بررسی تطبیقی اثربخشی تولید فضای سواره و پیاده‌مداری بر کیفیت محیط‌زیست شهری (مورد: مناطق 22گانه تهران)

الموضوعات :

علیرضا احمدی ¹ ( کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان )
حمید رضا رستمخانی ² ( کارشناسی ارشد، طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران )
محمدتقی حیدری ³ ( دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران )

تاريخ الإرسال : 01 الأربعاء , ربيع الثاني, 1444 تاريخ التأكيد : 13 الجمعة , جمادى الثانية, 1444 تاريخ الإصدار : 28 السبت , جمادى الثانية, 1444

الکلمات المفتاحية: تولید فضا, محیط زیست, شهر تهران, کیفیت محیط زیست,

ملخص المقالة :

کلانشهر تهران در دهه‌های اخیر با آلودگی‌های محیط زیستی زیادی مواجه بوده است و کیفیت آن تحت تأثیر قرار گرفته است. این وضعیت با افزایش روزافزون جمعیت و به تبع آن افزایش چشمگیر اتکا به وسایل حمل و نقل موتوری جهت سفرهای درون و برون شهری در این کلانشهر مقارن بوده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت محیط زیست شهر تهران و پیوستگی فضایی آن با متغیرهای حمل‌و‌نقل سواره محور و دوچرخه/پیاده‌محور می‌باشد. این پژوهش با روش کمی و با استفاده از داده‌های سالنامه آماری استان تهران در سال ۱۳۹۸ انجام شده است. از روش وزندهی آنتروپی شانون و تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره پرومتئه برای ارزیابی و رتبه‌بندی مناطق شهر تهران از نظر کیفیت محیط زیست، از خوشه‌بندی سلسله مراتبی در محیط SPSS برای خوشه‌بندی مناطق ۲۲گانه و از تحلیل خودهمبستگی موران دو متغیره در نرم‌افزار Geoda برای بررسی پیوستگی فضایی متغیرهای حمل و نقل با کیفیت محیط زیست استفاده شده است. نتایج بیانگر وجود تفاوت‌های فضایی عمده میان مناطق مختلف کلانشهر تهران از نظر کیفیت محیط زیست می‌باشد و مناطق 22گانه در چهار خوشه عمده تقسیم‌بندی شده‌اند. روابط مثبت و منفی بین متغیرهای حمل و نقل با کیفیت محیط زیست در قالب الگوهای مختلف فضایی در مناطق مشاهده گردید و خوشه‌ها و ناخوشه‌های فضایی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد تولید فضای سواره‌ محور و افزایش تولید سفر، تحت تأثیر ساخت فضای مصنوعی جاده‌ها در چرخه دوم انباشت سرمایه و سبک تولید انبوه خودرو فوردیسم، همبستگی فضایی منفی با کیفیت محیط زیست شهری دارد.

المصادر:

• Aghaei, P.; Tavakolinia, J.; Kalantari, M.; Fanni, Z. )2020(. Production and reproduction of space cucle accumulation; Acritique of everyday life in lived space. Bagh-e Nazar, 16 (80), 29-40 (In Persian)


• Ahmadi, A.; & Savari, A. )2020(. Application of history education in teaching the concept of sustainable development. Research in history education, 1 (4), 67-79 (In Persian)


• Ahmadian, Sh.; Morovati, M.; Robati, M.; Sadeghinia, M. )2018(. Valuating urban environmental quality using factor analysis method (Case study: Kermanshah metropolis). Environmental science, 16 (2), 149-164 (In Persian)


• Asadi, Y.; Jelokhani-Niaraki, M.; Ezimand, K. )2020(. Evaluating of environmental quality of urban life by spatial multi criteria analysis (Case study: region 6 of Tehran). Human geography research quarterly, 52 (1), 367-383 (In Persian)


• Azar, A. )2001(. Development of Shannon entropy method for data processing in content analysis, Human sciences of Alzahra university, No 37-38 (In Persian)


• Badami, M. G. )2005(. Transport and urban air pollution in India, Environmental management, 36 (2), 195-204


• Bagheri, J.; Azkia, M.; Mirzaee, M. )2017(. Factor effecting of Iranian Fordism on Iranian economic. Society and culture, 5 (3), 89-111 (In Persian)


• Bashiri, Z.; Shahivandi, A.; Baratiyan, A. )2018(. Development of applied measurements of urban environmental quality assessment in central city metropolises of human (Case study: Aghajani Beig neighborhood). Geography and environmental planning, 29 (69), 65-94 (In Persian)


• Blazy, R., (2020). Living environment quality determinants, including PM_2.5 and PM₁₀ dust pollution in the context of spatial issues- The case of Radzionkow, Buildings, 10 (3): 58


• Bonaiuto M., Fornara F., Bonnes, M. (2006). Perceived residential environment quality in middle- and low-extension Italian cities, Revue europeenne de psychologie appliquee, 56, 23-34


• Dhakal, Sh., Schipper, L. )2005(. Transport and environment in Asian cities: Reshaping the issues and opportunities into a holistic framework, International review for environmental strategies, 5 (2), 399-424


• Donald k. Anton & Dinah L. Shelton, Environmental protection and human rights (2011): http://Scholarship. Law. Gwu.edu/faculty- publications.


