تأثیرات سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر دوره دوم دبیرستان بامیانجیگری تعهد در هویت
الموضوعات :
علی رهیده
1
(
دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
)
مسعود قاسمی
2
(
استاد یار و عضو هیئت علمی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
)
مژگان شاعری
3
(
دانشجوی دکتری مدیریت ، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب،تهران، ایران.
)
الکلمات المفتاحية: سازگاری اجتماعی, سبکهای تفکر, تعهد در هویت, دانش‌آموزان پسر, دوره دوم دبیرستان,
ملخص المقالة :
هدف این پژوهش تأثیرات سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر دوره دوم دبیرستان بامیانجیگری تعهد در هویت بود. این پژوهش از نوع کاربردی و شیوه گردآوری دادهها، توصیفی از نوع همبستگی و به روش مدل علّی تحلیل مسیر بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دوره دوم دبیرستان‌های شهرستان رباط‌کریم در سال تحصیلی 1400-1399 بود و از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی نسبتی برای انتخاب گروه نمونه استفاده شد. حجم گروه نمونه برابر با 390 دانشآموز بودکه به پرسش‌نامه‌های سازگاری((Sinha & Sing, 1993، سبکهای تفکر (Sternberg & Wagner, 1997) بعد کارکرد و ابعاد هویت، قسمت مربوط به بعد تعهد(1989 Berzonsky,). به صورت مجازی پاسخ دادند. داده‌های جمع‌آوری‌شده به روش تحلیل مسیرتجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی با دادهها برازش مناسب دارد. و همچنین اثر مستقیم سبكهای تفكر بر سازگاري اجتماعي معنادار می‌باشند.وبا توجه به یافته‌های بدست آمده میتوان گفت که سبك تفكر قانون‌گذار بيشتر از دو سبك ديگر در پيش‌بيني سازگاري اجتماعي سهم دارد و تأثیرسبک‌های تفکر برسازگاري اجتماعي با نقش میانجی هویت تعهد نشان داد، اثر استاندارد غیر مستقیم وهمچنین اثراستاندارد کامل آنها معنادار میباشد. این بدان معنی است که متغیر هویت تعهد توانست نقش میانجی بین سبکهای تفکر و سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان گروه مورد مطالعه را ایفا نماید.
Albarello, F., Crocetti, E., & Rubini, M. (2018). I and us: A longitudinal study on the interplay of personal and social identity in adolescence. Journal of youth and adolescence, 47(4), 689-702.
Aldossari, A. T., & Jadou, M. M. D. A. A. (2021). The Common Thinking Styles Based on the Mental Self-Government Theory Among Saudi University Students According to Gender, Academic Achievement and Extracurricular Activities. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 20(6).
Amini, Sadigheh (2013), ‘The effect of communication skills training on social adjustment of high school girls’, Master Thesis of Islamic Azad University. [In Persian]
Askari, Parviz; Roshani, Khadijeh, (2012); ‘Comparison of cultural intelligence, emotional intelligence, individual-social adjustment of male and female students of Islamic Azad University’, Ahvaz Branch Scientific Journal of Women and Culture, (12) pp. 49-63[In Persian]
Azin, Ahmad and Mossavi, Seyed Mohammad (2011), ‘Investigating the role of school factors on social adjustment of high school students’, Fereydunshahr city, year (2009), Journal of Applied Sociology 22,200-183 [In Persian]
Benghi, Mehdi. (2012), ‘The relationship between parental thinking styles and social adjustment in normal and intelligent boys’; Master Thesis of Islamic Azad University, Tehran Branch
Berzonsky, M. D. (1989). Identity style: Conceptualization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4,267-282.
Berzonsky, M. D. (2007). Identity style and coping strategies. Journal of Personality, 60,777- 788.
Berzonsky, M. D. ,(2003). Identity style and well-being: Does commitment matter؟ Identity: An International Journal of Theory and Research, 3(2), 131-142.
Berzonsky, M.D & Kuk, L.S, (2005). Identity style, psychosocial maturity, and academic performance, Personality and Individual Differences, 39, 235-247.
Bollen, K. A., & Stine, R. A. (1992). Bootstrapping goodness-of-fit measures in structural equation models. Sociological Methods & Research, 21(2), 205 - 22
Brickman, P., & Campbell, D. T.(1987). Hedonic relativism and planning the good society. In M. H. Appley (Ed.), Adaptation level theory: A symposium (pp. 287–302). New York: Academic Press
Cartwright-Hatton, S., Mather, A., Illingworth, V., Brocki, J., Harrington, R., & Wells, A(2004). Development and preliminary validation of the Meta-cognitions Questionnaire Adolescent Version.
Chen, J. (2018). A study on the correlations between thinking styles and academic achievement in web-based environmental education. Ekoloji, 27(106), 2045-2051.
Crocetti, E. (2017). Identity formation in adolescence: The dynamic of forming and consolidating identity commitments. Child Development Perspectives, 11(2), 145-150.
Crocetti, E., Prati, F., & Rubini, M. (2018). The interplay of personal and social identity. European Psychologist.
Darabi, Neda; (2013), ‘Predicting emotional, academic, social adjustment based on students' thinking styles’, Master Thesis of Islamic Azad University, Marvdasht Branch. [In Persian]
Dollar, J. M., Stifter, C. A., & Buss, K. A. (2017). Exuberant and inhibited children: Person-centered profiles and links to social adjustment. Developmental psychology, 53(7), 1222.
Dorothy R. (2012). Keys of education of the basic life skills in the children and adolescent. Trans. Qytasy A. 1st ed. Tehran: Saberin Publication.
Eva, B. (2003). School Adjustment of Borderline Intelligence Pupils. Summary of Doctoral Thesis. University of Cluj- Napoca. Faculty of Psy Psychology and Education Sciences.
Farrokhi, Noor Ali; (2004), ‘The joint effect of learning strategies and thinking styles and comprehension of third grade middle school students in Tehran’; PhD Thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University
Ghaemi Talab, Fereshte; (2017); website: Http://behinegi[In Persian]
Ghazanfari, Ahmad (2004); ‘The effect of identity and coping strategies on the mental health of high school and pre-university students in Isfahan’; PhD Thesis, Allameh Tabatabai University [In Persian]
Gras, R. M. L. , Berná, J. C. ,& López, P. S. (2009). Thinking styles and coping when caring for a child with severe spina bifida. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21(3), 169.
Hejazi, Elahe and Borjali Lou, Somayeh. (2014), ‘Critical Thinking, Identity Styles and Identity Commitment in Adolescents: Represat a casual model’; Moaser Psychologcal Quarterly; Fourth period, No 2. [In Persian]
Hooman, Haidar Ali (2005); ‘Structural equation modeling using LISREL software’; Tehran: SAMT publication [In Persian]
Hosseini Gholgholeh, Scheller (2014), ‘Investigating the Relationship between Type I Thinking Style and Social Adjustment with Job Performance of Education Staff - Mahabad city’, Master's thesis of Urmia University[In Persian]
Jeste, D. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorder (DSM 5) Washington : American psychiatric publishing.
Kadivar, Parvin. (2019), ‘Educational Psychology’, Tehran: Publication and compilation of humanities books in universities (SAMT) [In Persian]
Karaś, D. ,& Cieciuchm, J. (2018). The relationship between identity processes and well-being in various life domains. Personality and Individual Differences, 121,111–119.
Karimi, Umm al-Banin; (2016); ‘Investigating the relationship between teachers 'and parents' social interest on social adjustment of sixth grade elementary school female students’; Master Thesis, Allameh Tabatabai University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian]
Keras, K. (2010). From Sternberg, a new take on what makes kids Tufts worthy-. Tufts Daily, November.
Khodayari Fard, Mohammad (2016), ‘Adolescent and youth issues’; Tehran: Publications of the Parents and Teachers Association [In Persian]
Kuminski, F, (2002). Adaptaion with college: identity, gender and age. Unpublished manuscript, Available at http://RUSLIB,digi jur/2002/html.
Li-Fang Zhang(2008) Thinking Styles and Identity Development among Chinese University Students The American Journal of Psychology Vol. 121, No. 2, pp. 255-271.
Luyckx, k., Soenens, B., Berzonsky, M. D., Smits, I., Goossens, L., & Vansteenkiste, M. (2007). Information-oriented identity processing, identity consolidation, and well-being: The moderating role of autonomy, self-reflection, and self rumination, Personality and Individual Differences, 43(5), 1099-1111.
Mahdavi Rad, Hojjat’ (2002); ‘Investigating the relationship between creativity and thinking styles of high school art students in Tehran’; Master Thesis, Faculty of Psychology and Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran Central Branch [In Persian]
Marina, L. M. & Halpern, D. F. (2011). Pedagogy for developing critical thinking in adolescents: Explicit instruction produces greatest gains. Thinking Skills and Creativity, 6, 3-11.
