چهره زروان در «کوش نامه» با رویکرد تمثیلی

الموضوعات :

نعیمه متوسلی ¹ , مرضیه ندافی ²

1 - مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دشتستان - ایران
2 - مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دشتستان - ایران

تاريخ الإرسال : 13 الإثنين , شوال, 1437 تاريخ التأكيد : 13 الإثنين , شوال, 1437 تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , شوال, 1437

الکلمات المفتاحية: زمان, مرگ, جبر, زروان, تقدیر, Time, Death, کوش نامه, Zarvan, the Kooshnameh, Fate, compulsion,

ملخص المقالة :

مقاله حاضر به بررسی آیین زروانی در متن حماسی کوش نامه اثر ایرانشان (ایرانشاه) بن ابوالخیر می‌پردازد. زروان، خدای زمان، از آیین های رایج ایران باستان است که فلسفه و اندیشه‌های آن در متون فارسی به خصوص متن‌های حماسی، بازتاب گسترده‌ای یافته است. در این پژوهش با استفاده از تحلیل محتوایی، ابتدا زروانیسم و فلسفه آن به صورت مختصر، معرفی شده؛ سپس با بررسی متن کوش نامه چهره و اندیشه‌های این آیین از خلال بیت‌های آن نمایان شده است. با بررسی محتوای کوش نامه این نتیجه حاصل می‌گردد که چهره زروان در دو قالب زمان و سپهر به صورت گسترده‌ای در این متن بازتاب داشته است. زمان در قالب زمان کرانمند و بیکران شامل شب و روز، سرنوشت و تقدیر و چهره سیاه و گریز ناپذیر مرگ رخ می‌نماید. سپهر نیز چهره خود را به صورت ستارگان و تأثیر آنان در سرنوشت و بخت آدمی، طالع بینی، ستاره شناسی و تقدیر جبرگرایانه، نمودار ساخته است.

المصادر:

1. اوشیدری، جهانگیر (1383). دانشنامه‌ی مزدیسنا واژه نامه توصیفی آیین زرتشت. تهران: مرکز.


2. بنونیست، امیل. (1353). ترجمه بهمن سرکاراتی. دین ایرانی بر پایه متن‌های مهم یونانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.


3. بهار، مهرداد. (1369). فرنبغ دادگی، بندهش. تهران: توس.


4. تفضلی، احمد. (1384). مینوی خرد. تهران: توس.


5. جلالی مقدم، مسعود. (1384). آیین زروانی، مکتب فلسفی – عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان. تهران: امیرکبیر.


6. جوکار، منوچهر. فاضلی، شیما. (1393). «بررسی شباهت برخی از اندیشه‌های سعدی و باورهای زروانی با تاکید بر مینوی خرد». فصل­نامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س 10. ش 37.


7. رضی، هاشم. (1381). ترجمه و پژوهش اوستا. تهران: بهجت.


8. شعبانلو، علی رضا. (1391). «بازتاب اسطوره آفرینش آیین زروانی در داستان اکوان دیو». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س 8. ش 26.


9. صفا، ذبیح اله. (1384). حماسه سرایی در ایران. تهران: امیر کبیر.


10. کریستین سن، آرتور. (1384). ترجمه رشید یاسمی. ایران در زمان ساسانیان. تهران: سیر.


11. متینی، جلال. (1377). سروده حکیم ایرانشان بن ابی الخیر. کوش نامه. تهران: علمی.


12. نیبرگ، هنریک ساموئل. (1359). ترجمه سیف الدین نجم آبادی. دین‌های ایران باستان. تهران: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها.


13. یوستی، فردیناند. (1382). علی اشرف صادقی. نام‌های ایرانی. تهران: اساطیر.