• Dutta, S., Bardhan, S., Bhaduri, S. )2013(. Urban environment studies for a sustainable future: An alternative approach, Abacus, 8 (1), 38-49


• Firouzi, M A.; Sajadian, N.; Alizadeh, H. )2010(. Analysis and evaluating of urban planning features in post-modern era, Zagros landscape 2(6) (In Persian)


• Gheyji, M.; Shamsoddini, A.; Barani pesyan, V.; Ghorbaninejad, R. )2021(. Feasibility study of rural development in Kohgiluyeh and Boyer-ahmad province using Promethee method. Territory, 18 (69), 24-43 (In Persian)


• Haghir, S.; & Masalegoo, M S. )2020(. The impact of modern architecture on expanding the domain of audience consciousness and its derivation from the Merleau-pontys theory of Body-Subject. Bagh-E Nazar, 17 (87), 19-28 (In Persian)


• Harati, J.; Dehghani, A.; Taghizadeh, H.; Amini, T. )2016(. The effects of economic and political inequality on quality of environment in selected countries: GMM panel analysis. JEMR. 7 (23), 197-232 (In Persian)


• Heydari, A. )2017(. Analysis the spatial changes of urban environment in the  Mashhad metropolis using the Natural step future study approach. Faculty of literature and humanities, Mashhad university, Ph.D. thesis (In Persian)


• Huzayyin, A. S., Ashour, N. F. )2004(. Transport and urban environment in development countries: the situation is known, pragmatic policies and understanding of related elements are needed, WCTR04 conference, Istanbul, Turkey


• Ivashova VA., Tokareva GV., Agalarova EG., Nadtochiy Yu B., Yushchenko IV., )2020(. Social practice of urban environment quality assessment, Materials science and engineering, 775(1), 012020, 2020


• Kanoni, R.; & Razavian, M T. 2019. Social and economic effects of pedestrianization in Tehran from the standpoint of citizens (Case study: 17 Shahrivar pedestrian path). Hoviatshahr, 12 (36), 19-34 (In Persian)


• Karman, T. 2011. Merleau- Ponty. First Edition,  Ghoghnoos (In Persian)


• Khoshnevis, M.; &  Pazhoyan, J. )2012(. Investigation the impact of envirionmental pollution on human development index (HDI), in developed countries. Financial economics, 6 (20), 39-68 (In Persian)


• Mahdavi, A.; & Amirbabaei, S. )2016(. The effects of financial development on the quality of environment in Iran (1973-2007). QJER, 15 (4), 1-23 (In Persian)


• Mashhadi, A. )2013(. The Right to a healthy environment. Mizan Edition  (In Persian)


• Matthews, E. )2018(. Maurice Merleau- Ponty: Phenomenology of perception. Translator: Darianavard, M. First edition, Zendegi roozane (In Persian)


• Meagher, Sh. )2007(. Philosophy in the streets, walking the city with Engels and de certeau, City 11 (1) 7-20 


• Mirjalili, A.;  Mirjalili, A.; Bari Abarghoei, H. )2013(. Evaluating the environment. Payam-E noor university (In Persian)


• Moriarty, P., Honnery, D. )1998(. Transport and the urban environment, 14^th clean air and environment conference, retrieved in researchgate.net


• Motahari‌tabar, M., Hosseini nia, M. (2022). Investigating the policies of the impact of sidewalks on quality of housing (Case study of Bu Ali sidewalk in Hamedan). Journal of urban Environmental policy, 2(5): 73-86


• Nazmfar, H.; Eshghi, A.; Alavi, S. )2018(. Evaluating the quality of urban residential environment (Case study: urban settlements Ardabil province). Geographical space, 18 (63), 1-23 (In Persian)


• Ovsiannikova T.Y., Nikolaenko M.N., (2015). Quality assessment of urban environment, Material science and engineering, 71 (1): 012051


• Robati, M. )2015(. Urban environmental quality assessment by using composite index model case study (Tehran metropolitan area). Town and country planning, 7 (2), 255-275 (In Persian)


• Shahi, E.; Zebardast, L.; Salehi, E.; Salehi, R. )2018(. Analysis of human habitat in Tehran based on SoE. Human geography research quarterly, 50 (2), 277-295 (In Persian)


• Shakoei, H. )2012(. New trends in philosophy of geography (Vol 1). 14^th Edition, Gitashenasi (In Persian)


• Statistic center of Iran. )2019(. Tehran statistical yearbook. www.amar.org (In Persian)


• Tabibian, M.; Bahreini, H. )1998(. The model of evaluating urban environment quality. Environmental study, 24 (21) (In Persian)


• Tallen, E. )2017(. City rules, how regulations affect urban form. Translators: Shakibamanesh, A.; mirgholami, M. Studies and planning center of Tehran city (In Persian)


• Tehran municipality internet portal: www.Tehran.ir (In Persian)


• Trinder, J., Liu, Q. )2020(. Assessing environmental impacts of urban growth using remote sensing, Geo-spatial information science, 23 (1), 20-39


• Xiong Y., Zheg G., Chen G., Tang L., Wang K., Huang D., (2007), Combining Ahp with Gis in synthetic evaluation of eco- environment quality- a case study of Hunan province, china,  Ecological Modeling, 209, 97-109 (In Persian)


• Ziari, K. )2015(. New towns planning (Revised edition). Samt (In Persian)