مولانا و معنی انگیزی او در دیوان کبیـر به مضراب موسیقی

الموضوعات :

عباس کی منش ¹ (استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد کرج- ایران)

تاريخ الإرسال : 25 الإثنين , شعبان, 1435 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , ذو الحجة, 1435 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , جمادى الأولى, 1436

الکلمات المفتاحية: مولانا, Shams, Molana, شمس, اصطلاحات موسیقایی, جادوی مجاورت, معنی آفرینی با اوزان دوری, Music term, vicinity magic and loving Sufism,

ملخص المقالة :

در شعر فارسی هیچ شاعری در شرح و تعبیر مضامین حکمی و عرفانی به اندازة مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی (604 - 672 هـ. ق) از اوزان و ظرفیت های گوناگون موسیقی بهره برنگرفته است و هیچ سخنوری به اندازة مولانا پای موسیقی را در مضامین گوناگون شعر در میان نکشیده و در تبیین مباحث عرفانی و حکمی چنگ در چنگِ موسیقی نداشته است و در حدّ مولانا از اصطلاحات موسیقایی و نام موسیقیدانان و نیز نام سازها اعم از بادی و ضربی در بیان حقایق عرفانی مایه برنگرفته و در استفاده از افاعیل عروضی و اوزان دوری و اوزان مختلف در یک غزل و جادوی مجاورت حروف و کلمات و انگیزش معانی مختلف در اصطلاحات عرفانی بهره نیافته است، حتّی در عرفان عاشقانه، هیچ شاعری در بیان آداب عبادات و سیر و سلوک که از تعلیمات متداول صوفیه است به اندازة جلال الدین دست در گردن عروس دل ربای موسیقی نداشته و در استفاده از کتب و رسایل عرفا و معارف مأثوره از بزرگان این سلسله مانند او منشأ هدایت طالبان طریقت و شریعت و حقیقت نبوده است.