الأشعار الغزلیة بین مولانا جلال الدین وحافظ الشیرازی؛ قضایا نقدیة مضمونا
الموضوعات :مهدی ممتحن 1 , منیر أحمد شریعتی 2
1 - عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة جیرفت.
2 - خریج جامعة آزاد الإسلامیة فی جیرفت.
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
کثیرة هی الدراسات التی تناولت شعر مولانا وحافظ بالبحث والدراسة، حتی یخیل للباحث فیه أنّه لم یعد شیء من هذا الشعر إلا وأخذ نصیباً وافراً من البحث والدراسة. ولکن حین ننظر فی شعر مولانا وحافظ ثم نلقی نظرة إلی أبحاث الباحثین، نشاهد هناک شیئا من الأدب الإیرانی الإسلامی الذی ما اهتم الباحثون به إلا قلیلاً، وهی الأشعار العربیة عند مولانا وحافظ الشیرازی التی تحکی عن سعة البال والفکرة والمقدرة علی اللغة العربیة، لاسیما عند مولانا جلال الدین الرومی. ومع إعادة النظر إلی أشعارهما نری أنّ أشعارهما مملوءة بالحکم التی تنبع من التعالیم القرآنیة وفیه أیضا التأثر بالآداب العربیة ولاسیما العصر العباسی، مع سهولة فی شعرهما العربی، کما نشاهد سعة الخیال وبعض أغراض الشعر العربی عندهما. یحاول هذا المقال أن یوازن بین الأشعار العربیة لجلال الدین الرومی وحافظ الشیرازی، ویقدّم من زوایة جدیدة جوانب من تجربتهما الروحیّة، لتقریبهما من القارئ الذی لم تتح له فرصة الاطلاع علی سیرتی صاحبیهما.
القرآن الکریم.
إبلاغ الأفغانی، عنایة الله. 1987م. جلال الدین الرومی بین الصوفیة وعلماء الکلام. بیروت: الدار المصریة اللبنانیة.
الرومی، جلال الدین. 1980م. فیه ما فیه، أحادیث جلال الدین الرومی، شاعر الصوفیة الأکبر. ترجمه عن الفارسیة: عیسی علی العاکوب. دمشق: دار الفکر.
زلیخة، علی عباس. لاتا. غزلیات مختارة من دیوان حافظ. ترجمة شعریة إلی اللغة العربیة. لانا.
حافظ الشیرازی، شمس الدین. 1377ش. دیوان، ترجمه وشرحه إبراهیم أمین الشواربی. طهران: مهر اندیش.
حافظ الشیرازی، شمس الدین. 1374ش. دیوان غزلیات مولانا شمس الدین محمد خواجه حافظ شیرازی. بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر. تهران: انشارات صفی علیشاهی.
عطائی، مسعود جنتی. 1346ش. سفینه حافظ. تهران: چاپخانه حیدری.
فرزین پور، نادر. 1375ش. آفتاب معنوی، چهل داستان از مثنوی جلال الدین محمد مولوی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
فروخ، عمر. 1981م. تاریخ الأدب العربی. لبنان: دار العلم للملایین.
عدد من المؤلفین. 2000م. مختارات من الشعر الفارسی، منقولة إلی العربیة. الکویت: دار البابطین.
مولوی، جلال الدین محمد. 1378ش. کلیات شمس تبریزی: مطابق با نسخه تصحیح شده أستاد بدیع الزمان فروزانفر. تهران: پیمان.
مولوی، جلال الدین. 1374ش. کلیات دیوان شمس تبریزی، با مقدمه أستاد جلال الدین همائی، به اهتمام منصور شفق. تهران: انتشارات صفی علیشاهی.
مولوی، جلال الدین. لاتا. مثنوی معنوی مولانا جلال الدین، به کوشش دکتر محمد رضا برزگر خالقی. تهران: انتشارات زوّار.
الیافی، عبدالکریم. لاتا. الشرق والغرب والتواصل بینهما، حافظ الشیرازی ویوهان فون غوتی. مجلة مجمع اللغة العربیة بدمشق، المجلد 80. الجزء الثانی.