واکاوی دلبستگی مکانی شهروندان در ساختمان های بلندمرتبه (موردمطالعه: مجتمع مسکونی آسمان شهر تبریز)
الموضوعات :فرهاد نعمتی آذر 1 , یاشار اصلانیان 2 , زهره ترابی 3
1 - گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: دلبستگی مکانی, مجتمع مسکونی, حس تعلق, ساختمان بلندمرتبه, رضایتمندی,
ملخص المقالة :
بلندمرتبه سازی به عنوان یکی از روش های تامین مسکن شهری است که امروزه بررسی میزان پاسخگویی آن ها در تأمین کیفیت زندگی برای ساکنان بیش از پیش موردتوجه طراحان و پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی است و به روش پیمایشی تهیه شده است، ضمن شناسایی عوامل موثر در دلبستگی مکانی اعم از فرمی- کالبدی، ادراکی- احساسی و فعالیتی- عملکردی و رتبه بندی آنها، به بررسی رابطه آن با میزان رضایتمندی سکونتی می پردازد. نمونه موردی این تحقیق مجتمع مسکونی آسمان در شهر تبریز بوده و جامعه آماری آن را ساکنین این مجموعه تشکیل می دهد. نتایج حاصل از نظرسنجی ها بیانگر این است که عامل ادراکی- احساسی با میانگین امتیاز (610/3) و عامل فرمی- کالبدی با میانگین امتیاز (932/2) به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را در ایجاد دلبستگی به مکان داشته اند. مولفه های حضورپذیری (02/3) از عامل فرمی- کالبدی، مدت زمان سکونت (73/3) از عامل ادراکی- احساسی و رویدادهای محلی خاطره ساز (62/3) از عامل فعالیتی- عملکردی بالاترین امتیاز را در میان زیرمولفه های مربوطه داشته اند. همچنین یافته ها نشان می دهد میان عوامل موثر در ایجاد دلبستگی و رضایتمندی افراد از سکونت در ساختمان های بلندمرتبه رابطه معناداری وجود دارد. بدین معنی که هرچقدر کیفیت این مولفه ها بالاتر باشد و میزان درک افراد از آنها بیشتر باشد، دلبستگی به مکان افزایش خواهد یافت. به تناسب همین ارتقای حس تعلق در افراد میزان رضایتمندی آنها از سکونت در ساختمان های بلندمرتبه افزایش می یابد. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود معماران، طراحان و برنامه ریزان شهری در طراحی مجتمع های مسکونی، تمامی شاخص های مؤثر بر ایجاد دلبستگی مکانی اعم از کالبدی (فرم و ترکیب بندی، عناصر طبیعی، روشنایی، دید و منظر و دسترسی و ...)، فعالیتی ( خدمات رفاه اجتماعی، تجاری، تفریحی و حمل و نقل، تنوع فعالیت ها و .... ) را بیش از پیش مدنظر قرار دهند و زمینه را برای تاثیر مثبت شاخص های فردی و اجتماعی فراهم نمایند تا رضایتمندی ساکنین از سکونت در مجتمع های مسکونی بلندمرتبه افزایش یابد.
- Altman, I & Low, S. M (Eds.) (1992), Place Attachment (Vol. 12, Plenum Press), New York.
- Annamoradnejad, R., & Arvin, M. (2021). Investigation Effect Components Individual and Social Context On Place Attachment (Case Study: Qaemshahr City). Journal of Research and Urban Planning, 12(46), 52-67. (In Persian)
- Arghiani M, Mirhashemi S M. (2022). Evaluation of The Components Affecting the Promotion of Attachment to The Place in The Open Spaces of Residential Complexes. Journal of Restoration and Architecture of Iran, 12 (29). (In Persian)
- Bahrampour, A., & Modiri, A. (2015). Study of Relationship Between Residents Satisfaction from Living Environment and Their Attachment Sense in Kowsar High-Rise Residential Complex. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 20(3), 85-94. (In Persian)
- Behroozi, M., Majedi, H., & Saeedeh Zarabadi, Z. S. (2022). Identifying The Factors Affecting the Promotion of a Sense of Attachment to The Place with Emphasis On Design -Led Planning Approach. Geography, Regional Planning, 12(4), 108-124. (In Persian)
- Behzadfar, M., & Ghazizdeh, N. (2011). Residential Open Space Satisfaction Case Studied: Selected Residential Complexes in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 3(45), 15-24. (In Persian)
- Bonaiuto, M; Fornara, Ferdinando & Mirilia, Bonnes (2003), Perceived Residential Environment Quality in Middle- And Low-Extension Italian Cities, Revue Européenne De Psychologie Appliquée 56(1), P, P 23-34.
- Charkhchian, M. (2014). The Study of the Role of Individual Characteristics On the Users' Devotion to Urban Spaces (The Case Study of Khayyam Avenue of Qazvin City). Geography and Planning, 18(47), 55-69. (In Persian)
- Daviran, E. (2023). Evaluation of The Design Components of Children's Living and Leisure Space (Case Study: Playground of District Parks in 4 Regions of Zanjan City). Urban Environmental Planning and Development, In Press. (In Persian)
- Galster, G., C. & Hesser, G., W. (1981). Residential Satisfaction Composition and Contextual Correlates, Environment and Behavior. 13 (6), P.P: 735-758.
