خودشناسی، ضرورت و راه‌های دستیابی به آن از منظر علامه طباطبایی(ره)

الموضوعات : عرفان اسلامی

اکرم رضایی ¹ (دانشجوی دکتری گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.)
مریم بختیار ² (استادیار گروه عرفان اسلامی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail])
سیدجاسم پژوهنده ³ (استادیار گروه ادبیات عرب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 11 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 11 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 06 الإثنين , جمادى الأولى, 1442

الکلمات المفتاحية: recognition, خلوت, Self-Knowledge, Self, Allameh Tabatabaei, مراقبه, صمت, جوع, «خودشناسی» عبارت است از نوعی درون نگری و کنکاش در وجود خویشتن, جهت شناخت استعداد‌ها, تمایلات و کشش‌های باطنی و در نهایت دستیابی انسان به کمال حقیقی خود. در خودشناسی, شناخت «خود» حقیقی و ملکوتی انسان, مد نظر است که, حقیقتی غیر مادی, غیر متکثر, بسیار دقیق و پرمحتوا است. این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی در آثار ایشان درصدد دست یابی به موضوع فوق الذکر به این نتایج دست یافته است: ایشان, باید از اسباب مذکور در شرع از قبیل: محاسبه, شب زنده داری و دیگر اسباب یاد شده در منابع شرعی مدد گرفت و بر اعمال عبادی مجاهدت نمود . بدین ترتیب در اثر توجه به نفس به تدریج چهار عالم توحی, توحید صفات, توحید اسماء و در پایان توحید در ذات بر شخص سالک منکشف خواهد شد, Spirtual Journey, ثابت و باقی در جمیع حالات و عوارض است, به گونه ای که انسان برای اثبات آن در درون خویش نیاز به هیچ برهان و استدلالی ندارد و با علم حضوری آن را,

ملخص المقالة :

خودشناسی عبارت است از نوعی درون نگری و کنکاش در وجود خویشتن، جهت شناخت استعداد‌ها، تمایلات و کشش‌های باطنی و در نهایت دستیابی انسان به کمال حقیقی خود. در خودشناسی، شناخت خود حقیقی و ملکوتی انسان، مد نظر است که، حقیقتی غیر مادی، غیر متکثر، ثابت و باقی در جمیع حالات و عوارض است؛ به گونه ای که انسان برای اثبات آن در درون خویش نیاز به هیچ برهان و استدلالی ندارد و با علم حضوری آن را شهود می‌کند. دانشمندان بسیاری در حوزه‌های مختلف معرفتی به طور مستوفی در این زمینه سخن گفته اند لیکن نوع نگرش عارف سالک علامه طباطبایی(ره) در این باب (خودشناسی)، بسیار دقیق و پرمحتوا است. این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی در آثار ایشان درصدد دست یابی به موضوع فوق الذکر به این نتایج دست یافته است: ایشان طریق معرفت نفس را نزدیک ترین راه به سوی خداشناسی می‌داند و بر این باور است که برای ورود و دستیابی به این طریق، باید از اسباب مذکور در شرع از قبیل: محاسبه، مراقبه، صمت، جوع، خلوت، شب زنده داری و دیگر اسباب یاد شده در منابع شرعی مدد گرفت و بر اعمال عبادی مجاهدت نمود . بدین ترتیب در اثر توجه به نفس به تدریج چهار عالم توحید افعال، توحید صفات، توحید اسماء و در پایان توحید در ذات بر شخص سالک منکشف خواهد شد.