Martin, L. J., Balderson, D., Hawkins, M., Wilson, K., & Bruner, M. W. (2018). The influence of social identity on self-worth, commitment, and effort in school-based youth sport. Journal of Sports Sciences, 36(3), 326-332.
Meeus, W. Iedema, J., Helsen, M., Vollebergh, W.(1999). Patterns of Adolescent Identity Development: Review of Literature and Longitudinal Analysis. Developmental Review, 1, 419-461.
Meyers, L. S, Gamest. G. ,& Goarin, A. J. (2006). Applied multivariate research, design and interpretation, Thousand oaks. London. New Delhi, Sage publication.
Mikaeli Manieh, Farzaneh (2010), ‘The Relationship between Identity Style, Identity Commitment and Students' Adaptation to the University, Psychological Studies Volume 6, Number 2, pp. 73-53
Mirghaforvand, Mojgan; Farshbaf Khalili, Azizeh and Ghanbari Homayi, Solmaz; (2015), ‘Relationship between marital adjustment and thinking styles in infertile women referred to Al-Zahra Hospital in Tabriz’; Journal of Urmia School of Nursing and Midwifery, 13, 964-972
Mirhashemi, M. ,& Sharifi, H. (2012). The relationship between thinking styles and academic adjustment in nursing students. Iranian Journal of Medical Education, 12(3), 160-166.
Naeema, L. D. A. A. Q. (2020). A comparative study of thinking styles between the stages of the College of Physical Education and Sports Science among Female students. Sciences Journal of Physical Education, 13(3).
Nasihatkon, Zahra Sadat; (2010), ‘Relationship between academic adjustment with personality traits and religious attitude in female students of Allameh Tabatabai University’; Master Thesis, Allameh Tabatabai University [In Persian]
Nawabi Nejad, Shokoh (2014); ‘Normal and abnormal behaviors of children and adolescents and ways to prevent and treat abnormalities’, Parents and Educators Association [In Persian]
Nokhbeh, Zaeem; (2021), ‘Investigating the effect of reality therapy on promoting responsibility and social adjustment of adolescent girls’; Pazhohan Scientific magazine, 19 (2), 40-46 [In Persian]
Rahimzadeh, Soghra; (2014), ‘The relationship between emotional intelligence and identity styles with achievement motivation in female high school students’; Master's Degree in Counseling and Guidance, Islamic Azad University, Kermanshah Branch [In Persian]
Ramezanpour, Ensieh; Bakhtiari, Abolfazl; Sheikhi Kiasari, Somayeh and Farhadi, Farhad (2015); ‘Relationship between learning style and thinking style of students of technical-engineering and psychology-educational sciences faculties of Tehran University’; Iranian Higher Education Association Quarterly; P 7 (2) 219-193.2(9)، 1-15 [In Persian]
Schulte, F., Brinkman, T. M., Li, C., Fay‐McClymont, T., Srivastava, D. K., Ness, K. K., & Krull, K. R. (2018). Social adjustment in adolescent survivors of pediatric central nervous system tumors: A report from the C hildhood C ancer S urvivor S tudy. Cancer, 124(17), 3596-3608.
Schwartz S, luyekx, K. , vignoles, V. (2011). handbook of identity theory and research: Spring science
Shafiabadi, Abdullah and Naseri, Gholamreza. (2017); ‘Theories of counseling and psychotherapy’; Tehran: Institute of university press
Shahrarai, Mehrnaz. (2013); ‘Developmental Psychology of Adolescents’, Tehran; Elm publication
Shin, S. Jang, J. M., & (2019). Content Order in Advertising and Thinking Styles: A Cross-Cultural Study of the United States and South Korea. Journal of Advertising, 48(5), 457-472.
Sinha, A.K.P and Sing R.P. (2001); ‘Questionnaire guide of high scool students’; Translated by Abolfazl Karami; Tehran, Ravan Tajhiz Sina Institute, (Date of publication of the work in the original language, 2014).
Sternberg, R, J, (1997). Thinking styles. New York: Cambridge University Press.
Sternberg. R. Wagner, R. K. (2005). Thinking, styles, Inventory. Yale University Unpublished test.
Tavakoli, Zohreh (2014), “Relationship between self-controlling and family performance with social adjustment among high school students in Abadeh city’; Master Thesis in General Psychology, Islamic Azad University, Arsanjan Branch
Tschannen-Moran, M. Bankole, R. A. Mitchell, R. M. & Moore J. R. D. M. (2013). Student academic optimism: Aconfirmatory factor analysis. Journal of Educational Administration, 51 (2), 150-175.
White, J. M.,Wampler, R. S., & Winn, K. I. (1998). The Identity Style Inventory: A revision with a sixth grade reading level (ISI-6G). Journal of Adolescent Research, 13, 223-245.
Zare, Hussein; Sharif, Nasim; (2010), ‘The relationship between thinking styles and self-esteem in high school and pre-university female students’; Bi-monthly scientific research journal of Shahed University, seventeenth year. New edition, No 45
Zarei, A., (2007). Study of relationship between thinking styles organizational innovation in Shiraz school managers Dissertation Msc of management, Shiraz University [In Persian].
Zarei, Haidar Ali, Mirhashemi, Malik, Pasha Sharifi, Hassan; (2012); ‘The Relationship between Thinking Styles and Educational Adaptation in Students of Islamic Azad University of Khoy Branch’, Educational Management Innovations, 8 (1), 30-19
Zhang, L, F. (2004). Thinking Styles and the Big Five Personality Traits.
Zhang, L. F. ,& Sternberg, R. J. (2005). A threefold model of intellectual styles. Educational psychological psychology review, 17(1), 1-53.
تأثیرات سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان پسر دوره دوم دبیرستان بامیانجیگری تعهد در هویت
علی رهیده
دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
*مسعود قاسمی
استادیار گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مژگان سپاه منصور
دانشیار گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
هدف این پژوهش تأثیرات سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر دوره دوم دبیرستان بامیانجیگری تعهد در هویت بود. این پژوهش از نوع کاربردی و شیوه گردآوری دادهها، توصیفی از نوع همبستگی و به روش مدل علّی تحلیل مسیر بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دوره دوم دبیرستان‌های شهرستان رباط‌کریم در سال تحصیلی 1400-1399 بود و از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی نسبتی برای انتخاب گروه نمونه استفاده شد. حجم گروه نمونه برابر با 390 دانشآموز بودکه به پرسش‌نامه‌های سازگاری((Sinha & Sing, 1993، سبکهای تفکر (Sternberg & Wagner, 1997) بعد کارکرد و ابعاد هویت، قسمت مربوط به بعد تعهد(1989 Berzonsky,). به صورت مجازی پاسخ دادند. داده‌های جمع‌آوری‌شده به روش تحلیل مسیرتجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مدل پیشنهادی با دادهها برازش مناسب دارد. و همچنین اثر مستقیم سبكهای تفكر بر سازگاري اجتماعي معنادار می‌باشند.وبا توجه به یافته‌های بدست آمده میتوان گفت که سبك تفكر قانون‌گذار بيشتر از دو سبك ديگر در پيش‌بيني سازگاري اجتماعي سهم دارد و تأثیرسبک‌های تفکر برسازگاري اجتماعي با نقش میانجی هویت تعهد نشان داد، اثر استاندارد غیر مستقیم وهمچنین اثراستاندارد کامل آنها معنادار میباشد. این بدان معنی است که متغیر هویت تعهد توانست نقش میانجی بین سبکهای تفکر و سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان گروه مورد مطالعه را ایفا نماید.
کلیدواژه: سازگاری اجتماعی، سبکهای تفکر، تعهد در هویت، دانش‌آموزان پسر، دوره دوم دبیرستان
The effects of thinking styles on social adjustment of high school students with the Mediating commitment in Identity
Ali Rahideh, Ph.D student
Faculty of Educational Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
Massoud Ghasemi, Ph.D.
Assistant Professor, Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
Mojgan Sepah Mansour, Ph.D.
Associated Professor, Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran.
Abstract
The aim of study was to the effects of thinking styles on social adjustment of high school students with the Mediating commitment in Identity. This research was applied type and data collection method, it was descriptive of correlation type and path analysis method is causal model. The study population included all second course high school students in Robat Karim in the academic year 1399-1400 and random multi-stage cluster sampling method was used to select the sample group. The sample size was 390 students. On the (Berzonsky, 1989) Identity Style Inventory, (Sinha & Singh, 1993) Adjustment Inventory (Sternberg & Wagner, 1997), Thinking Styles Inventory Questionnaire they responded virtually. The collected data were analyzed by path analysis method. The results showed the proposed model fits well with the data. Also, the direct effect of thinking styles on social adjustment are significant. According to the findings, it can be said that the thinking style of the legislator contributes more than the other two styles in predicting social adjustment. Effect between social adjustment on thinking styles and the mediating role of commitment identity showed, Indirect standard effect as well as their complete standard effect are significant, This means that the variable of commitment identity could mediating role between thinking styles and social adjustment in the students of the study group.