- Ghafourian, M. G., Afshin Mehr, V., & Norouzi Zadeh, Z. (2017). Recognition of The Components of Social Sustainability and Their Impact On Increasing Social Interactions in Housing (Case Study: Abazar Neighborhood, Tehran). Hoviatshahr, 11(2), 31-42. (In Persian)
- Ghazi Zadeh, (2011), The Effect of the Open Space of the Residential Complex in Creating Envy of the Place (Case Example: Residential Complexes Chosen by Tehran City), College of Fine Arts, Faculty of Architecture, Ph.D. Thesis. (In Persian)
- Gheimati, M., Etesam, I., & Alaie, A. (2020). Investigating The Role of Place Attachment in The Formation of a New Spatial Identity, Based On Surveying the Adaptive Capacity of Citizens from Modern Urban Residential Views in Region One Area of Tehran. Islamic Art Studies, 17(39), 308-321. (In Persian)
- Gifford, R. (1991). Welcome to The Neighborhood. In R. Gifford (Ed.). Applied Psychology: Variety and Opportonity. Boston: Allyn and Bacon, P.P: 1-19.
- Habibi, K., Hoseini, S. M., Dehshti, M., Khanian, M., & Mosavi, A. (2020). The Impact of Natural Elements On Environmental Comfort in The Iranian-Islamic Historical City of Isfahan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(16), 5776. (In Persian)
- Haghayegh, M., Keshmiri, H., Movahed, K., & Taghipour, M. (2022). Analysis of Citizens' Health from A Physiological Approach to A Community- Based Strategy in Shiraz Urban Housing. Urban Environmental Planning and Development, In Press. (In Persian)
- Haji Aghabozorg, A., Charkhchian, M., & Ghobadian, V. (2022). An Approach in Evaluating the Factors Affecting the Sense of Attachment in The Middle Spaces of Residential Complexes in Tehran. Comprehansive Studies in Urban Management, 2(8), 37-50. (In Persian)
- Heidari, A. A., & Tarfiee, M. (2021). Evaluation of Urban Space Based On the Adaptation of Physical, Mental and Social Space (Case Study: Chamran Park, Shiraz). Urban Environmental Planning and Development, 1(3), 75-90. (In Persian)
- Heidari,A; Motalebi,Gh; Moradian, S. (2018). Investigation of Place Attachment to Three Scales of Home, Neighborhood and City, (Case Study: Shiraz City). Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 23(3), 95-106. (In Persian)
- Hidalgo, Carmona & Hernandez, Bernard (2001), Place Attachment: Conceptual and Empirical Questions, Journal of Environmental Psychology, 21, 273-281.
- Javan Forouzande, A., & Motalebi, G. (2012). The Concept of Place Attachment and Its Elements. Hoviatshahr, 5(8), 27-37. (In Persian)
- Lang, J. (1978), Creating Architectural Theory: The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design, New York, Van Nostard Reinhold.
- Lynch, K. (1960). The Image of the City. Mit Press.
- Masoomi, M, Mirkhatib, A. (2017). The Impact of Open Spaces Designing to Create Place Attachment in Residential Complexes (Case Study: Sheshsad Dastgah Residential Complexes in Mashhad City). Geores; 32 (3): 52-73. (In Persian)
- Norberg Schultz, Ch. (2013). Existence, Space and Architecture (Vida Norouz Barazjani, Translator). Tehran: Parham Naqsh.
- Peyvastehgar, Y., & Akbari, Z. (2021). Investigating The Effect and Relationship Between Attachment to Place and Spatial Identity in Indigenous and Non-Indigenous People in Three Scales: City, Neighborhood and Home. Urban Environmental Planning and Development, 1(3), 45-62. (In Persian)
- Pourjafar, M., Izadi, M. S., & Khabiri, S. (2016). Place Attachment; Conceptualization, Principals and Criteria. Hoviatshahr, 9(24), 43-54. (In Persian)
- Rahimi, L., Rafieian, M., & Bagheri, M. (2017). Evaluation The Impacts of Spatial Scale On the Residents’ Attachment to Place in Central Neighborhoods (Tabriz City). Journal of Architecture and Urban Planning, 9(18), 43-58. (In Persian)
- Rashid Kolvir, H., Hassanzadeh, P., & Akbari, H. (2021). Comparison of Place Attachment, Psychological Reactance, And Social Well-Being in Residents of Private Homes and Apartments in Rasht City. Quarterly Social Psychology Research, 11(41), 79-102. (In Persian)
- Relph, E, (1976), Place and Placelessness. London: Pion.
- Sajjadzadeh, H, Sharifi, A, Asadi, M.A, & Sharifi, N. (2014). Place Attachment and Perception of Environmental Quality On the Level of Satisfaction in A Traditional Neighborhood (Case Example: Haji Hamadan Neighborhood). Research and Urban Planning Journal, 6(22), 139-152. (In Persian)
- Sajjadzadeh, H. (2013). Role of Place Attachment in Making Identity for Urban Squares (A Case Study: Avicenna Square, Hamedan). The Monthly Scientific Journal of Bagh-E Nazar, 10(25), 69-78. (In Persian)
- Scannell, L; Gifford, R (2010), Defining Place Attachment: A Tripartite Organizing Framework, Journal of Environmental Psychology, 30,1-10.
- Steel, F. (1981). The Sense of Place. Boston: Cbi Publishing Company.
- J. (2001). Interpersonal Communication, Translated by Mehrdad Firozbakht. Shahr-E- Ketab Press.
- Van Poll, R. (1997). The Perceived Quality of the Urban Residential Envirinment. A Multi Attribute Evaluation.
- Yousefzad Farrokhi, S., & Moosavi, M. S. (2018). An Analysis On Social Factors Influencing the Quality of Life in Residential Complexes (Aftab Complex and Taban Tower in Tabriz). Sociological Studies, 11(40), 101-117. (In Persian)