تدوین بسته آموزشی ارتقا تاب آوری کارکنان اقماری و اثر بخشی آن بر تاب آوری و استرس شغلی کارکنان در شرکت پایانه‌های نفتی ایران

الموضوعات :

بیژن جوکار تنگ کرمی ¹ , فریبا کریمی ² , محمدعلی نادی ³

1 - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشكده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ايران.
2 - دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشكده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ايران.
3 - استاد گروه مدیریت آموزشی، دانشكده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ايران.

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , ربيع الأول, 1443 تاريخ التأكيد : 02 السبت , شعبان, 1443 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: تاب آوری, استرس شغلی, کارکنان اقماری, شرکت پایانه های نفتی ایران,

ملخص المقالة :

هدف این پژوهش تدوین بسته آموزشی ارتقا تاب آوری کارکنان اقماری و اثر بخشی آن بر تاب آوری و استرس شغلی کارکنان  در شرکت پایانه‌های نفتی ایران بود. این پژوهش با استفاده از طرح‌های پژوهش ترکیبی انجام پذیرفت. در بخش کیفی جهت جمع‌آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 10 نفر از کارکنان اقماری استفاده شد. برای تدوین بسته آموزشی پس از انجام مصاحبه  با استفاده از روش تحلیل مضمون استقرایی 4 عامل اصلی فردی، خانوادگی، سازمانی و اجتماعی  موثر بر تاب آوری کارکنان اقماری به دست آمد و بسته آموزشی بر اساس این ابعاد تدوین شد. روش پژوهش در بخش کمی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و آزمون پیگیری دو گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری شامل کارکنان اقماری شرکت پایانه‌های نفتی ایران بود. روش نمونه‌گیری در بخش کیفی  نظری (هدفمند) و در بخش کمی به صورت تصادفی ساده بود که تعداد 30 نفر از کارکنان اقماری به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه‌های تاب‌آوری 25 سوالی (Conner & Davidson, 2003) با ضریب پایایی آلفای کرونباخ 99/0 و استرس شغلی (HSE, 1990) موسسه ملی سلامت و ایمنی انگلستان (National Institute for Occupational Safety) با ضریب پایایی آلفای کرونباخ 99/0 استفاده شد. گروه آزمایش در 9 جلسه 90 دقیقه‌ای توسط روانشناس و با حضور پژوهشگر تحت آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و تحلیل واریانس با اندازه‌های تکراری انجام شد. یافته‌ها نشان داد پس از اجرای بسته آموزشی بین میانگین نمرات تاب‌آوری و استرس شغلی در مرحله پس‌آزمون و پیگیری تفاوت معنی‌داری وجود داشته و باعث افزایش نمرات تاب‌آوری و استرس شغلی درگروه آزمایش شده است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بسته آموزشی تدوین شده در ارتقا تاب‌آوری و کاهش استرس شغلی کارکنان اقماری موثر بوده است.

المصادر:

Ardestani Samani, N. (2018). The effectiveness of resilience training on reducing job stress. Journal of Police Science Chaharmahal and Bakhtiari, 21: 1-14.
Azad Marzabadi, E., & Gholami Fesharaki, M. (2010). Reliability and validity assessment for the HSE job stress questionnaire. Journal of Behavioral Sciences, 4(4): 291-297.
Biganeh, J., Abolghasemi, J., Alimohammadi, I., Ebrahimi, H., Torabi, Z., & Ashtarinezhad, A. (2018). Survey of occupational stress effects on burnout among nurses. Journal of Knowledge & Health, 13(1):10-18.
Bonanno, G.A., Bucciareli, A., & Vlahov, D. (2007). What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographic esources and life stress. Journal of consulting and clinical psychology,75(5): 671- 682.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma and human resilience. Journal of American Psychologist, 59(1): 20-28.
Conner, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The conner-davidson resilience scale (CD-RISC). Journal of Depression and Anxiety, 18: 76-82.
Delavar, A. (2013). Research methods in psychology and educational sciences. Tehran: Virayesh.
Gattsman, J. (2008). Running head: Secondry traumatic stress and resilience. Doctoral dissertation of psychology, University of the Rockies.
Gillham, J. E., Jaycox, L. H., Reivich, K. J., Seligman, M. E. P., & Silver, T. (1990). The penn resiliency program. Unpublished manual, University of Pennsylvania, Philadelphia.
Hekmat Shoar, R., Amidian, R., Azmoon, T., & Zeidabadi, R. (2016). Investigating the relationship between resilience and job sress with job satisfaction in an auto parts company. 3rd. International Conference on Science and Engineering. https://civilica.com/doc/491722/
Henderson, N., & Milstein, M. M. (2003). Resiliency in school: Making happen for students and educators. Thousand Oaks, CA: Corwin.
Jahed Motlagh, M., Younesi, J., Azkhosh, M., & Farzi, M. (2015). The effect of training on psychological stress resiliency of female students living in dormitories. Journal of School Psycholigy, 4(2): 7-21.
Kerr, R., McHugh, M., & McCrory, M. (2009). HSE management standards and stress-related work outcomes. Journal of Occupational Medicine, 59: 574–579.
Lashgari, M. (2012). Job stress article. Magifa website: www.magifa.com. Liu, Y., Wang, Z. H., & Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Journal of Personality and Individual Difference, 52: 833- 838.
Mahdieh, O., & Darvishi Ghazanchi, S. (2017). The study of the relationship between nurses’ job stress and resiliency. Journal of Nurse and Physician within War, 5(14): 17-22.
Masoumi, M., Tahmasebi, R., Jalali, M., & Jafari, F. (2016). The study of the relationship between job stress and spiritual health of nurses working in intensive care ward at bushehr hospitals. Nursing Journal of the Vulnerable, 3(8) :37-47.
MacKay, C. J., Cousins, R., Kelly, P. J., Lee, S., & McCaig, R. H. (2004). Management standards and work-related stress in the UK: policy background and science. Journal of Work Stress, 18: 91–112.