Keywords: Social adjustment, Thinking styles, Commitment in identit, high school students
مقدمه
دوره نوجوانی یکی از اساسی‌ترین و حساس‌ترین و بحرانی‌ترین دوره رشد انسان است و نوجوان به دنبال هویت یابی و استقلال و نگران آینده خویش است. در این دوره است که معمولاً بیشترین مشکلات رفتاری برای نوجوانان به وجود می‌آید، که منجر به مشکلات سازگاری آنان درعرصه‌های مختلف می‌گردد (Khodayari Fard, 2016). سازگاری اجتماعی در نوجوانان به‌عنوان یکی از مهمترین مباحث تربیتی و رشدی در دوره نوجوانی مطرح است. علاوه بر این، رشد اجتماعی مهمترین جنبه رشد هر شخصی است و مقیاس اندازه‌گیری رشد اجتماعی هر کس سازگاری او با دیگران استAmini, 2013; Nokhbeh, 2021) ). سازگار شدن با محیط مهمترین منظور و غایت و مقصود تمام فعالیتهای ارگانیسم است، به طوری که تمام افراد در تمام دوران زندگی خود، در هر روز و هر ساعت سرگرم آن هستند که خود دگرگون شده و دگرگون نشده را با محیط متحول شده سازگار کنند. در واقع زندگی کردن چیزی جز اقدام برای سازگاری نیست (Dollar, Stifter&Buss, 2017). منظور از سازگاری، رابطه‌ای است که میان محیط و شخص، به‌ویژه محیط اجتماعی وجود دارد و به او امکان میدهد تا نیازها و انگیزه‌های خود را پاسخ گوید (Schulte, Brinkman, Fay‐McClymont, Srivastava, Ness & et al, 2018). سازگاری در همه مراحل زندگی و به‌ویژه نوجوانی از اهمیت بسزایی برخوردار است و سازش‌پذیری اجتماعی، عاطفی و آموزشی نوجوانان به‌ویژه در محیط‌های آموزشی از جمله عوامل مهمی است که در افزایش عملکرد تحصیلی، یادگیری و موفقیت‌های آینده نوجوانان تأثیر بالایی دارد (Nokhbe, 2021). بیشتر صاحب‌نظران عامل مهم و اصلی در شکوفایی انسان را سازگاری اجتماعی و عاطفی می‌دانند (Dorothy, 2012). دست‌یافتن به هدف‌های آموزشی با وجود آشفتگی‌های عاطفی و نبود سازگاری، امری مشکل و غیرممکن است، به همین جهت شناسایی عواملی که می‌تواند بر سازگاری اجتماعی به‌عنوان اصلی‌ترین نشانه‌های سلامت روان تأثیرگذار باشد، حائز اهمیت است (Askari& Roshani, 2012). محققین بر این باورند که یکی از عوامل مهم اثرگذار در سازگاری اجتماعی، سبکهای تفکر است. دربررسی نتایج پژوهش‌های Benghi ,2012))؛ Eva( 2003)؛ Azin & and Mossavi (2011) آشکار میشود که رابطه معناداری بین سبکهای تفکر و سازگاری اجتماعی وجود دارد. وهمچنین دارابی و همکارانش، در پژوهشی با هدف پیش‌بینی سازگاری عاطفی، تحصیلی، اجتماعی بر اساس سبکهای تفکر در دانش‌آموزان، یافته‌هایی هماهنگ و همسو بااین پژوهش به دست آورده است (Darabi, 2013).
وجه تمایز اساسی انسان با سایر جانداران برخورداری از قدرت تفکر است((Mirhashemi & Sharifi, 2012. انسان‌ها به کمک فکرواندیشه خود توانسته‌اند به محیط پیچیده ومتغیر مسلط شده وبه زندگی خود ادامه دهند(Zare& Sharif, 2010). براین‌اساس به نظر می‌رسد شناخت سبکهای تفکر به‌عنوان الگو و روش ترجیحی فرد در استدلال، قضاوت و ارزیابی و استفاده آن در زندگی روزمره و در زمینه‌های متفاوت می‌تواند روش‌کننده باشد (Jang & , Shin, 2019 Sternberg& Wagner, 2005). شناخت و به‌کارگیری سبکهای تفکر و عوامل مرتبط با آن در دنیای آموزش حرفه‌ای ضروری و لازم است و عدم توجه به آن به طور خاص در موقعیت‌های آموزشی به پرورش نیافتن و یا نادیده‌گرفتن توانایی‌ها منجر خواهد شد (Chen, 2018 ). سبکهای تفکر به افراد کمک می‌کند تا نقاط ضعف و قوت خود را تشخیص داده و بفهمند چگونه میتوانند راهبرد‌های خود را در تصمیم‌گیری و سازگاری با محیط توسعه دهند (Zarei, 2007 ).
چه بسا بهتر است بسیاری از تفاوت‌ها در عملکرد افراد را به‌جای نسبت دادن به تواناییهای آنان، میتوان به سبکهای تفکرشان مرتبط دانست. هرچه شخص انعطافپذیر باشد و از سبکهای مختلف تفکر استفاده نماید بهتر می‌تواند با موقعیت‌های متفاوت سازگار شود (Aldossari & Jadou, 2021). شناخت سبکهای تفکر و سازه‌های مرتبط با آن در آموزش‌و‌پرورش امری ضروری و لازم است .تأثیر سبکهای تفکر در افراد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. امروزه تربیت دانش‌آموزان خلاق و نوآور برای دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی، اهمیت بسزایی دارد و شناسایی سبکهای تفکر افراد از عوامل مهم و کلیدی برای ایجاد خلاقیت و شناخت افراد خلاق به شمار می‌رود (Ghaemi Talab, 2017). همچنین برای ناسازگاری اگر چاره‌ای اندیشه نشود؛ ممکن است به اختلال‌های سازگاری که نوعی بیماری روانی مرتبط با استرس است و با احساس اضطراب، افسردگی و تصمیمات بی‌پروا یا حتی افکار خودکشی همراه است، منجر شود و به این ترتیب سلامت جسمانی و روانی نوجوان به خطر می‌افتد Jeste ,2013)) . ولی متأسفانه به علت ناشناخته ماندن و ناآگاهی از مفهوم سبکهای تفکر این سبک‌ها بسیار کمتر از آنچه استحقاقش بوده، موردتوجه قرار گرفته و بیشتر به عملکرد افراد اهمیت داده شده است. باتوجه‌به این که شیوه‌های ترجیحی فکرکردن یا سبکهای تفکر در افراد متفاوت است، در اصل عملکرد‌ها و تواناییهای هر فرد نیز باتوجه‌به سبکهای ترجیحی خود متفاوت خواهد بود و شیوه سازگاری وی نیز تحت تأثیر همین سبکهای تفکر خواهد بود (Hejazi& Borjali Lou,2014 ). جریان سازگاری اجتماعی فرد این‌گونه است که هرکسی نیازمندی روانی دارد که باید حل نماید تا به تعادل روانی دست یابد و سازوکار فکری و سبک تفکر افراد در اقناع نیاز‌های روانی به‌گونه‌ای شکل‌دهنده سازگاری اجتماعی آنان هستند (Mirghaforvand, Farshbaf Khalili& Ghanbari Homayi, 2015).
به نظر می‌رسد که یکی از دیگر عوامل مهم اثرگذار در سازگاری اجتماعی، بحث بعد تعهد در هویت افراد است (2018 Crocetti, Prati & Rubini,). اشتغال فکری فرد، با سؤال «من کیستم؟ » و تصویری که فرد نسبت به خود دارد، آگاهی فرد به خودش و چه کس بودن، در دوران نوجوانی پدیدار میشود. بدون تردید شکل‌گیری هویت، بخش بنیادین و ریشه‌ای تحول نوجوان است (Crocetti, 2017 ؛ Dehkordi, Shukri& Daneshvarpour, 2013). رشد هویت شامل فرایندی است که در طی آن افراد به بررسی جنبه‌های مختلف زندگی پرداخته و جنبه‌هایی را که با اهداف، باورها، ارزش‌ها و علایق آنها هماهنگ است انتخاب می‌کنند (Albarello, Crocetti & Rubini 2018 ؛ Karaś & Cieciuchm, 2018).
