پژوهشی در اندیشه‌های برهان‌الدّین محقق ترمذی
الموضوعات : عرفان اسلامی
داود واثقی خوندابی
1
(
پژوهشگر پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران. نویسنده مسئول: d.vaseqhi@gmail.com
)
مهدی ملک ثابت
2
(
استاد تمام زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.
)
محمّدکاظم کهدویی
3
(
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: وحدت وجود, ولایت, ریاضت, ذکر, Unity of Existence, invocation of God, برهان‌الدّین محقق, چله‌نشینی, Borhanoddin Mohaghegh, sanctity, mortification, observe forty days seclusion,
ملخص المقالة :
برهان الدّین محقق ترمذی یکی از شخصیت‌های برجستۀ عرفان اسلامی است که در جوانی حضور بهاءولد بلخی را درک کرد و در سایۀ عنایت او به درجات والای عرفانی دست یافت. سیّد پس از مرگ بهاءالدیّن، ارشاد و هدایت مولانا جلال الدّین را به عهده گرفت و او را آنگونه به وادی طریقت هدایت کرد و به مقام فنا رساند که توانست مصاحبت شاه معشوقان - شمس تبریزی- را برتابد. تأمل در کتاب معارف برهان الدّین آشکار می کند که او اندیشه های والایی در عرصۀ طریقت دارد و این اندیشه ها تحوّلی شگرف در تفکّر بزرگانی چون مولوی و سلطان ولد به وجود آورده است. وی از زمره عرفایی است که وحدت هستی را درک کرده، کثرات را اموری اعتباری می داند. برهان الدّین همچنین ولایت را معرفتی قلبی می داند که به وسیلۀ آن می توان همه چیز را مسخر حق دانست. علاوه براین، سیّد سردان در مورد ریاضت، ذکر و چله نشینی توضیحاتی داده است که دلیلی آشکار بر پختگی او در وادی عرفان است. در این جستار پس از بررسی اجمالی سیر زندگانی برهان الدّین، مهم‌ترین اندیشه های عرفانی او تحلیل و بررسی خواهد شد.
_||_