McCraty, R., & Atkinson, M. (2012). Resilience training programs reduces physiological and psychological stress in police officers. Journal of Global Advances in Health and Medicine, 1(5): 44-66.
Meredith, L. S., Sherbourne, C. D., Gaillot, S. J., Hansell, L., Ritschard, H. V., Parker, A. M., & Wrenn, G. (2011). Promoting psychological resilience in the U.S. military. Center for military health policy research, RAND corporation.
Mohammadi, M. (2005). Investigating of impressive factors in resilience of individuals at risk of substance abuse. Ph.D dissertation. Tehran: University of welfare and rehabilitation sciences, college of psychology and education sciences: 79-83.
Oginska-Bulik, N., & Zadwona-Cieslak, M. (2018). The role of resiliency and coping strategies in occurrence of positive changes in medical rescue workers. Journal of International Emergency Nursing, l(39): 40-45.
Olson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A., & Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: a conceptual analysis. Journal of Adolescent, 26(1): 1-11.
Rees, C. S., Breen, L. J., Cusack, L., & Hegney, D. (2015). Understanding individual resilience in the workplace: the international collaboration of workforce resilience model. Journal of Frontiers in Psychology, 6: 1-7.
Samani, S., Jokar, B., & Sahragard, N. (2007). Resilience, mental health and life satisfaction. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3): 290-295.
Sardarzadeh, F., Jian Bagheri, M., & Farahani Mashhadi, M. (2016). The role of resilience in reduction of job stress and job burnout among employees of satellite project of Iranian offshore oil company. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 3(4): 61-77.
Seward, JP., & Larsen, R. C. (2007). Occupational stress. In: Ladou J.(ed). Current occupational and environmental medicine, 4 thed, New York: The McGraw-Hill Companies: 608-11.
Shahabi Fam, L., & Ltifi Nia, H. (2019). Effectiveness of resiliency education on quality of life, coping strategies and mental health in elderlies of elderly house. Article in the 1st biennial congress on psychology and behavioral sciences. Tabriz, Iran. [Persian] https://www.tpbin.com/article/80744
Shakerinia, I., & Mohammadpour Shateri, M. (2010). The relationship between job stress and resilience with burnout in female nurses. Journal od Kermanshah University of Medical Sciences, 14(2): 161-169.
Shuwei, H., Wei, H., Honghong, X., Lili, Z., & Zhongyao, X. (2015). Relationship between resilience, stress and burnout among civil servants in Beijing, China. Journal of Personality & Individual Differences, 83(1): 65-71.
Smith, B., Shatte, A., Adam, P., Siers, M., & Lynch, W. D. (2018). Improvements in resilience, stress, and somatic symptoms following online resilience training. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 60: 1-5.
Sood, A., Prasad, K., Schroeder, D., & Varkey, P. (2011). Stress management and resilience training among department of medicine faculty: A pilot randomized clinical trial. Journal of General Internal Medicine, 26(8): 858-861.
Souri, A., Ramazanzadeh, S., & Ehsanpour, E. (2018). The effect of job stressors on the quality of work life of Tehran Rahvar employees. Journal of Scientific Quarterly of Rahvar. 8(28):161-190.
Vosoughi Niri, A., Ruhollahi, A., & Mohmmad Hosein, H. (2016). A survey of effect of job stress on general health and job erformance on air traffic controllers (ATC). Journal of Iranian Occupational Health, 13(1): 47-57.
Zarifi, M., Honari, H., & Bahrololom, H. (2016). Psychometrics properties and normalization of Persian version of resiliency questionnaire among athletes and nonathletes students. Journal of Sport Psychology Studies, 5(15): 131-150.