بعد تعهد در هویت یکی از مؤلفه‌های مهم شخصیت نوجوانان و بخش مهمی از فرایند رشد آنان است. افراد از روش‌های مختلف درباره "خود" نظریه‌پردازی می‌کنند و در تصمیم‌گیری، پرداختن به مسائل شخصی و پردازش اطلاعات به صورت‌های متفاوتی اقدام می‌کنند (Martin, Balderson, Hawkins, Wilson& Bruner ,2018). این تفاوت‌های فردی به‌عنوان مراحلی در نظر گرفته می‌شوند که در طی آن ملاک‌های بعد هویتی درونی‌سازی می‌شوند و به‌عنوان آغاز راهی برای تنظیم رفتار، مورداستفاده قرار میگیرند (Berzonsky, 2007). نیاز انسان، درک هویت یا توانائی انسان در آگاه بودن از خودش به‌عنوان موجودی مجزا و متفاوت است. انسان‌ها نیاز دارند برداشتی را از خودشان تشکیل دهند تا بتوانند بگویند من فاعل اعمالم هستم یا "من منم" (Schwartz, luyekx& vignoles ,2011).
بعد تعهد در هویت، باعث روشن شدن ملاک‌ها، اهداف، نگرش و باورها و ارزش‌ها میشود، که به‌این‌ترتیب افراد احساس هدفمندی و جهت‌مندی می‌کنند. تعهد هدفمند و ملاک‌های آشکار آن، نقش مؤثری در سازگاری افراد دارند (Berzonsky , 2003). نتایج پژوهش Li-Fang, 2008)) نشان میدهد ،که نه تنها سبکهای تفکر به شدت با رشد هویت همراه بودند،بلکه سبکهای تفکردارای قدرت پیش‌بینی‌کننده برای رشد هویت هم هستند. و نتایج پژوهش Kuminski, 2002)) نیزهم نشان می دهدبعد تعهددرهویت نقش تعیینکننده ویژه ای در سازگاری داشته و می‌تواند در کاهش یا افزایش آن تاثیرگذار باشد.( (Mikaeli Manieh, 2010در پژوهشی با عنوان رابطه سبکهای هویت، تعهد هویت و جنسیت با سازگاری اجتماعی به این نتیجه رسید که سبکهای هویت به شکل معناداری قادر است تمام مؤلفه‌های سازگاری اجتماعی را تبیین و پیش‌بینی کند. با توجه به ادبیات پژوهشی،سبکهای تفکر به عنوان ساز و کار موثر در رفتارهای انسان (Chen,2018). در کنار تعهد در هویت که یکی از مهمترین اتفاقات دوره نوجوانی است، به نوعی تعیینکننده شیوه سازگاری اجتماعی نوجوانان می باشند.
نبود سازگاری، رشد اجتماعی، روانی، عاطفی و ذهنی کودکان و نوجوانان را با مشکلات متعددی مواجه می‌سازد. مشکلات جمع زیادی از دانش‌آموزان در نظام آموزش و پرورش باعث صرف هزینه‌های فراوان خانواده‌ها و بودجه دولتی میشود و هدر دادن سرمایه‌های جامعه و نیروهای انسانی به دنبال خود بی‌انگیزگی و ناسازگاری فردی و اجتماعی را دامن می‌زند. به نظر می‌رسد که مطالعه روابط متغیرهای مرتبط با سازگاری اجتماعی و تعیین سازوکار تعامل بین آنها یک ضرورت است. این ضرورت زمانی بیشتر احساس میشود که جمعیت دانش‌آموزان نوجوان را در نظر بگیریم که درصد بالایی از جمعیت کشور را در بر میگیرند و نقش سازندهای در آینده کشور دارند، بنابراین تلاش برای پیشرفت و بهبود سلامت روان آنها از وظایف مهم جامعه علمی است.
این پژوهش در پی شناسایی روابط و میزان اثرگذاری هریک از سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی با نقش میانجی گرانه بعد تعهد در هویت است. با توجه به مطالعه منابع مرتبط با روابط متغیرهای مورد بحث در فوق، مدل اولیه دراین پژوهش به شرح زیر درنظر گرفته شده بود.
شکل 1. مدل پیشنهادی پژوهش
روش
روش پژوهش، جامعه آماری و نمونه: این پژوهش بر اساس هدف از نوع کاربردی وبراساس ماهیت وتجزیه وتحلیل داده ها ازنوع توصیفی همبستگی است.واز لحاظ جامعه آماری مورد مطالعه، شامل کلیة دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوره دوم دبیرستان‌های شهرستان رباط‌کریم استان تهران می‌شد که در سال تحصیلی 400-1399 مشغول به تحصیل بودند. برای نمونه‌گیری از روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای تصادفی نسبتی استفاده شد. حجم گروه نمونه 390 نفر بود .در معادلات ساختاری برای تعیین حجم نمونه توصیه شده است که به ازای هر متغیر آشکار حدود 15 نفر برای حجم نمونه در نظر گرفته شود (Tschannen, 2013)، بر این اساس حجم نمونه مورد نیاز برای مدل پیشنهادی این پژوهش باید برابر با 75 نفر می‌شد ولی از آنجایی که کاربرد نمونه‌های کوچک‌تر در معادلات ساختاری می‌تواند موجب به دست آوردن جواب‌های نامناسب و یا دقت پایین برآورد پارامتر‌ها و به‌ویژه خطاهای استاندارد شود، نمونه این پژوهش با حجم بیشتر انتخاب شد. (Hooman, 2005).
ابزار سنجش
پرسشنامه استاندارد سازگاری دانش آموزان دبیرستانی (Sinhs & Sing(1993))(AISS): پرسشنامه سازگاری سین‌ها و سینگ( Adjustment Inventory Sinha & Sing) توسط کرمی ترجمه و هنجاریابی شده است (Karami, 2001)و برای سازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی (گروه سنی 14 تا 18 ساله) کاربرد دارد. فرم نهایی این پرسشنامه 60 سوال می باشد (برای هر حوزه 20 سوال).حوزه های این پرسشنامه سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی می باشد. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ در پژوهش توکلی (2014) برابر با 87/0 محاسبه شده و برای ابعاد سازگاری عاطفی 81/0، سازگاری اجتماعی 74/0 و سازگاری آموزشی 75/0 محاسبه گردیده است. بر اساس گزارش کرمی، پایایی این پرسشنامه به روش دو نیمه کردن برای سازگاری آموزشی 96/0 و برای سازگاری اجتماعی 93/0 و سازگاری عاطفی 94/0 بوده است. ضریب پایایی محاسبه شده برای این پژوهش پرسشنامه 57 سوالی سازگاری اجتماعی (پس از حذف 3 سوال که بارهای عاملی مناسبی نداشتند807/0به دست آمد.
پرسشنامه سبکهای تفکر بعد كاركرد Sternberg & Wagner (1997) : پرسشنامه سبکهای تفکربعد کارکرد دارای 24 سوال است .سه سبک اجرایی، قانونی وقضایی ر ا می سنجد.و ژانگ روایی و پايايي سبکهای تفکر اجرایی (اطاعت‌پذیر)، قضایی (تحلیل‌گر)، قانون‌گذارانه (خلاق) و کل پرسشنامه را به ترتیب 67/0، 65/0، 61/0 و 83/0 گزارش کرده است (Zhang, 2004). ونیز مهدوي راد ضرایب پایایی برای سبکهای اجرایی، قضایی و قانون‌گذارانه را به ترتیب 63/0، 66/0 و 60/0 گزارش داده است (Mahdavirad, 2002). درپژوهش فرخي به روش آلفای کرونباخ ضرایب پایایی را برای سبکهای اجرایی، قضایی و قانون‌گذارانه به ترتیب 64/0، 61/0 و 54/0 و برای کل 24 سؤال 77/0 به دست آورده است (Farrokhi , 2004).ضریب پایایی محاسبه شده برای این پژوهش برای پرسشنامه 24سوالی سبکهای تفکر بعد كاركرد 781/0 برآوردشد.
پرسشنامه ابعاد هویت برزونسکی (ISI) (1989): پرسشنامه ابعاد هویت برزونسکی سه سبک هویت مختلف یعنی سبک هویت اطلاعاتی، هنجاری و سردرگمی-اجتنابی را بررسی می‌کند و چند مادة آن نیز مربوط به تعهد است که برای تحلیل ثانویه استفاده می‌گردد در این پژوهش از بعد تعهد هویت استفاده شد. این پرسشنامه توسط وایت و همکاران مورد تجدید نظر قرار گرفته و دارای 40 سوال است که 10 سوال آن مربوط به تعهد است (White et al, 1998). غضنفری، در ایران با بررسی نمونه‌ای شامل 1832 دانشآموز دبیرستانی، پایایی زیرمقیاس تعهد را 57/0 برآورد کرد (Ghazanfari, 2004). در پژوهش رحیم‌زاده ضریب آلفای کرونباخ برای تعهد 63/0 برآورد شده و برای پایایی کل آزمون ضریب آلفای 71/0 گزارش شده است ((Rahimzadeh, 2014. پایایی پرسشنامه 10 سوالی هویت تعهد برای این پژوهش 770/0 به دست آمد.
