کارکرد عرفانی عناصر اسطوره‏ای، دینی و ملّی در غزل‏های صائب تبریزی

الموضوعات : عرفان اسلامی

شهربانو بابایی ¹ , عبداله طلوعی آذر ² , فاطمه مدرسی ³

1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه.
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه.
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه.

تاريخ الإرسال : 14 الخميس , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , جمادى الأولى, 1441 تاريخ الإصدار : 25 الأحد , ربيع الثاني, 1441

الکلمات المفتاحية: اسطوره, Myth, صائب تبریزی, کارکرد عرفانی, Saib Tabrizi, شعر قرن یازدهم, Mystic Concepts, 17th Century’s Persian Poem,

ملخص المقالة :

مضمون پردازی از هنرهای برجستۀ شعر دورۀ صفوی و به ویژه صائب تبریزی است. استفاده از عناصر اساطیری، مذهبی و ملّی نیز در این میان ضمن یاری رساندن به مضمون سازی و خلق مضامین جدید، گاه برداشت های عرفانی صائب را از این عناصر بازتاب می دهد. این مقاله سعی دارد با شیوۀ تحلیلی- توصیفی، این عناصر و نحوۀ استفاده صائب از آن ها را بررسی نماید. ابتدا با یک تقسیم بندی این موارد در سه دستۀ کلّی اساطیری، مذهبی و ملّی جای داده شد و سپس با بررسی اشعار صائب، نحوۀ استفادۀ وی از این عناصر در بیان مضامین عرفانی چون طلب، عشق، استغنا، توحید (وحدت)، فنا و مضامین مرتبط با این مفاهیم با ذکر مثال های شعری بررسی گردید. نتیجۀ این بررسی نشان می دهد که صائب در مضمون سازی از این عناصر، گاه اشارات عرفانی ظریفی را در اشعارش مطرح ساخته و در این میان سهم اساطیر مذهبی (شامل عناصر اسلامی که منبع آن بی‎شک قرآن کریم بوده ) از سایر عناصر بیشتر و برجسته تر است.