برجستهسازیهای زبانی اشعار کودکانه محمود کیانوش
الموضوعات :
رمضان بشاره صیفی
1
(رئیس کتابخانه مرکزی ایلام)
الکلمات المفتاحية: برجستهسازی, قاعدهافزایی, هنجارگریزی, محمود کیانوش, زبان شعر,
ملخص المقالة :
برجسته‎سازی از شیوه‎هایی است که در تشخّص‎بخشیدن به آفرینش هنرى، خلق آثار بزرگ و ابداع سبکهاى شخصى نقش مهمی ایفا میکند. این جستار نتیجه پژوهشی است که به منظور دست‎یابی به شگردهای برجسته زبانی اشعار یکی از پیشگامان شعر کودک در ایران یعنی محمود کیانوش انجام شده است. کیانوش به ساختار شعر اهمیت فراوان میدهد و معتقد است شعر کودک باید فنی و اصولی باشد. برای رسیدن به این منظور، پس از بیان مقدمه‎ای راجع به برجسته‎سازی و شیوه‎های آن، معرفی محمود کیانوش و اشعار کودکانۀ وی، برجسته‎سازی‎های این شاعر و نویسندۀ برجستۀ معاصر، در دو بخش هنجار‎افزایی و هنجارگریزی، در سروده‎های کودکانه‎اش مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‎ای است. بررسیهای به عمل آمده در این مقاله نشان می‎دهد که وی از انواع مختلف هنجار‎افزایی و هنجارگریزی در برجسته‎سازی زبان اشعار کودکانه‎اش بهره برده است که در این میان نقش هنجارگریزی‎ها چشمگیرتر بوده است.
منابع و مآخذ
1ـ احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز، 1386.
2ـ امامی، نصرالله. زبان شعر و واژگان شعری. مجلۀ آشنا، سال اول، خرداد و تیر، شماره 5، 32-7، 1371.
3ـ انوشه، حسن. فرهنگنامه ادب فارسی. تهران: مؤسّسه فرهنگی و انتشاراتی دانشنامه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اوّل 1376.
4ـ جرجانی، عبدالقاهر. اسرارالبلاغه. ترجمۀ جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران، چاپ اوّل، 1361.
5ـ حسنلی، کاووس. گونههای نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: نشر ثالث، 1383.
6ـ داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: نشر مروارید، 1371.
7ـ دشتی، نصرالله. «شیوههای نوآوری در شعر معاصر»، مجله رشد آموزش زبان و ادب فارسی، زمستان، شماره 100، 150-155، 1390.
8ـ روحانی، مسعود و محمّد عنایتی قادیکلایی. «بررسی هنجارگریزی در شعر شفیعی کدکنی». گوهر گویا، شماره 3، 63-90، 1388.
9ـ ساسانی، فرهاد. «بررسی ویژگیهای سبکی کویر شریعتی». پژوهشنامة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدبهشتی، شمارة 45 و 46، 100-83، 1384.
10ـ سجودی، فرزان. هنجارگریزی در شعر سهراب. کیهان فرهنگی، شمارة 142، 23ـ20. 1377.
11ـ سلاجقه، پروین. نقد شعر معاصر. امیرزاده کاشیها (شاملو). تهران: نشر مروارید، چاپ اوّل، 1384.
12ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: انتشارات آگاه، 1370.
13ـ شمیسا، سیروس. بیان. چاپ ششم، تهران: انتشارات فردوسی، 1376.
14ـ ــــــــــــــــ. کلیات سبکشناسی. تهران: انتشارات فردوس، چاپ چهارم، 1375.
15ـ صالحینیا، مریم. «هنجارگریزی نوشتاری در شعر امروز»، فصلنامة پژوهشهای ادبی، شمارۀ 1، 94ـ83، 1382.
16ـ صفوی، کوروش. از زبانشناسی به ادبیات. ج ۱ و ۲. تهران: سورۀ مهر، 1390.
17ـ صهبا، فروغ. «برجستهسازی واژه و ترکیب در شعر اخوان» پژوهشنامه علوم انسانی، شماره (6-45)، بهار و تابستان، 167، 1384.
18ـ کاظمی، روحالله. سیب نقرهای ماه؛ نقد غزلهای حسین منزوی. تهران: مروارید، چاپ اوّل، 1388.
19ـ کزّازی، میر جلالالدّین. زیباییشناسی سخن پارسی (بیان). تهران: نشر مرکز، 1368.
20ـ کوزنزهوی، دیوید. حلقه انتقادی. ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: نشرگیل، 1371.
21ـ کیانوش، محمود. بچههای جهان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1374.
22ـ ـــــــــــــــ . در خرگاه شب. تهران: بیجا، 1353.
23ـ ـــــــــــــــ . شعر کودک در ایران. تهران: آگاه، 1355.
24ـ ـــــــــــــــ . طوطی سبز هندی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1390.
25ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیباییشناسی. تهران: انتشارات سمت، 1379.
26ـ همایی، جلالالدّین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: نشر هما، 1377.
_||_