روش اجرا و تحلیل دادهها
به خاطر وضعیت خاص ویژه کرونایی و تداوم آن، پس از اخذ مجوز‌های مختلف، پرسشنامه‌ها به صورت مجازی و از طریق لینک در گروه‌های کلاسی دانش‌آموزان انتخاب شده منتشر شد و داده‌های حاصل از آن جمع‌آوری گردیده و تجزیه و تحلیل شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌آوری شده، از دو نرم‌افزار SPSS و Amos استفاده شد.
در جهت رعایت اصول اخلاق پژوهشی به تمام شرکت‌کنندگان توضیحات لازم در خصوص پژوهش و محرمانه بودن اطلاعات آنان ارائه شد. هیچ دانش‌آموزی برای شرکت در فرایند پژوهش تحت شرایط اجبار نبود و هر لحظه که شرکت‌کننده‌ای تمایل به خروج از شرایط پاسخ گویی را داشته از ادامه فرایند خارج شده است. پرسشنامه‌ها فاقد نام و اطلاعات خاص فردی بود و تمام نتایج به صورت محرمانه و ناشناس تحلیل شده‌اند.
یافتهها
شاخصهای جمعیتشناختی و توصیفی متغیرهای مورد پژوهش از قبیل سن، جنسیت، رشته‌های تحصیلی و پایه‌های تحصیلی در جدول 1 گزارش شده است.
جدول 1 ویژگی‌های جمعیت شناختی شرکت‌کنندگان پژوهش
متغیر | سطوح | فراوانی | درصد |
سن | 14 سال | 3 | 8/0 |
15 سال | 43 | 11 | |
16 سال | 142 | 4/36 | |
17 سال | 143 | 7/36 | |
18 سال | 59 | 1/15 | |
رشته تحصیلی | علوم انسانی | 146 | 4/37 |
علوم تجربی | 123 | 5/31 | |
ریاضی فیزیک | 121 | 31 | |
پایه تحصیلی | پایه دهم | 130 | 3/33 |
پایه یازدهم | 153 | 2/39 | |
پایه دوازدهم | 107 | 4/27 |
در جدول 1 فراوانی متغیرهای جمعیتشناختی به همراه فراوانی درصدی آنها گزارش شده است. مجموع شرکت‌کنندگان پژوهش برابر با 390 نفر بود. میانگین سنی شرکت‌کنندگان برابر با 58/16 سال بود.
1. سبكهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان با نقش میانجی هویت تعهد تأثیردارد.
جهت تحلیل فرضیه فوق، روش تحلیل مسیر بکار گرفته شد. بدین منظور در مدل پیشنهادی شکل شماره 2 أثر متغیرهای برونزداد هر یک از سه سبک تفکر بر متغیر درونزاد سازگاری اجتماعی با نقش میانجی متغیر هویت تعهد مورد بررسی قرار گرفت. نتايج مقياسهاي آماري از شاخص های برازش (GOF) نشان داد که:
یافته های بدست آمده در مدل اولیه، که همه شاخصها نشان دهنده برازش مناسب مدل می باشد. نتایج شاخصهای برازش در جدول شماره 2 قابل مشاهده است.
جدول2: نتایج شاخص های برازش مدل
Chi-square | DF | P | χ2/df | GFI | NFI | IFI | CFI | RMSEA |
2،580 |
3 |
001/0 |
860/0 |
997/0 |
987/0 |
988/0 |
981/0 |
015/0 |
با توجه به شاخصهای به دست آمده، مدل ساختاری (شکل 2) از برازش مناسبی برخوردار است. بنابراین چنین نتیجه‌گیری میشود که مدل ساختاری رابطه سبك های تفکر با سازگاری اجتماعی با نقش میانجیگری تعهد با داده‌های گردآوری شده برازش دارد.
|
|
|
|
شکل 2: مدل 1: مدل علّی سبک های تفکر و سازگاری اجتماعی با نقش میانجی هویت تعهد
فرضیه های فرعی:
1. سبكهای تفکر بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان اثر مستقیم دارد.
همچنان که مدل شماره 1و نتایج جدول 3 نشان میدهد، اثر مستقیم سبك تفكر قضايي بر سازگاري اجتماعي (05/0<p، 086/0 = β) و اثر مستقيم سبك تفكر قانون گذار بر سازگاري اجتماعي(01/0 >p , 200/0 = β) و همچنين اثر مستقيم سبك تفكر اجرايي بر سازگاري اجتماعي (05/0<p، 0136/0 = β)معنادار می باشند. با توجه به یافته های بدست آمده می توان مشاهده نمود که سبك تفكر قانون گذار بيشتر از دو سبك ديگر در پيش بيني سازگاري اجتماعي سهم دارد.
2. سبك های تفکر بر سازگاری اجتماعی با نقش میانجی هویت تعهد در دانش اموزان غیر مستقیم اثردارد.
جهت بررسی اثر نقش میانجی بین متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش از روش بوت استرپ استفاده شد. بوت استرپ روشی است جهت بررسی اثر روش های غیر مستقیم متغیرهای مورد مطالعه. روش بوت استرپ روشی ناپارامتریک است که از طریق نمونه گیری مجدد به برآورد خطاهای استاندارد می پردازد (Bollen & Stine ,1992). به عبارت دیگر زمانی که در پژوهشی متغیر میانجی وجود دارد، از این روش میتوان برای بررسی روابط بین میانجیها استفاده نمود. در اين روش نتایج تمام مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم به صورت همزمان استخراج میشود و از دقت بالاتری برخوردار است و تحلیل میانجی با محاسبه اثر کامل، اثر مستقیم و اثر غیر مستقیم در مورد نتایج مدل مورد قضاوت قرار میگیرد.
همچنان که یافته های جدول 3نشان می دهد، رابطه سبک تفکر قضایی و سازگاري اجتماعي با نقش میانجی هویت تعهد نشان داد،اثراستاندارد غیرمستقیم (05/0>p ، 032/0=β) و همچنین اثراستاندارد کامل آنها (05/0>p، 118/0=β) معنادار میباشد. این بدان معنی است که متغیر هویت تعهد توانست نقش میانجی بین سبک تفکر قضایی و سازگاری اجتماعی در دانش آموزان گروه مورد مطالعه ایفا نماید. همچنین رابطه بین سبک تفکر قانون گذار و سازگاري اجتماعي با نقش میانجی هویت تعهد نشان داد ، اثراستاندارد غیر مستقیم (05/ 0 > p , 102/0 = β) و همچنین اثراستاندارد کامل آنها (05/0 > p , 302/0 = β) معنادار می باشد. این بدان معنی است که متغیر هویت تعهد توانست نقش میانجی بین دو متغیر سبک تفکر قانون گذار و سازگاری اجتماعی ایفا نماید. به علاوه رابطه بین سبک تفکر اجرایی و سازگاري اجتماعي با نقش میانجی هویت تعهد نشان داد ، اثر استاندارد غیر مستقیم (05/0 > p , 031/0 = β) و همچنین اثراستاندارد کامل آنها (05/0 > p , 167/0 = β)معنادار می باشد. به عبارت دیگر سبک تفکر اجرایی بصورت غیر مستقیم با نقش میانجی هویت تعهد توانست سازگاری اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد.
