توسعه شهری دانش‌بنیان (KBUD): رویکرد نوین در برنامه‌ریزی شهری (نمونه موردی: کلان‌شهر تهران)

الموضوعات :

رباب حسین زاده ¹ , اسماعیل صفرعلی زاده ²

1 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

تاريخ الإرسال : 25 الإثنين , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 25 السبت , محرم, 1445 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: شهر دانش‌بنیان, دانش, شهر تهران, توسعه شهری دانش‌بنیان,

ملخص المقالة :

با رشدوگسترش شهرها و افزایش جمعیت، تأمین رفاه و آسایش شهرنشینان به مهم‌ترین دغدغه مدیریت شهری تبدیل شده است. با توجه به محدودیت منابع در شهرها، امروزه توسعه شهری مبتنی بر دانش، می‌تواند کمک مؤثری برای دستیابی شهرها به اقتصاد پایدار باشد به‌بیان‌دیگر، توسعۀ شهر دانش‌بنیان، ضمن توسعه و رونق اقتصادی، پایداری محیطی و مدیریت منابع، موجب ارتقا کیفیت زندگی شهروندان گردد. هدف این مقاله ارزیابی و شناسایی عوامل مؤثر در تحقق پذیری توسعه شهری دانش‌بنیان در کلان‌شهر تهران می باشد. این تحقیق از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق، 155 نفر از خبرگان، متخصصین دانشگاه و سازمان‌های دولتی و غیردولتی به‌صورت نمونه گیری قضاوتی یا هدفمند می‌باشد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از روش تحلیل عاملی و از آزمون فریدمن در نرم‌افزار SPSS استفاده‌ شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تعداد 16 عامل از 69 شاخص استخراج شدند که همگی دارای مقادیر ویژه بالای یک بوده و جمعاً 54/82 درصد از واریانس را تبیین می کند. مقدار ویژه اولین عامل با 870/13 می‌باشد که به‌تنهایی 102/20 درصد از واریانس را در بر گرفته بود و بیشترین تأثیر را در بین عامل‌های دیگر دارد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که مؤلفه‌های وجود بنیان‌های اقتصاد کلان و زیرساخت‌های ارتباطی (ICT) و IT مشترک با میزان (95/0)، داشتن نیروی انسانی کارآفرین (93/0)، ارتباط موفق بین صنعت، دانشگاه و حکومت (92/0)، تعدد دانشگاه‌ها و پژوهشگاه ها (91/0) به‌عنوان عوامل محرک در توسعه شهری دانش‌بنیان در کلان‌شهر تهران شناسایی شدند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد تحقق پذیری مدل توسعه شهری دانش‌بنیان در کلان شهر تهران بیشتر در گرو تحقق توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی – فرهنگی، توسعه محیط شهری و توسعه نهادی است.

المصادر:

