بحثی اجمالی در شیوۀ نویسندگی ابوالفضل بیهقی

الموضوعات :

محمد غلامرضایی ¹ (استاد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید بهشتی ـ تهران)

تاريخ الإرسال : 26 الجمعة , جمادى الثانية, 1430 تاريخ التأكيد : 07 الثلاثاء , ذو الحجة, 1430 تاريخ الإصدار : 06 السبت , ربيع الأول, 1431

الکلمات المفتاحية: اطناب, نثر بیهقی, کهنگی­های زبانی, عناصر شعری, اصطلاحات دیوانی, Beihaghi’s prose, archaism, periphrasis and circumlocution, poetic elements, Divan’s expressions,

ملخص المقالة :

تاریخ بیهقی، یکی از متن های مهم زبان فارسی است که به جز اهمیت های تاریخی و جغرافیایی و ادبی و اجتماعی، از نظر شیوۀ نویسندگی نیز اهمیتی خاص دارد. نثر بیهقی ـ که دنبالۀ نثر استادش ابونصر مشکان است ـ ویژگی هایی دارد که از یک سو با نثر دورۀ سامانی مرتبط است و از سوی دیگر، حلقۀ واسطه ای است که به نثرهای فنّی می پیوندد. علاوه بر این، ویژگی هایی در آن هست که آن را از مشابهات خود ممتاز می سازد. به جز کهنگی های زبانی، اطناب به صورت های گوناگون، بعضی مختصات شعری، علی الخصوص کنایه و تشبیه، تأثیرپذیری از زبان و ادب عربی به گونه های مختلف در نثر بیهقی نمود دارد. شیوه های خاص بیهقی بیشتر در جمله بندی، پاره ای تقدیم ها و تأخیرها، واژه سازی و استعمال تعابیرات خاص کنایی و پاره ای تخیّلات شاعرانه نمود یافته است.

المصادر:

ـ بهار، استاد محمّدتقی ملک الشعرا، سبک شناسی، ج 2، کتاب­های پرستو، تهران، 1349.

ـ بیهقی، ابوالفضل، تاریخ بیهقی، تصحیح دکتر علی اکبر فیاض، دانشگاه مشهد، مشهد، 1350.

ـ خطیب رهبر، دکتر خلیل، تاریخ بیهقی با معنی واژه­ها و شرح بیت­ها و ... انتشارات سعدی، تهران، 1366.

ـ خطیبی، دکتر حسین، فن نثر در ادب پارسی، انتشارات زوّار، تهران، 1366.

ـ مهدوی دامغانی، دکتر احمد، حاصل اوقات، به کوشش دکتر سیّدعلی محمّد سجادی، انتشارات سروش، تهران، 1381.