جدول3: اثر کامل، مستقیم و غیر مستقیم بین متغیرها
|
(p) | اثر مستقیم (p) | اثر کامل (p) | متغیر برونزاد ---> میانجی---<متغیر درونزاد |
032/0 (005/0) | 086/0 (128/0) | 118/0 (042/0) | سبك قضاوتي -> تعهد ->سازگاري اجتماعي |
031/0 (013/0) | 136/0 (018/0) | 167/0(011/0) | سبك اجرايي -> تعهد ->سازگاري اجتماعي |
102/0 (016/0) | 200/0 (008/0) | 021/0)302/0) | سبك قانون گذار -> تعهد ->سازگاري اجتماعي |
بحث و نتیجه‌گیری
این پژوهش در پی شناسایی میزان اثرگذاری هریک از سبکهای تفکر بر سازگاری اجتماعی با نقش میانجی گرانه بعد تعهد در هویت بود. در این راستا بعد از مطالعه منابع مرتبط، مدل اولیه طراحی و برای آزمون آن در جامعه دانش‌آموزان دوره دوم دبیرستان‌های شهرستان رباط کریم از طریق روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی نسبتی تعداد 390 دانشآموز انتخاب شد .در این مدل، هدف نهایی ما شناسایی سازه‌ها و شیوه‌ها و عواملی بود که در پیش‌بینی سازگاری اجتماعی موثر هستند. بنیادی‌ترین سازه‌های مورد پژوهش این مدل، سبکهای تفکر و نقش میانجی بعد تعهد در هویت بودند. برای داشتن جامعه‌ای سالم و پویا و همچنین ایجاد زمینه لازم جهت پیشرفت در حوزه‌های مختلف، تربیت دانش‌آموزانی با سازگاری اجتماعی، تحصیلی و عاطفی ضروری و لازم است. نتایج این پژوهش نشان می دهدکه سبک های تفکرهم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم بر متغیر سازگاری اجتماعی اثر دارد ودر تمام روابط نقش میانجی گرانه بعد تعهد در هویت مشهود بود. تحقیقاتی که در زمینه سبکهای هویت و تعهد هویت انجام شده نشان‌دهنده این امر است، که پیش‌بینی‌کننده‌های مناسبی برای سازگاری هستند عوامل میانجی بسیاری وجود دارد که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر قدرت سازگاری نوجوانان تاثیرگذار باشد. امابعد تعهد در هویت از نقش تعیینکننده وخاص در این زمینه برخوداراست & Luyckx, et al , 2007) ,2010 ( Mikaeli Manieh.
تعهدهویت بالاترين مرحله از تحول تفکر انتقادی محسوب می شود(Berzonsky , 2005). بدون تردید از طریق افزایش تفکر انتقادی سازگاری اجتماعی بالا رفته و افراد تلاش و پشتکار و امیدواری و روح نشاط و سرزندگی را برای جامعه به ارمغان می‌آورند. در سایه آموزش این مهارت‌ها میتوان مهارت تصمیم‌سازی، تعامل سازنده با دیگران، عمقی نگری، احترام به تضاد علایق، همزیستی مسالمت‌آمیز و خودکنترلی فراگیران را بهبود بخشید. شخصی که فاقد یک هویت متشکل است، در خلال زندگی با مشکلات متعددی روبهرو خواهد شد. هر فرد آدمی تمایل دارد هویت مختص خود را داشته باشد، از این روی سعی می‌کند،که خویشتن را دریابد و بشناسد Berzonsky & Kuk ,2005)). دوره نوجوانی یک دوره گذار تلقی میشود که نوجوان بیش از هر موقع و زمان دیگری با دشواری‌های هویتی روبروست. شاید مهمترین چالش نوجوانی بحران هویت باشد. نتایج تحقیقات در زمینه رشد هویت تفاوت‌های فردی مهمی را در رفتار و ویژگی‌های فردی میان دانش‌آموزان دبیرستانی آشکار ساخته است. این یافتهها نشان می‌دهند که دانش‌آموزانی که در اندازه‌گیری هویت نمره بالای میانگین می‌آورند، قابل اعتمادتر، خودپذیرتر، سازگارتر، و از لحاظ شخصیتی منسجم و جدی‌تر از دانش‌آموزانی هستند که نمرات هویت آنها پایین‌تر از حد متوسط است (Shahrarai, 2013).
بعد تعهد در هویت یک چارچوب ارجاعی هدفمند است که رفتار‌ها و بازخورد‌ها در درون آن موردارزیابی و بازبینی قرار میگیرند که کنترل، و نظم دهی رفتار را به وجود می‌آورد و به این ترتیب افراد احساس هدفمندی می‌کنند و بنابراین بعد تعهد در هویت هدفمند و ضابطه‌های آشکار، نقش تأثیر‌گذاری در سازگاری افراد دارند. بعد تعهد در هویت نشانگر قدرت و روشنی معیار‌ها و عقاید و باور‌های فرد است و بالاترین و با اهمیت‌ترین مرحله از تحول تفکر انتقادی نیز به حساب می‌آید (Berzonsky, 2005). در نتیجه میتوان گفت دانش‌آموزانی که از قدرت تحلیل، استدلال بیشتری برخوردار هستند و از طرفی استدلال‌های خود را نیز در دسترس معیارهای قوی سنجش قرار میدهد تا به شناخت دقیق‌تر و موثرتری در رابطه با دیگران و مسائل پیش رو برسند. میزان سازگاری بالاتری دارند (Marina & Halpern, 2010). کیفیت زندگی و یادگیری ما به کیفیت اندیشیدن ما بستگی دارد. اگر بتوانیم اندیشیدن بهتر را به شیوه‌ای منظم یادگرفته باشیم ، در آن صورت بدون شک بهترین فکر را خواهیم کرد. اندیشیدن در ذات رشد و پرورش انسان نهفته است و هر کس حق دارد به پرورش قوای عقلانی و نوع سبک تفکر خود بپردازد. پرورش ذهن بخشی از تربیت ماست، زیرا بخشی از انسانیت ما را تشکیل میدهد (Ghaemi Talab, 2017). بنابراین به نظر می‌رسد شناخت سبکهای تفکر به‌عنوان الگو و روش ترجیح یافته فرد در استدلال، برآورد و نتیجه‌گیری و کاربرد آن در زندگی روزمره و در زمینه‌های متفاوت می‌تواند برطرف‌کننده و روشنگر باشد .
در بررسی نتایج پژوهش‌های Eva( 2003)؛ Darabi( 2013) ؛(2011) Azin & and Mossavi ؛(2010) Keras) ؛ آشکار میشود که رابطه معناداری بین سبکهای تفکر و سازگاری اجتماعی وجود دارد که با یافته‌های این پژوهش همسو بوده و در راستای تائید آن است. حسینی قلقله در پژوهشی با هدف بررسی رابطه سبکهای تفکر نوع اول و سازگاری اجتماعی با عملکرد شغلی کارکنان ستادی اداره آموزش و پرورش شهرستان مهاباد، نشان داد بین سبکهای تفکر قانونی و قضایی با سازگاری اجتماعی کارکنان رابطه معناداری وجوددارد (Hosseini Gholgholeh, 2014) .پژوهش زارعی، در خصوص ارتباط سبکهای تفکر با سازگاری تحصیلی نشان داد که سازگاری تحصیلی با انواع سبکهای تفکر ارتباط دارد و از طریق سبکهای تفکر نوع اول و نوع سوم میتوان میزان سازگاری تحصیلی را پیش‌بینی کرد که با پژوهش حاضر همسو است ((Zarei, Mirhashemi & Pasha Sharifi, 2012 . امروزه در چشمانداز تعلیم و تربیت، تفکر مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. به گونه‌ای که امروزه رشد، پرورش و ارزشیابی تفکر یکی از کارکرد‌های اصلی تعلیم و تربیت است. شکست‌ها و موفقیت‌هایی که به توانایی‌ها نسبت داده شده، اغلب ناشی از سبکهای تفکر است. یک معلم باید بداند عملکرد ضعیف دانشآموز همیشه به علت عدم توانایی نیست بلکه می‌تواند به خاطر عدم تناسب بین سبکهای تفکر دانشآموز و انتظاراتی باشد که معلم از او دارد (, 1997 Sternberg). افرادی که از نظر سطح تفکر و ویژگی‌های شناختی در سطح بالایی هستند، در شیوه برخورد با عوامل دشوار و سخت از عملکرد مناسب استفاده نموده و این شیوه با میزان سازگاری اجتماعی افراد در سازگاری و نحوه برخورد با مشکلات ارتباط دارد. به بیان دیگر سطح بالای تفکر و شناخت با تغییر در شیوه نگرش در برخورد با مشکلات رابطه دارد و این مسأله سازگاری افراد را در برابر عوامل ناسازگاری بهبود می‌بخشد (Ramezanpour, Bakhtiari, Sheikhi Kiasari & Farhadi, 2015) . اگر بتوانیم سبک تفکر دیگران را بشناسیم، با نوع فکر کردن و تصمیم‌گیری آنها در مورد موضوعات گوناگون آشناتر می‌شویم؛ این امر ما را برای برقرار کردن ارتباط با دیگران، پیش‌بینی رفتار و تحت تأثیر قرار دادن آنها تواناتر می‌کند و به ما این امکان را میدهد تا اندیشه‌های خود را به گونه‌ای ابراز کنیم که به طور نزدیک‌تری با سبک تفکر آنها سازگاری داشته باشد. همچنین آشنایی با سبک تفکر می‌تواند به افراد کمک کند تا نقاط ضعف و قوت خود را تشخیص دهند و بفهمند چگونه میتوانند استراتژی‌های خود را در تصمیم‌گیری و حل مسأله گسترش دهند. این امر می‌تواند سبب کاهش تصمیمات اشتباه شود.( Kadivar, 2019).
