کلمه و سخن در جهان بینی ناصرخسرو

الموضوعات :

فاطمه حیدری ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد کرج)

تاريخ الإرسال : 05 الجمعة , صفر, 1433 تاريخ التأكيد : 07 الإثنين , ربيع الأول, 1433 تاريخ الإصدار : 30 الإثنين , جمادى الثانية, 1433

الکلمات المفتاحية: نفس, عقل, کلمه, god, سخن, soul, word, ایزد, Intellect,

ملخص المقالة :

ناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با داعیان اسماعیلی مذهبآشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه‌ای خاص درباره‌ی کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی می‌داند که با دو نوع آفرینش ابداعی و انبعاثی، ابتدا عقل و سپس نفس را هویدا می‌سازد. به نظر ناصر خسرو کلمه هدیه‌ی آسمانی و مبدأ ظهور کثرات است و کثرات از عقل کل تا افلاک و موالید و انبیا و... کلمات بی‌نهایتی هستند که در کتاب آفرینش ثبت شده‌اند. در این مقاله کارکرد کلمه و سخن در برابر عقل و نفس، لوح و قلم، هستی و انسان بررسی می‌گردد.

المصادر:

1- قرآن کریم (1387) ترجمه مهدی الهی قمشه ای، قم، نشر لقا، چ دوم .

2- دفتری، فرهاد ( 1375) تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، چ اول .

3- سبحانی، جعفر (1419 ق) تاریخ الاسماعیلیه، بیروت، دارالاندلس للطباعه و النشر و التوزیع.

5- فروزان فر،بدیع الزمان(1370)احادیث مثنوی، تهران ،امیر کبیر، چ پنجم.

6- فلوطین (1366) دوره ی آثار فلوطین «تاسوعات» جلد دوم، ترجمه محمد حسن لطفی ، تهران،انتشارات خوارزمی، چ اول.

7- کرمانی، حمیدالدین (1952 م) راحه العقل، تحقیق و تقدیم الدکتور محمد کامل حسین والدکتور محمد مصطفی حلمی، قاهره، دارالفکر عربی.

8-گمپرتس، تئودور ( 1375 ) متفکران یونانی، جلد دوم، ترجمه‌ی محمد حسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی، چ اول.

9- محبتی، مهدی ( 1388) از معنا تا صورت، جلد اول،تهران،انتشارات سخن، چ اول.

10- ناصر خسرو قبادیانی ، حکیم ابومعین ( 1363)، جامع الحکمتین، به اهتمام محمد معین و هنری کربین، تهران، انتشارات طهوری، چ دوم .

11- ناصر خسرو قبادیانی ، حکیم ابومعین ( 1359 ) خوان الاخوان ، مقدمه و تصحیح یحیی الخشاب، القاهره، مطبعه المعهد العلمی الفرنسی للآثار الشرقیه.

12- ناصرخسرو قبادیانی، حکیم ابومعین ( 1387) دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، موسسه‌ی انتشارات و چ دانشگاه تهران، چ هفتم.

13- ناصر خسرو قبادیانی، حکیم ابومعین ( 1385) زادالمسافرین، تصحیح محمد بذل الرحمن ، تهران، انتشارات اساطیر، چ دوم.

14- ناصر خسرو قبادیانی، حکیم ابومعین ( 1998 ) گشایش و رهایش، ویرایش و ترجمه‌ی انگلیسی محمد هونزایی، ‌لندن.

15- ناصر خسرو قبادیانی، حکیم ابومعین ( 1384 ) وجه دین ، تهران ،انتشارات اساطیر، چ دوم.

 

 

 

 

مقالات

1- گروهی از نویسندگان ( 1381 ) اسماعیلیه، به کوشش فرهاد دفتری، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، قم.

2- دادبه ، اصغر « نگاهی به اسماعیلیه و نظریه‌های کلامی ـ فلسفی در مکتب اسماعیلی» مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، دوره ی جدید، س 3 ش 9-12.

3- دفتری، فرهاد سال نهم مقاله‌ی ناصر خسرو، شماره 1 و 2 ، مجله‌ی تحقیقات اسلامی.