وحدت وجود از دیدگاه عین القضات همدانی
الموضوعات : عرفان اسلامی
1 - دانشیار دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز
الکلمات المفتاحية: خودشناسی, کلمۀ توحید, اهلِ معرفت, وحدت وجود, عینالقضات همدانی,
ملخص المقالة :
وحدتِ وجود به معنای اینکه خداوند موصوف به وجود است و هیچیک از کائنات به وجود توصیف نمیشوند، در آثارِ عینالقضات همدانی به خصوص در مکاتباتِ وی، بسیار مجالِ ظهور یافته است. عین القضات با تأویلی بر آیۀ کریمۀ «أَلا إِنَّهُمْ فِی مِرْیَةٍ مِنْ لِقَاءِ رَبِّهِمْ أَلا إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطٌ» (فصّلت/54) کسانی را که از لقای پروردگار در شک هستند، کور می‌داند. کوران کسانی هستند که احاطۀ خداوند بر تمامی موجودات و از جمله بر وجود خود را نمیبینند؛ چه اگر این احاطه را میدیدند، مشاهده میکردند که خود جلوهای از خداوند هستند. از نظر وی خداوند به واسطۀ احاطهای که بر مظاهرش دارد، هم مرکز است و هم محیط. بنابراینتنها حق تعالی موجود است؛ اما نه به آن معنی که کائنات، سراب باشند. بلکه آنها جلوههای گوناگون وجود واحد هستند که قاضی آنها را گاهی حادث نامیده است. خداوند قدیم است به این معنی که فراتر از زمان است و همچنانکه در ازل، خدا بود و چیزی با او نبود، در ابد و در حال نیز به همان گونه است