یکی از دیگر مؤلفه‌های مهم و تأثیرگذار در سازگاری اجتماعی، سبکهای هویت به خصوص بعد تعهد در هویت است که در مدل پیشنهادی این پژوهش نقش متغیر میانجی را داشت. براساس نتایج پژوهش، متغیر بعد تعهد در هویت به صورت نقش میانجی توانست در میان سبکهای تفکر و سازگاری اجتماعی ایفا نماید. برای تبیین میتوان گفت که افرادی که بحران‌های دوران نوجوانی را به طور موفقیت‌آمیزی حل نمی‌کنند، در معرض خطرات و مشکلات رفتاری و شخصی بیشتری هستند . بعد تعهد در هویت به‌عنوان اساس و زیربنای هویت، استعداد، و توانایی نوجوان را برای درک و پیروی از قوانین و آداب و رسوم، اخلاقی یک جامعه را نشان میدهد (Shafiabadi& Naseri, 2017). ساختار هویتی درست شکل گرفته به فرد در حل مسأله و تصمیم‌گیری مناسب و سازگار شدن با محیط‌های جدید منجر میشود Berzonsky&Kuk, 2005)). پس میتوان گفت زمانی که افراد تمایل به بررسی و نظاممندی، جستجوگری در برخورد با مسائل داشته باشند میتوانند به خوبی به پردازش اطلاعات ارتباط با خود نیز بپردازند همانطور که بیان شد افراد با استفاده از مهارت‌ها، توانایی‌ها و تفکر انتقادی قادر به جستجو و پردازش فعالانه اطلاعات مربوط به "خود " می‌شوند و به‌این‌ترتیب، به واسطه بعد تعهد در هویت به تعهد می‌رسند و تعهد بر پایه فرایند تصمیم‌گیری شامل انتخاب، اتخاذ نظر و رد و تایید کردن میباشد و از این روش به تنظیم اطلاعات و ارزیابی مختلف می‌پردازندتحقیقات شناختی اجتماعی بسیاری (Brickman& Campbell, 1987) و (Meeus, Iedema, Helsen& Vollebergh, 1999) نشان می‌دهند که عهده داری تعهدات باثبات شخصی، اثر گذاری اساسی وجدی در تقویت کارکردشخص و سلامت روانی - اجتماعی دارد. تفاوت در اندازه تعهد به تفاوت‌هایی که افراد در توانایی و روشنی سنجش‌های مربوط به خود، باورها و اعتقادات خود، دارند مربوط میشود ( Mikaeli Manieh,2010 ). که موید این امر مهم است که بعد تعهد در هویت برای سازگاری نقش میانجی را به درستی ایفا می‌کند. زمانی که افراد به تعهد هویت می‌رسد، در واقع تصمیمات محکمی در حیطه‌های مختلف زندگی خود میگیرند و راهبرد‌های مشخصی را تعیین و در مسیر زندگی خود استفاده می‌کنند. در واقع این افراد به خوبی میتوانند میان نیاز‌های شخصی و خواست‌های اجتماعی تعادل برقرار کنند. ساختار هویتی خوب شکل گرفته به فرد در تصمیم‌گیری و حل مسأله مناسب و سازگار شدن با محیط‌های جدید منجر میشود (Berzonsky & Kuk , 2005).
با توجه به نتایج پژوهش و مطالبی که بیان شد میتوان نتیجه گرفت که سبکهای تفکر یکی از عوامل مهم هستند که میتوانند پیش‌بینی‌کننده میزان سازگاری اجتماعی، آموزشی، و عاطفی دانش‌آموزان باشند. درراستای یافتهها و نتایج این پژوهش در تبیین میتوان گفت که وقتی ما در سبک تفکر ترجیح یافته خود قرار داریم، خیلی روانتر و راحت‌تر کار می‌کنیم. همانند اینکه با دست اصلی خود مشغول نوشتن هستیم.و از حل معما‌هایی که در توان ما باشند لذت می‌بریم. احترام به سبک تفکر متفاوت دانش‌آموزان منجر به سازگاری دانش‌آموزان خواهد شد. بنابراین کلید سازگاری در انعطاف‌پذیری و احترام به تنوع سبکهای تفکر یا نقشه‌های ذهنی هر شخص است. هرچه شخص انعطافپذیر باشد بهتر می‌تواند با موقعیت‌های متفاوت سازگار شود.
پژوهشگران در انجام این پژوهش با محدودیت‌هایی روبه رو بودند که مهمترین آنها وجود شرایط همه‌گیری کرونا و تعطیلی مدارس بود؛ لذا داده‌های پژوهش به صورت مجازی و با استفاده از بستر اینترنت جمع‌آوری شد. پژوهش حاضر در جامعه دانش‌آموزان دوره دوم دبیرستان شهرستان رباط کریم انجام شده است، بنابراین تعمیم نتایج آن به سایر جوامع باید با احتیاط صورت بگیرد.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، مداخله در بعد تعهد در هویت و نیز آموزش سبکهای تفکر می‌تواند در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان موثر واقع شود. پیشنهاد میشود که سایر پژوهشگران از طریق ساخت بسته‌های مداخله‌ای در افزایش سطح تعهد در هویت و آموزش سبکهای تفکر، به صورت تجربی یافته‌های این پژوهش را آزمایش نمایند.
منابع
Albarello, F., Crocetti, E., & Rubini, M. (2018). I and us: A longitudinal study on the interplay of personal and social identity in adolescence. Journal of youth and adolescence, 47(4), 689-702.
Aldossari, A. T., & Jadou, M. M. D. A. A. (2021). The Common Thinking Styles Based on the Mental Self-Government Theory Among Saudi University Students According to Gender, Academic Achievement and Extracurricular Activities. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 20(6).
Amini, Sadigheh (2013), ‘The effect of communication skills training on social adjustment of high school girls’, Master Thesis of Islamic Azad University. [In Persian]
Askari, Parviz; Roshani, Khadijeh, (2012); ‘Comparison of cultural intelligence, emotional intelligence, individual-social adjustment of male and female students of Islamic Azad University’, Ahvaz Branch Scientific Journal of Women and Culture, (12) pp. 49-63[In Persian]
Azin, Ahmad and Mossavi, Seyed Mohammad (2011), ‘Investigating the role of school factors on social adjustment of high school students’, Fereydunshahr city, year (2009), Journal of Applied Sociology 22,200-183 [In Persian]
Benghi, Mehdi. (2012), ‘The relationship between parental thinking styles and social adjustment in normal and intelligent boys’; Master Thesis of Islamic Azad University, Tehran Branch
Berzonsky, M. D. (1989). Identity style: Conceptualization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4,267-282.
Berzonsky, M. D. (2007). Identity style and coping strategies. Journal of Personality, 60,777- 788.
Berzonsky, M. D. ,(2003). Identity style and well-being: Does commitment matter؟ Identity: An International Journal of Theory and Research, 3(2), 131-142.
Berzonsky, M.D & Kuk, L.S, (2005). Identity style, psychosocial maturity, and academic performance, Personality and Individual Differences, 39, 235-247.
Bollen, K. A., & Stine, R. A. (1992). Bootstrapping goodness-of-fit measures in structural equation models. Sociological Methods & Research, 21(2), 205 - 22
Brickman, P., & Campbell, D. T.(1987). Hedonic relativism and planning the good society. In M. H. Appley (Ed.), Adaptation level theory: A symposium (pp. 287–302). New York: Academic Press
Cartwright-Hatton, S., Mather, A., Illingworth, V., Brocki, J., Harrington, R., & Wells, A(2004). Development and preliminary validation of the Meta-cognitions Questionnaire Adolescent Version.
Chen, J. (2018). A study on the correlations between thinking styles and academic achievement in web-based environmental education. Ekoloji, 27(106), 2045-2051.
Crocetti, E. (2017). Identity formation in adolescence: The dynamic of forming and consolidating identity commitments. Child Development Perspectives, 11(2), 145-150.
Crocetti, E., Prati, F., & Rubini, M. (2018). The interplay of personal and social identity. European Psychologist.
Darabi, Neda; (2013), ‘Predicting emotional, academic, social adjustment based on students' thinking styles’, Master Thesis of Islamic Azad University, Marvdasht Branch. [In Persian]
Dollar, J. M., Stifter, C. A., & Buss, K. A. (2017). Exuberant and inhibited children: Person-centered profiles and links to social adjustment. Developmental psychology, 53(7), 1222.
Dorothy R. (2012). Keys of education of the basic life skills in the children and adolescent. Trans. Qytasy A. 1st ed. Tehran: Saberin Publication.
Eva, B. (2003). School Adjustment of Borderline Intelligence Pupils. Summary of Doctoral Thesis. University of Cluj- Napoca. Faculty of Psy Psychology and Education Sciences.
