شگردهای آشناییزدایی در رمان بیوتن (رضا امیرخانی)
الموضوعات :غلامرضا کافی 1 , راضیه جعفری 2
1 - استادیار دانشگاه شیراز، گروه زبان و ادبیات فارسی، شیراز، ایران.
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز. (نویسنده مسؤول)
الکلمات المفتاحية: هنجارگریزی, deviation, رمان معاصر, آشنایی&rlm, زدایی, رمان بیوتن, de familiarization, Bivatan Novel, Amir khani. Reza,
ملخص المقالة :
در این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن به خوبی سود برده است و فراهنجاری زبانی بیش‌ترین سهم را در آشنایی زدایی رمان بیوتن دارد، اگر چه فراهنجاری نوشتاری و معنایی نیز جایگاه شایسته‌ای در نثر امیرخانی دارند. باید گفت اصولاً رمان بیوتن بر بنیان هنجارشکنی استوار است و برخی از شگردهای تجربه شده در کتاب حاضر کاملاً بدیع و بی سابقه‌اند. باری اهمیت این مقاله از آن جهت است که معمولاً هنجارشکنی و آشنایی زدایی در شعر شاعران بررسی می‌شود اما در این جا همان شگردها در نثر و در یک رمان واکاوی شده است.
1ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. کرج: پایا، 1370.
2ـ امیرخانی، رضا. بیوتن. تهران: علم، 1387.
3ـ باباچاهی، علی. گزاره‌های منفرد. جلد اول، تهران: نارنج، 1377.
4ـ جلیلی، فروغ. آینه‌ای بیطرح: آشناییزدایی در شعر شاعران امروز. تبریز: آیدین، 1387.
5ـ حلبی، علی‌اصغر. تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلامی تا روزگار عبید زاکانی. تهران: بهبهانی، 1377.
6ـ خلیلی جهان تیغ. مریم. سیب باغ جان. تهران: سخن، 1380.
7ـ سلدن، رامان. راهنمایی نظریه ادبی معاصر. ترجمه عباس فجر. تهران: هما، 1372.
8ـ شفیعیکدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1358.
9ــــــــــــ ، ـــــــــ . موسیقی شعر. تهران: آگاه، 1373.
10ـ شمیسا، سیروس. بیان. تهران: مجید، 1371.
11ـــــ ، ـــــــ . کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس، چاپ چهارم، 1357.
12ـ علویمقدم، مهیار. نظریه‌های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت، 1377.
13ـ مدرسی، فاطمه. «فرایند فراهنجاری واژگانی در شعر شفیعیکدکنی». مجله زبان و ادب پارسی دانشگاه علامه طباطبایی، سال سیزدهم، شماره 42، 1388، صص 64ـ47.
14ـ مرتضایی، جواد. «از نشانهشناسی، هنجارگریزی تا زبان شعر» مجله پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، سال 48، دور جدید، سال 2، ش ماره4، 1389، صص 33ـ42.
15ـ معین‌الدینی، فاطمه. «شگردهای تداعی معانی در کتاب دا». مجله ادبیات پایداری دانشگاه کرمان، سال 1، ش ماره1، 1388، صص 159ـ184.
16ـ همایی، جلال‌الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: توس، 1363.
Shklovskij, Viktor, Art as Technique, Literary Theory. An Anthology, Ed by Julie Rivkin and Michael Ryan. Malden: Blackwell Publishing Ltd,1989.
_||_