References
1. Akbari, M., Sotoudeh, N. Z., Yasmi, K., & Fekri, F. (2021). Regional assessment and analysis of the distribution system of knowledge-based companies in metropolitan cities (Case study: 22 regions of Tehran metropolis). Program Quarterly Regional Planning, 11(42), 153-171. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.3960 [In Persian].
2. Ali Akbari, E. (2019). Structural analysis of knowledge-based urban development drivers, case study: Tehran metropolis. Scientific And Research Quarterly Of Urban Research And Planning, 11(42), 1-20. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1399.11.42.1.2 [In Persian].
3. Ashtari, H., & Parhiz, F. (2015). Knowledge-oriented city. Tisa Publishing House, Tehran: first edition. [In Persian].
4. Carrillo, F. J., Yigitcanlar, T., García, B., & Lönnqvist, A. (2014). Knowledge And The City. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315856650
5. Cross, A., & Adams, W. (2015). Towards a Proposed Caribbean Knowledge City – An Investment Destination for Quality Higher Education. Retrieved from //wikieducator.org/images/8/88/PID_622.pdf.
6. Dvir, R., & Pasher, E. (2004). Innovation engines for knowledge cities: An innovation ecology perspective. Journal Of Knowledge Management, 8(5), 16-27. http://dx.doi.org/10.1108/13673270410558756
7. Emami, M. R., & Saeedi, M. (2009). The role of universities in reaching the vision of 2025 and a knowledge-oriented society. Journal Of Work And Society, 110, 58-63. [In Persian].
8. Ergazakis, K., Metaxiotis, K., Psarras, J., & Askounis, D. (2006). A unified methodological approach for the development of knowledge cities. Journal Of Knowledge Management, 10(5), 65-78. http://dx.doi.org/10.1108/13673270610691189
9. Jafari Mehrabadi, M., & Sejodi, M. (2017). Knowledge-based city as an interdisciplinary concept. Strategy Development, 52(13), 131-152. http://www.rahbord-mag.ir/Article/1397022119242112052 [In Persian].
10. Jafari, M., & Tabibian, M. (2022). Measuring the indicators of urban creativity using KBUD of the study area: Comparison of Tehran, Mashhad, and Isfahan metropolises. Scientific Quarterly Of Urban Ecology Research, 13(1), 35-50. https://doi.org/10.30473/grup.2022.57298.2585 [In Persian].
11. Jomehpour, M., Issa Lo, Sh., Gudarzi, V., & Dusti Sabzi, B. (2016). Compilation of urban development strategies with a knowledge-based development approach (case study: Arak Industrial City). Economic And Urban Management Quarterly, 5(20), 53-65. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23452870.1396.5.20.4.6 [In Persian].
12. Hekmat-Niya, H., & Mousavi, M. (2022). The application of models in geography with an emphasis on urban and regional mapping. Elam Novin Publications, Tehran. [In Persian].
13. Hsieh, H.-N., Chen, C.-M., Wang, J.-Y., & Hu, T.-S. (2015). Knowledge-intensive business services as knowledge intermediaries in industrial regions: A comparison of the Hsinchu and Tainan metropolitan areas. European Planning Studies, 23, 2253-2274. https://doi.org/10.1080/09654313.2014.958133
14. Hu, T. S., Ssu, C. P., & Hai-P. L. (2021). Development, innovation, and circular stimulation for a knowledge-based city: Key thoughts. Energies, 14(23), 7999. https://doi.org/10.3390/en14237999
15. Huggins, R. (2010). Regional competitive intelligence. Regional Studies, 44(5), 639-658. https://doi.org/10.1080/00343400802331312
16. Iran Statistics Center. (2016). Population and housing census of 2016. [In Persian].
17. Knight, R. V. (1995). Knowledge-based development: Policy and planning implications for cities. Urban Studies, 32(2), 225-260. https://doi.org/10.1080/00420989550013068
18. Lever, W. (2002). Correlating the knowledge-based of cities and economic growth. Urban Studies, 39(5), 859-870. http://dx.doi.org/10.1080/00420980220128345
19. Lonnqvist, A., Kapyla, J., Salonius, H., & Yigitcanlar, T. (2014). Knowledge that matters: Identifying regional knowledge assets of Tampere Region. European Planning Studies. https://doi.org/10.1080/09654313.2013.814621
20. Mir Akbari, N., Shahhosseini, S., & Madqalchi, N. (2016). Survey of knowledge-based urban development policies (case study: Tehran). The first international conference on urban economy (with the approach of resistance economy, action and action), May 2015. [In Persian].
21. Nabipour, I. (2013). City of knowledge. Bushehr, Bushehr University of Medical Sciences and Health Services. [In Persian].
22. Pancholi, S., Yigitcanlar, T., & Guaralda, M. (2014). Urban knowledge and innovation spaces. Asia Pacific Journal Of Innovation And Entrepreneurship, 8, 15-38. https://doi.org/10.1080/10630732.2016.1164443
23. Perry, B. (2008). Academic knowledge and urban development. In Yigitcanlar, T., Velibeyoglu, K., & Baum, S. (Eds.), Knowledge-Based Urban Development (pp. 21-41). IGI-Global. http://dx.doi.org/10.1080/02690940802197358
24. Pour Ramadan, I., Pour Hossein, R. H., & Ali Akbari, S. (2016). Knowledge-based city: Zanjan city's future development strategy as a sustainable and creative city. Amayesh Mohit, 35(9), 171-192. https://sanad.iau.ir/fa/Journal/ebtp/Article/986673 [In Persian].
25. Qawamifar, A., & Beyg, L. (2007). Presenting the strategic model of knowledge management in the creation and development of knowledge-based cities. The 6th International Management Conference, Tehran, Ariana Research Group. [In Persian].
26. Sarvar, R., Ashtiani Iraqi, & Akbari, M. (2016). Analyzing factors affecting the realization of integrated urban management, a case study: Tehran Metropolis. Geography Quarterly, 15(52), 37-52. https://mag.iga.ir/article_254320.html [In Persian].
27. Tabibi, S. H., Rafiyan, M., Majdi, H., & Ziari, Y. (2019). The role of knowledge-based and innovative cities in urban and regional development. Knowledge Of Urbanization, 4(1), 19-32. https://doi.org/10.22124/upk.2020.15004.1332 [In Persian].
28. Tan, Y. (2008). The making of knowledge cities: Melbourne’s knowledge-based urban development experience. Cities, 25(5), 63-72. https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.01.001
29. Vasali Azar, Sh., M. (2017). Investigating the relationship between social capital and knowledge-based urban development. Science And Technology Policy Quarterly, 7(1), 17-29. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24767220.1396.07.1.5.5 [In Persian].
30. Yigitcanlar, T., & Sarimin, M. (2015). Multimedia Super Corridor, Malaysia: Knowledge-based urban development lessons from an emerging economy. Vine, 45(1), 126-147. http://dx.doi.org/10.1504/IJKBD.2011.040623
31. Yigitcanlar, T. (2009). Planning for knowledge-based urban development: Global perspectives. Journal Of Knowledge Management, 13(5), 228-242. http://dx.doi.org/10.1108/13673270910988079
32. Yigitcanlar, T. (2011). Knowledge-based urban development processes of an emerging knowledge city: Brisbane, Australia. Itu Journal Of The Faculty Of Architecture, 8(1), 53-67.
33. Yigitcanlar, T. (2014). Innovating urban policymaking and planning mechanisms to deliver knowledge-based agendas: A methodological approach. International Journal Of Knowledge-Based Development, 5(3), 253-270. http://dx.doi.org/10.1504/IJKBD.2014.065300
34. Yigitcanlar, T. (2018). Smart city, knowledge city, sustainable city. 9(1), 1-5.
35. Yigitcanlar, T., & Bulu, M. (2015). Dubaization of Istanbul: Insights from the knowledge-based urban development journey of an emerging local economy. Environment And Planning A, 47(1). http://dx.doi.org/10.1068/a130209p
36. Yigitcanlar, T., & Lönnqvist, A. (2013). Benchmarking knowledge-based urban development performance: Results from the international comparison of Helsinki. CITIES, 31, 357-369. https://doi.org/10.1016/j.cities.2012.11.005
37. Yigitcanlar, T., Inkinen, T., & Makkonen, T. (2015). Does size matter? Knowledge-based development of second-order city-regions in Finland. Disp-The Planning Review, 51(3), 62-77. https://doi.org/10.1080/02513625.2015.1093352
38. Yigitcanlar, T., O’Connor, K., & Westerman, C. (2008). The making of knowledge cities: Melbourne’s knowledge-based urban development experience. Cities, 25(2), 63-72. https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.01.001