Farrokhi, Noor Ali; (2004), ‘The joint effect of learning strategies and thinking styles and comprehension of third grade middle school students in Tehran’; PhD Thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University
Ghaemi Talab, Fereshte; (2017); website: Http://behinegi[In Persian]
Ghazanfari, Ahmad (2004); ‘The effect of identity and coping strategies on the mental health of high school and pre-university students in Isfahan’; PhD Thesis, Allameh Tabatabai University [In Persian]
Gras, R. M. L. , Berná, J. C. ,& López, P. S. (2009). Thinking styles and coping when caring for a child with severe spina bifida. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21(3), 169.
Hejazi, Elahe and Borjali Lou, Somayeh. (2014), ‘Critical Thinking, Identity Styles and Identity Commitment in Adolescents: Represat a casual model’; Moaser Psychologcal Quarterly; Fourth period, No 2. [In Persian]
Hooman, Haidar Ali (2005); ‘Structural equation modeling using LISREL software’; Tehran: SAMT publication [In Persian]
Hosseini Gholgholeh, Scheller (2014), ‘Investigating the Relationship between Type I Thinking Style and Social Adjustment with Job Performance of Education Staff - Mahabad city’, Master's thesis of Urmia University[In Persian]
Jeste, D. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorder (DSM 5) Washington : American psychiatric publishing.
Kadivar, Parvin. (2019), ‘Educational Psychology’, Tehran: Publication and compilation of humanities books in universities (SAMT) [In Persian]
Karaś, D. ,& Cieciuchm, J. (2018). The relationship between identity processes and well-being in various life domains. Personality and Individual Differences, 121,111–119.
Karimi, Umm al-Banin; (2016); ‘Investigating the relationship between teachers 'and parents' social interest on social adjustment of sixth grade elementary school female students’; Master Thesis, Allameh Tabatabai University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian]
Keras, K. (2010). From Sternberg, a new take on what makes kids Tufts worthy-. Tufts Daily, November.
Khodayari Fard, Mohammad (2016), ‘Adolescent and youth issues’; Tehran: Publications of the Parents and Teachers Association [In Persian]
Kuminski, F, (2002). Adaptaion with college: identity, gender and age. Unpublished manuscript, Available at http://RUSLIB,digi jur/2002/html.
Li-Fang Zhang(2008) Thinking Styles and Identity Development among Chinese University Students The American Journal of Psychology Vol. 121, No. 2, pp. 255-271.
Luyckx, k., Soenens, B., Berzonsky, M. D., Smits, I., Goossens, L., & Vansteenkiste, M. (2007). Information-oriented identity processing, identity consolidation, and well-being: The moderating role of autonomy, self-reflection, and self rumination, Personality and Individual Differences, 43(5), 1099-1111.
Mahdavi Rad, Hojjat’ (2002); ‘Investigating the relationship between creativity and thinking styles of high school art students in Tehran’; Master Thesis, Faculty of Psychology and Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran Central Branch [In Persian]
Marina, L. M. & Halpern, D. F. (2011). Pedagogy for developing critical thinking in adolescents: Explicit instruction produces greatest gains. Thinking Skills and Creativity, 6, 3-11.
Martin, L. J., Balderson, D., Hawkins, M., Wilson, K., & Bruner, M. W. (2018). The influence of social identity on self-worth, commitment, and effort in school-based youth sport. Journal of Sports Sciences, 36(3), 326-332.
Meeus, W. Iedema, J., Helsen, M., Vollebergh, W.(1999). Patterns of Adolescent Identity Development: Review of Literature and Longitudinal Analysis. Developmental Review, 1, 419-461.
Meyers, L. S, Gamest. G. ,& Goarin, A. J. (2006). Applied multivariate research, design and interpretation, Thousand oaks. London. New Delhi, Sage publication.
Mikaeli Manieh, Farzaneh (2010), ‘The Relationship between Identity Style, Identity Commitment and Students' Adaptation to the University, Psychological Studies Volume 6, Number 2, pp. 73-53
Mirghaforvand, Mojgan; Farshbaf Khalili, Azizeh and Ghanbari Homayi, Solmaz; (2015), ‘Relationship between marital adjustment and thinking styles in infertile women referred to Al-Zahra Hospital in Tabriz’; Journal of Urmia School of Nursing and Midwifery, 13, 964-972
Mirhashemi, M. ,& Sharifi, H. (2012). The relationship between thinking styles and academic adjustment in nursing students. Iranian Journal of Medical Education, 12(3), 160-166.
Naeema, L. D. A. A. Q. (2020). A comparative study of thinking styles between the stages of the College of Physical Education and Sports Science among Female students. Sciences Journal of Physical Education, 13(3).
Nasihatkon, Zahra Sadat; (2010), ‘Relationship between academic adjustment with personality traits and religious attitude in female students of Allameh Tabatabai University’; Master Thesis, Allameh Tabatabai University [In Persian]
Nawabi Nejad, Shokoh (2014); ‘Normal and abnormal behaviors of children and adolescents and ways to prevent and treat abnormalities’, Parents and Educators Association [In Persian]
Nokhbeh, Zaeem; (2021), ‘Investigating the effect of reality therapy on promoting responsibility and social adjustment of adolescent girls’; Pazhohan Scientific magazine, 19 (2), 40-46 [In Persian]
Rahimzadeh, Soghra; (2014), ‘The relationship between emotional intelligence and identity styles with achievement motivation in female high school students’; Master's Degree in Counseling and Guidance, Islamic Azad University, Kermanshah Branch [In Persian]
Ramezanpour, Ensieh; Bakhtiari, Abolfazl; Sheikhi Kiasari, Somayeh and Farhadi, Farhad (2015); ‘Relationship between learning style and thinking style of students of technical-engineering and psychology-educational sciences faculties of Tehran University’; Iranian Higher Education Association Quarterly; P 7 (2) 219-193.2(9)، 1-15 [In Persian]
Schulte, F., Brinkman, T. M., Li, C., Fay‐McClymont, T., Srivastava, D. K., Ness, K. K., & Krull, K. R. (2018). Social adjustment in adolescent survivors of pediatric central nervous system tumors: A report from the C hildhood C ancer S urvivor S tudy. Cancer, 124(17), 3596-3608.
Schwartz S, luyekx, K. , vignoles, V. (2011). handbook of identity theory and research: Spring science
Shafiabadi, Abdullah and Naseri, Gholamreza. (2017); ‘Theories of counseling and psychotherapy’; Tehran: Institute of university press
Shahrarai, Mehrnaz. (2013); ‘Developmental Psychology of Adolescents’, Tehran; Elm publication
Shin, S. Jang, J. M., & (2019). Content Order in Advertising and Thinking Styles: A Cross-Cultural Study of the United States and South Korea. Journal of Advertising, 48(5), 457-472.
Sinha, A.K.P and Sing R.P. (2001); ‘Questionnaire guide of high scool students’; Translated by Abolfazl Karami; Tehran, Ravan Tajhiz Sina Institute, (Date of publication of the work in the original language, 2014).
Sternberg, R, J, (1997). Thinking styles. New York: Cambridge University Press.
Sternberg. R. Wagner, R. K. (2005). Thinking, styles, Inventory. Yale University Unpublished test.
Tavakoli, Zohreh (2014), “Relationship between self-controlling and family performance with social adjustment among high school students in Abadeh city’; Master Thesis in General Psychology, Islamic Azad University, Arsanjan Branch
Tschannen-Moran, M. Bankole, R. A. Mitchell, R. M. & Moore J. R. D. M. (2013). Student academic optimism: Aconfirmatory factor analysis. Journal of Educational Administration, 51 (2), 150-175.
White, J. M.,Wampler, R. S., & Winn, K. I. (1998). The Identity Style Inventory: A revision with a sixth grade reading level (ISI-6G). Journal of Adolescent Research, 13, 223-245.
Zare, Hussein; Sharif, Nasim; (2010), ‘The relationship between thinking styles and self-esteem in high school and pre-university female students’; Bi-monthly scientific research journal of Shahed University, seventeenth year. New edition, No 45
Zarei, A., (2007). Study of relationship between thinking styles organizational innovation in Shiraz school managers Dissertation Msc of management, Shiraz University [In Persian].
Zarei, Haidar Ali, Mirhashemi, Malik, Pasha Sharifi, Hassan; (2012); ‘The Relationship between Thinking Styles and Educational Adaptation in Students of Islamic Azad University of Khoy Branch’, Educational Management Innovations, 8 (1), 30-19
Zhang, L, F. (2004). Thinking Styles and the Big Five Personality Traits.
Zhang, L. F. ,& Sternberg, R. J. (2005). A threefold model of intellectual styles. Educational psychological psychology review, 17(1), 1-53.
