأربعاء , ذو الحجة, 1437 تاريخ التأكيد : 27 الجمعة , محرم, 1438 تاريخ الإصدار : 21 الخميس , ذو الحجة, 1437

الکلمات المفتاحية: تمثیل, اشعار, خاقانی, poems, قصاید, Allegory, Khaghani, انتزاعی, idiots, abstract,

ملخص المقالة :

تمثیل یکی از مقوله های گسترده و پرکاربرد در اشعار شاعران دوره های گوناگون شعر فارسی است. با توجه به مهم بودن این موضوع، در کتب بیان و بلاغت تعریف های مختلفی برای آن بیان شده است. خاقانی که یکی از شاعران بلندآوازه و صاحب سبک دورۀ خود (سلجوقی) است، به مبحث تمثیل دیدی عمیق و ژرف دارد و هر اندیشه ای را مجال پرواز به اوج قله شامخ شعرش نیست. او آن قدر اوج گرفته است که دیگر کسی در خود یارای پیروی ندیده است. در این جستار ابتدا تعریف های مختلفی از تمثیل بیان گردیده، سپس به بیان نمونه های تمثیلی که به شکل بازی و سرگرمی، شکواییه و برای القای اندیشه های حکیمانه به‌کاررفته پرداخته شده است. و در پایان به این نتیجه رسیده است که بخش زیادی از اندیشه محوری خاقانی که از ویژگی‌های رایج این دوره است، در تمثیل های او تجلی‌یافته و کاربرد تمثیل با اهداف و ابزار مختلف و متنوع در اشعارش، بهترین گواه بر شخصی بودن سبک شعری اوست.

المصادر:

منابع و مآخذ

1ـ اردلان جوان، سیدعلی.  تجلّی شاعرانه اساطیر و روایات تاریخی و مذهبی در اشعار خاقانی. مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1373.

2ـ پورنامداریان، تقی. رمز و داستان‏های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم، 1375.

3ـ جرجانی، عبدالقاهر. اسرار البلاغه فی علم البیان. تصحیح السید محمد رشید رضا، بیروت، 1981.

4ـ خاقانی، افضل­الدین بدیل. دیوان. تصحیح سید ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، چاپ هشتم، 1385.

5ـ داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید، چاپ اول، 1371.

6ـ دشتی، علی. خاقانی شاعری دیرآشنا. تهران: اساطیر، چاپ چهارم، 1364.

7ـ سجادی، ضیاءالدین. فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی. تهران: زوار، چاپ اول، 1374.

8ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه، چاپ سوم، 1366.

9ـ شمیسا، سیروس. معانی و بیان. تهران: فردوسی، چاپ اول، 1370.

10ـ ________ . بیان. تهران: میترا، 1385.

11ـ کزازی، میرجلال­الدین. گزارش دشواری‏های دیوان خاقانی. تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1387.

12ـ معدن­کن، معصومه. نگاهی به دنیای خاقانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم، 1378ـ 1375.

13ـ همایی، جلال‏الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اول، 1367.