شگردهای آشنایی‏زدایی در رمان بیوتن (رضا امیرخانی)

الموضوعات :

غلامرضا کافی ¹ (استادیار دانشگاه شیراز، گروه زبان و ادبیات فارسی، شیراز، ایران.)
راضیه جعفری ² (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز. (نویسنده مسؤول))

تاريخ الإرسال : 18 الجمعة , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 07 الإثنين , ربيع الثاني, 1439 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: هنجارگریزی, deviation, رمان معاصر, آشنایی&rlm, زدایی, رمان بیوتن, de familiarization, Bivatan Novel, Amir khani. Reza,

ملخص المقالة :

در این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن به خوبی سود برده است و فراهنجاری زبانی بیش‌ترین سهم را در آشنایی زدایی رمان بیوتن دارد، اگر چه فراهنجاری نوشتاری و معنایی نیز جایگاه شایسته‌ای در نثر امیرخانی دارند. باید گفت اصولاً رمان بیوتن بر بنیان هنجارشکنی استوار است و برخی از شگردهای تجربه شده در کتاب حاضر کاملاً بدیع و بی سابقه‌اند. باری اهمیت این مقاله از آن جهت است که معمولاً هنجارشکنی و آشنایی زدایی در شعر شاعران بررسی می‌شود اما در این جا همان شگردها در نثر و در یک رمان واکاوی شده است.

المصادر:

1ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. کرج: پایا، 1370.

2ـ امیرخانی، رضا. بیوتن. تهران: علم، 1387.

3ـ باباچاهی، علی. گزاره‌های منفرد. جلد اول، تهران: نارنج، 1377.

4ـ جلیلی، فروغ. آینه‌ای بی‏طرح: آشنایی‏زدایی در شعر شاعران امروز. تبریز: آیدین، 1387.

5ـ حلبی، علی‌اصغر. تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلامی تا روزگار عبید زاکانی. تهران: بهبهانی، 1377.

6ـ خلیلی جهان تیغ. مریم. سیب باغ جان. تهران: سخن، 1380.

7ـ سلدن، رامان. راهنمایی نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس فجر. تهران: هما، 1372.

8ـ شفیعی‏کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1358.

9ــــــــــــ ، ـــــــــ . موسیقی شعر. تهران: آگاه، 1373.

10ـ شمیسا، سیروس. بیان. تهران: مجید، 1371.

11ـــــ ، ـــــــ . کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، چاپ چهارم، 1357.

12ـ علوی­مقدم، مهیار. نظریه‌های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت، 1377.

13ـ مدرسی، فاطمه. «فرایند فراهنجاری واژگانی در شعر شفیعی‏کدکنی». مجله زبان و ادب پارسی دانشگاه علامه طباطبایی، سال سیزدهم، شماره 42، 1388، صص 64ـ47.

14ـ مرتضایی، جواد. «از نشانه‏شناسی، هنجارگریزی تا زبان شعر» مجله پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ‌اصفهان، سال 48، دور جدید، سال 2، ش ماره4، 1389، صص 33ـ42.

15ـ معین‌الدینی، فاطمه. «شگردهای تداعی معانی در کتاب دا». مجله ‌ادبیات پایداری دانشگاه کرمان، سال 1، ش ماره1، 1388، صص 159ـ184.

16ـ همایی، جلال‌الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: توس، 1363.

Shklovskij, Viktor, Art as Technique, Literary Theory. An Anthology, Ed by Julie Rivkin and Michael Ryan. Malden: Blackwell Publishing Ltd,1989.